Nguyễn Tiến Hưng
Ngày 27 Tháng Mười, truyền thông Trung Quốc chỉ đưa tin vắn gọn về Thủ Tướng Lý Khắc Cường qua đời vì đột quỵ ở tuổi 68. Không thấy có những bình luận thương tiếc ông Lý dù ông là nhân vật quyền lực số hai, và làm thủ tướng hai nhiệm kỳ từ 2013 đến 2023, thời điểm kinh tế Trung Quốc đạt được nhiều thành công.
Nhưng ngày 29 Tháng Mười Một, khi cựu Ngoại Trưởng Henry Kissinger của Mỹ qua đời, đài truyền hình trung ương Trung Quốc ca ngợi ông là “nhà ngoại giao huyền thoại.” Chủ Tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc gọi ông là “chiến lược gia nổi tiếng thế giới” và là “người bạn cũ tốt lành.”
“Nửa thế kỷ trước, ông ấy đã đóng góp có tính cách lịch sử vào việc bình thường hóa quan hệ Trung-Mỹ, quan hệ có tầm nhìn chiến lược rực rỡ, mang lại lợi ích cho cả hai nước cũng như thay đổi cả thế giới,” ông Tập nói, theo nhật báo The Washington Post.
Ông Uông Văn Bân, người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Trung Quốc, nhấn mạnh “Bắc Kinh và Washington cần duy trì và thúc đẩy tầm nhìn chiến lược, lòng dũng cảm chính trị và trí tuệ ngoại giao của ông Kissinger.’
Cũng nên nhắc lại là ngày 8 Tháng Bảy, 2021, trong buổi lễ kỷ niệm 50 năm ông Kissinger thăm Trung Quốc, ông Vương Kỳ Sơn, phó chủ tịch Trung Quốc, tuyên bố: “Nước Mỹ hiện nay đang thiếu một Kissinger mới để giúp cho hai nước ra khỏi trạng thái nghi kỵ.”
Và hồi Tháng Bảy, ông Kissinger bất ngờ tới Bắc Kinh, được ông Tập tiếp đón nồng hậu.
Thấy ông đã trên 100 tuổi mà còn có thể bay hơn 10,000 dặm xuyên dại dương lại vẫn còn tỉnh táo khi hàn huyên với ông Tập, chúng tôi nghĩ tuổi thọ của ông sẽ còn kéo dài thêm mấy năm nữa nên đã có ý định gửi tặng ông cuốn sách “Bức Tử VNCH – Kissinger và 8 thủ đoạn nham hiểm” vừa viết xong (sẽ xuất bản vào dịp Tháng Tư, 2024 và dịch sang Anh ngữ) cùng với văn thư mời ông công khai tranh luận với chúng tôi. Ý định này là để nối tiếp bức thư đã gửi cho ông vào Tháng Tư, 2010 như đề cập dưới đây.
Đại họa cho cả VNCH lẫn Hoa Kỳ
Nhưng để được Trung Quốc trả ơn phần nào qua công ty tư vấn Kissinger Associates ở New York và qua sự tiếp đón nồng hậu dành riêng cho ông trong cả 100 chuyến đi Bắc Kinh, thì ông Kissinger đã bắt miền Nam Việt Nam phải trả một cái giá quá đắt, đó là “mở cửa Bắc Kinh, đóng cửa Sài Gòn” như chúng tôi viết trong cuốn “Tâm Tư Tổng Thống Thiệu” (2010). Năm 1972, ông Kissinger bắt được tay Chủ Tịch Mao Trạch Đông thì năm 1973 ông buông ngay tay Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu.
Đối với nước Mỹ thì cái giá phải trả cũng thật là đắt, và ngày một đắt đỏ hơn, vì ông đã mang đến cho nước này một đại họa, đó là biến đổi Trung Quốc thành kẻ thù nguy hiểm nhất.
Cũng chính ngày ông Kissinger ra đi, FoxNews loan tin, theo cuộc khảo sát hàng năm về quốc phòng “Reagan National Defense Survey,” số người Mỹ coi Trung Quốc là “kẻ thù” đang ngày càng tăng. Theo khảo sát, 77% người Mỹ coi Trung Quốc là kẻ thù, trong khi chỉ 15% coi nước này là đồng minh. Con số đó là sự thay đổi mạnh mẽ so với năm 2018, khi cuộc khảo sát cho thấy 38% người Mỹ coi Trung Quốc là đồng minh và 55% là kẻ thù.
Đa số người Mỹ (51%) cũng coi Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất mà đất nước phải đối mặt, tăng từ 21% vào năm 2018.
Sự trùng hợp của ngày 29 Tháng Mười Một
Thật là một sự trùng hợp lạ kỳ. Khi nghe tin ông Kissinger tạ thế ngày 29 Tháng Mười Một, chúng tôi chợt nhớ tới một sự kiện khác cũng vào ngày này đúng 50 năm trước. Sau những tranh cãi gay go giữa ông Thiệu và ông Kissinger tại Dinh Độc Lập vào Tháng Mười, 1972 về việc ông Kissinger đồng ý để cho đoàn quân hùng hậu của Bắc Việt đóng lại khắp lãnh thổ miền Nam Việt Nam, ông Thiệu nghi là ông Kissinger đã không báo cáo đầy đủ về hiệp định này với xếp của mình, nên ông muốn gặp Tổng Thống Richard Nixon để trực tiếp thuyết phục. Nhưng ông Kissinger đã can ngăn ông Nixon. Sau cùng, thì Tổng Thống Nixon chỉ đồng ý gặp phụ tá ngoại giao của ông Thiệu là Tiến Sĩ Nguyễn Phú Đức.
Ngày 29 Tháng Mười Một, 1973, ông Kissinger ngồi cạnh ông Nixon tại Tòa Bạch Ốc khi ông Đức trao cho ông Nixon một lá thư tâm huyết của ông Thiệu. Trong bức thư dài 24 trang có câu:
“Nơi đây, tôi muốn được nhắc lại một điều: đó là trong bốn năm qua, ngài và tôi đã có nhiều hành động và đưa ra nhiều đề nghị về hòa bình. Tôi đã chấp nhận bao nhiêu những nguy hiểm vì tình trạng bất ổn. Mỗi lần làm như vậy, ngài đều nói với tôi rằng đây là dặm đường cuối cùng, ta không thể nhượng bộ hơn được nữa…”
“Nhân dân Việt Nam không thể làm gì ít hơn là gửi tới ngài một cách hết sức chân thành và thẳng thắn quan điểm của họ về vấn đề này….Vì họ sẽ được sống hay phải chết tùy theo giải pháp đàm phán sắp được kết thúc.”
Mục đích ông Đức gặp ông Nixon là để trình bày quan điểm của VNCH về bản dự thảo Hiệp Định Paris, mà ông Kissinger lại xoay chiều, nói với ông Nixon là ông Thiệu muốn có cuộc gặp này vì lý do chính trị, vì ông Thiệu đang bị chống đối ở Sài Gòn nên muốn có buổi họp để chứng tỏ với dân chúng rằng ông có sự ủng hộ của tổng thống Mỹ! Ông Kissinger còn mạ lỵ ông Thiệu và khuyên ông Nixon phải cứng rắn đến mức “tàn nhẫn” (brutal).
Trước buổi họp, ông Kissinger cố vấn ông Nixon: “Mục đích của cuộc họp quan trọng này là để ngài thuyết phục ông Thiệu – một người đa nghi hầu như bệnh hoạn tâm thần – thông qua một thành viên trong nhóm người chủ chốt gần gũi ông ấy để tiếp tay với chúng ta trong tuần lễ này về Hiệp Định Paris (The purpose of this crucial meeting is to convince an almost psychopathically distrustful Thieu, through a key member of his Palace inner circle, to close ranks with us this week on the Paris Agreement). Tất cả phía VNCH đã đồng ý chỉ trừ ông Thiệu… Cuối cùng thì những nỗ lực lớn lao của chúng ta trong những tuần lễ gần đây đã có một số tác động tốt. Đối với phái đoàn của VNCH tại Paris – là những người dường như nắm bắt được thực tế, và đối với những nhân vật quan trọng khác, chẳng hạn như thủ tướng chính phủ và tổng tham mưu trưởng, những người này đã sẵn sàng chấp nhận hiệp định. Nhưng dĩ nhiên, nhân vật chính yếu là ông Thiệu thì lại nhất định không nhân nhượng (Our massive efforts in recent weeks have finally had some impact: on the GVN envoys in Paris who seemed to grasp realities, and on other important figures, such as the Prime Minister and Chairman of the Joint Staff, who are ready to accept the agreement. But Thieu, of course, is the key, and he remains intransigent).”
Rồi ông Kissinger đề nghị với ông Nixon: “Ông Thiệu là một quan lại sắc sảo hoang tưởng (a shrewd paranoic mandarin). Vì vậy, ngài phải kết hợp sự tàn bạo với sự trấn an khi tiếp một trong số ít người canh gác Dinh Độc Lập (ý nói ông Đức) mà ông Thiệu nghe lời” (Thus you will have to combine brutality with reassurance in your approach to one of the few Palace guards to whom Thieu listens).
Tàn bạo như thế nào? Ông Kissinger nói: “Ngài phải thuyết phục ông Đức một cách tàn nhẫn rằng (1) chính phủ Việt Nam phải quyết định chấp nhận hiệp định nội trong tuần này, và (2) lịch trình không thể thay đổi được nữa là sẽ ký kết trong ba tuần kể từ bây giờ.” (You must ruthlessly convince Duc that the GVN must decide this week to accept (1) the agreement and (2) the unalterable schedule leading to a signature three weeks from now).
Hiệp Định Paris chỉ là một mảnh giấy
Dù ông Kissinger đề nghị “tàn bạo,” lần này Tổng Thống Nixon lại không nghe theo, và sau đó đã gọi cho ông và nói: “Tôi đã đọc những điểm do ông kiến nghị rồi nhưng tôi đã gác nó lại” (I read your talking points and I deferred on them…”
Bây giờ thì lịch sử đã có bằng chứng ghi lại cuộc họp này trong cuốn băng “TAPE 816 – Conversation 3 – ngày 29 Tháng Mười Một, 1972, còn lưu trữ tại thư viện Richard Nixon Library ở Yorba Linda, miền Nam California.
Trở về Sài Gòn ông Đức báo cáo với ông Thiệu: “Tổng Thống Nixon nói với tôi: ‘Hiệp định này chỉ là một mảnh giấy. Điều quan trọng là chúng tôi quyết tâm yểm trợ các ông (The agreement is just a piece of paper. What counts is our determination to support you).’”
Nhưng lịch sử đã xảy ra khác hẳn. Hai năm sau Hiệp Định Paris, VNCH đi vào dĩ vãng, nhưng tiếng tăm ông Kissinger, với cách lèo lái truyền thông điệu nghệ của ông, vẫn tiếp tục nổi lên như sóng cồn. Chúng ta nên nhớ, ngay từ mùa Hè 1972, ông Kissinger đã cố vấn Tổng Thống Nixon rằng: “Nếu trong vòng một hay hai năm kể từ bây giờ mà Bắc Việt nuốt trọn miền Nam Việt Nam, chúng ta vẫn có được một chính sách ngoại giao khả tín nếu như điều đó được mọi người nhìn thấy như là hậu quả của sự bất tài của miền Nam.”(If a year or two years from now North Vietnam gobbles up South Vietnam, we can have a viable foreign policy if it looks as if it’s the result of South Vietnamese incompetence).
Sau này, nhiều báo chí Mỹ muốn phỏng vấn cựu Tổng Thống Thiệu về cố vấn Kissinger nhưng ông đã từ chối và chọn tờ Der Spiegel, một tuần báo lớn ở Đức (quê hương ông Kissinger) để cho phỏng vấn.
Lá thư ông Kissinger phân trần
Ngay sau khi bài phỏng vấn được đăng tải dưới tựa đề “Người Mỹ đã phản bội chúng tôi” (Die Americaner habens uns verraten), ông Kissinger viết một lá thư cho ông Thiệu để phân trần. Thư không đề ngày, tháng (!), nhưng ông Thiệu nhận được vào đầu năm 1980. Khi viết thư này, ông Kisssinger không biết rằng các tài liệu hai năm rõ mười về sự gian dối của ông với lịch sử sẽ được giải mật năm 1986 và 2006.
Thư rằng: “Thưa tổng thống, tôi vừa mới đọc bài phỏng vấn ngài dành cho tờ Der Spiegel. Tôi có thể hiểu được sự đắng cay của ngài, và quả thực còn thông cảm được với sự cay đắng ấy. Nhưng tôi nhận thấy bài phỏng vấn của Der Spiegel đã cố tình tạo ra ấn tượng rằng cuốn sách của tôi là một cuộc tấn công chống ngài. Điều đó trái ngược hẳn với sự thật. Cuốn sách của tôi không ngớt lời ca tụng lòng can đảm và tư cách của ngài, và công nhận rằng, trong chủ yếu, ngài đã đúng… Giả như năm 1972, chúng tôi đã biết được những gì sẽ xảy ra cho Hoa Kỳ thì chúng tôi đã không tiến hành như chúng tôi đã làm… Tôi đồng ý với ngài rằng những điều khoản của hiệp định ngưng chiến đã quá khắt khe. Cái thế tiến thoái lưỡng nan bi thảm của chúng tôi hồi năm 1972 là đã tới sát giới hạn những khả năng quốc nội của chúng tôi… Nếu như ý định của Tổng Thống Nixon và của tôi là phản bội ngài, thì chúng tôi đã có thể làm như thế hồi đầu năm 1969 rồi… Tôi không trông đợi là sẽ thuyết phục được ngài. Ít nhất, tôi có thể cố gắng xin ngài tin tưởng ở lòng hối tiếc, và sự kính trọng vẫn còn của tôi. Với những lời nguyện chúc tốt đẹp nhất.”
Ông Kissinger viết: “Tờ Der Spiegel đã cố tình tạo ra ấn tượng rằng cuốn sách của tôi là một cuộc tấn công chống ngài, nhưng sự thật là ngược lại.”
Nhưng sự thật không ngược lại vì tờ báo này chỉ đăng nguyên văn bài phỏng vấn mà bản dịch ra tiếng Anh đã được ông Thiệu duyệt lại rất kỹ và ký vào từng trang. Ông đã trao lại cho chúng tôi và được in lại toàn bộ trong cuốn “Tâm Tư Tổng Thống Thiệu” (trang 646-667).
Mời ông Kissinger tranh luận về Việt Nam
Trong một văn thư (cũng không đề ngày tháng) gửi cho tờ báo của hội The Fall of Saigon Marines Association (Hội TQLC Dính Líu Đến Sài Gòn Sụp Đổ) với tựa đề “Doctor Henry Kisinger’s activities and thoughts about the Fall of Saigon,” ông Kissinger phản hồi: “Để có được sự bình yên trong lòng, một ngày nào đó chúng ta phải thực hiện một đánh giá về lý do tại sao những người có thiện tâm ở mọi phía đã không có thể tìm cách nào để tránh được thảm họa của miền Nam Việt Nam… Nhưng, vào ngày chiếc trực thăng cuối cùng rời tòa đại sứ, chúng ta chỉ còn lại một cảm giác trống rỗng.”
Nhân dịp kỷ niệm 35 năm sau khi Sài Gòn sụp đổ chúng tôi có viết một lá thư (ngày 4 Tháng Mười, 2010) gửi qua dạng “thư đăng ký” (registered mail) gửi cho vị cựu ngoại trưởng Mỹ qua Kissinger And Associates để mời ông trao đổi với chúng tôi trên một diễn đàn công cộng như ở đại học Harvard Univeristy hoặc CNN hay PBS, tùy ý ông lựa chọn để rút ra những bài học cho Hoa Kỳ.
Nhưng ông Kissinger đã không trả lời. Có thể là vì trong cuốn “The Palace File” (Hồ sơ mật Dinh Độc Lập), xuất bản năm 1986, chúng tôi đã in lại một phần lớn của hồ sơ tối mật Nixon-Thiệu mà ông Kissinger đã giấu đi từ lâu, rồi tiếp theo là những tài liệu về sự gian dối của ông Kissinger đã được giải mật từ năm 2006 cho nên ông đã lựa chọn “im lặng là vàng.”
Thư rằng: “Dù không trả lời nhưng mấy tháng sau đó, trong một hội thảo tại Bộ Ngoại Giao (ngày 29 Tháng Mười, 2010), ông đã ‘phần nào’ thú nhận trách nhiệm của mình rằng: ‘Hầu hết những sai lầm ở Việt Nam là do chính chúng ta gây ra cho mình’ (most of what went wrong in Vietnam we did to ourselves). Vẫn với một luận điệu mập mờ, chung chung, có thể hiểu nhiều cách, có thễ diễn giải nhiều lối…”
Xây tượng đài vinh danh ông Kissinger?
Đọc xong bức thư ông Kissinger gửi Tổng Thống Thiệu, chúng tôi đề nghị với ông là sẽ soạn thảo một văn thư để trả lời, nhưng nhà lãnh đạo VNCH lắc đầu và nói: “Khỏi cần mất thời giờ với tay này nữa.”
Có thể là ông nhớ lại mình đã mất thời giờ để nghĩ đến một kịch bản khác – kịch bản xây tượng đài Henry Kissinger ở cảng Sài Gòn.
Mùa Đông năm 1976 tại London, ông Thiệu kể lại cho chúng tôi rằng khi ông Kissinger mới nhập cuộc, ông ấy tỏ ra cương quyết giúp miền Nam Việt Nam, qua lập trường đàm phán của cả hai bên Mỹ-Việt, được Tổng Thống Nixon tuyên bố ngày 14 Tháng Năm, 1969: “Chúng tôi đã gạt bỏ ra ngoài hoặc là việc rút lui khỏi Việt Nam một cách đơn phương, hoặc việc chấp nhận tại Hòa Đàm Paris bất cứ một giải pháp nào có tính cách như một thất bại ngụy trang.”
Nghe vậy, ông Thiệu đã phấn khởi và có ý định rằng nếu ông Kissinger thực sự hành động trên căn bản này để tiến tới hòa bình thì ông sẽ cho xây cất một tượng đài để vinh danh nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ ở bến Bạch Đằng, giống như Philippines đã xây một tượng đài ở đảo Leyte, ghi ơn Tướng Douglas MacArthur đã giải phóng quốc gia này trong Thế Chiến 2 sau trận hải chiến lớn nhất lịch sử ngày 20 Tháng Mười, 1944.
Bây giờ ông Kissinger đã ra đi vĩnh viễn, phải để Trung Quốc xem xét xây một tượng đài ghi nhớ công ơn của ông tại một công viên, thí dụ như công viên Bắc Hải ở một đảo nhỏ ngay giữa Bắc Kinh, vì ông đã giúp nước này thoát đại họa xuýt bị Liên Xô tấn công nguyên tử vào năm 1969. Rồi trên bốn thập niên qua đã từ một nước nghèo đói vào hàng nhất thế giới, phát triển thành nền kinh tế đứng số hai thế giới từ năm 2010.
Với sức mạnh quân sự hùng hậu, Trung Quốc đã trở nên cường quốc số một tại Á Châu và đang ngang nhiên thách thức, đe dọa Hoa Kỳ, với mục tiêu trở thành cường quốc số một trên thế giới thay cho Mỹ vào năm 2049, năm kỷ niệm 100 năm Hồng Quân tiến vào Bắc Kinh.
Phải chăng quả khinh khí cầu tầm cao từ Trung Quốc bay xuyên qua không phận nước Mỹ từ ngày 28 Tháng Giêng đến ngày 4 Tháng Hai là một quả bóng thăm dò, để tìm hiểu cặn kẽ về địa thế, và về phản ứng của Hoa Kỳ, để chuẩn bị cho năm 2049?
Dầu sao đi nữa, ông đã được trời cho sống ngoài trăm tuổi, và nếu ông Kissinger tin tưởng là có linh hồn, cũng xin cầu cho linh hồn ông được an nghỉ nơi chín sưối, cùng với bao nhiêu oan hồn người Việt Nam, người Cambodia, người Chile đã an nghỉ trước ông, vì những hành động của ông. [đ.d.]