Phạm Ðình
Bài trước, chúng ta đã nói về một bộ phận dưới gầm xe, gọi là ống nhún có nhiệm vụ thẩm thấu lực nẩy khi xe lăn bánh trên đường để khỏi làm rão cấu trúc xe và những bộ “xương” người ngồi trên xe. Có thể nói, chúng là đơn vị lính canh ngoài biên ải, chịu đựng trước mọi áp lực để duy trì một không khí thanh bình êm ả cho hậu phương. Nhưng rồi cũng đến lúc chúng rão ra và yếu liệt, bắt buộc chủ xe phải thay, sớm hay trễ là tùy điều kiện đường sá và cách sử dụng xe thế nào. Nếu lần lữa không thay thì bao nhiêu chấn động do bánh xe cạ trên đường chuyền hết lên trên, làm rung động các đầu mối ghép bộ phận xe, và bộ phận người. Ðến nước đó thì sợ rằng tốn kém và hư hại còn tăng lên cả chục lần. Nhưng thay ống nhún thế nào? Dân tơ lơ mơ đẳng cấp “thợ vườn” có làm được không? Nếu không làm được mang ra cho thợ có đắt lắm không?
Tự sửa ống nhún xe. (Hình minh họa: Alain Jocard/AFP/Getty Images)
Phí tổn thay bộ nhún
Ðồng tiền dính liền khúc ruột, có lẽ nên trả lời câu hỏi này trước: Phí tổn thay nhún là bao nhiêu nếu đưa cho thợ làm? Cái đó còn tùy, vì có sự khác biệt rất xa giữa các đời xe, kiểu xe, và loại nhún.
Cấu trúc ống nhún của các lại xe mới (đời 2005 trở về sau) thường phức tạp, nên phí tổn cao. Trong khi đó, các đời xe cũ (đời 2004 trở về 1994) thì đơn giản hơn phần nào. Nhưng bộ nhún trong các xe đời 1994 trở về trước mới thực là đơn giản nhất, và dễ thay nhất.
Nói chung, khi thay một bộ nhún (4 ống) bạn nên chuẩn bị sẵn từ $300 đến $600, tùy loại xe và đời xe trong các loại phổ thông. Ðối với các xe De Luxe, hoặc xe biểu diễn, xe đua, thì thay bộ nhún có thể tốn đến bạc ngàn.
Thí dụ: Giá tiền một bộ 4 nhún cho xe Toyota Tacoma là từ $200 đến $250 (chưa tính công), trong khi đó bộ 4 nhún cho xe Toyota Corolla là từ $400 đến $500 (chưa tính công).
Nghe nói nếu bạn mua phụ tùng ở các cửa hàng Sears, thì trung tâm sửa chữa xe hơi của họ (Sears Automotive Centers) sẽ lắp ráp miễn phí. Việc này không biết thực hư thế nào, nhưng để tìm ra câu trả lời chính xác đâu cần phải chờ đến kỳ nghỉ Hè, cửa hàng Sears và trung tâm sửa chữa xe hơi Sears thì địa phương nào chẳng có, cuối tuần này bạn hãy thử đến đó hỏi xem rồi cho anh em biết với nhé.
Phân loại ống nhún
Ðồng thời, phí tổn đó còn tùy thuộc vào loại ống nhún. Về phương diện kỹ thuật có hai loại ống nhún như sau:
Một là ống nhún đi riêng (có tên Individual Shock Absorbers), thường gọi tắt là Shocks, gắn vào dưới lò xo, có thể tháo rời khỏi lò xo và khung xe, thường lắp vào cho hai bánh sau. Nhờ đi riêng nên ống nhún độc lập dễ thay hơn, có thể vừa tay những tài xế muốn đích thân săn sóc cái xe của mình.
Hai là Strut, bao gồm ống nhún dính liền với lò xo tạo thành một đơn vị không tách rời, gắn vào hệ thống Suspension, ảnh hưởng tới bánh lái, thường được lắp ở hai bánh trước. Do cách kết nối như thế mà việc tháo gỡ ống nhún trở nên phức tạp hơn, đòi hỏi sự chuyên môn, quen việc và nhiều dụng cụ phức tạp.
Một xe có thể được lắp cả hai loại nhún, struts cho một trục và shocks cho trục kia như Honda Civic. Nhưng cũng có xe chỉ có shock như xe Tacoma (xe truck), hoặc chỉ có strut như Corolla. Trở về vấn đề giá tiền ống nhún, chúng ta thấy ống nhún Tacoma rẻ hẳn (từ $200 đến $250) có thể vì chúng đều là Shock, còn nhún xe Corolla đắt hơn ($400 tới $500) vì chúng đều là Strut.
Làm sao biết nhún xe mình là Shocks hay Struts?
Nếu sách cẩm nang không nói rõ, hoặc không có sách vở nào giúp mình tra cứu, bạn phải đích thân nhìn xem cho rõ mắt. Trước tiên, đậu xe trên một khoảng đất bằng phẳng và sáng sủa rồi chui vào gầm xe để quan sát. Nếu gầm xe quá thấp, chui vào không lọt, bạn có thể tháo bánh xe ở một bên (một bánh trước và một bánh sau) và bắt đầu quan sát:
Nếu là Strut, ống nhún sẽ có các đặc điểm sau:
-Hình ống, đường kính chừng 2 hoặc 3 inch, dài khoảng 20 tới 30 inch, lắp thẳng đứng đằng sau bánh xe và bố thắng.
-Có một lò xo cuốn thành nhiều vòng ở nửa phần trên.
-Nếu ở trục bánh trước, Strut sẽ xoay vòng khi tài xế quay tay lái.
Nếu là Shock, ống nhún sẽ có đặc điểm sau:
-Cũng hình ống như Strut, nhưng ngắn hơn, thường dài khoảng 12 tới 18 inch.
-Ở mỗi đầu ống có một cái khoen vừa đủ rộng cho một bù loong xuyên qua. Có khi đó không phải là khoen, mà được thiết kế cái đầu hơi nhô ra một chút, rồi “cắt” các vòng ren để xoáy vào khung xe.
Nếu quan sát dưới gầm xe chưa được rõ, vì ống nhún nào cũng dính đầy bùn đất, bạn có thể ra cửa hàng bán phụ tùng xe hơi, nói nhân viên cửa hàng chỉ cho xem ống nhún dùng cho kiểu xe đời xe của mình ở đâu, rồi từ đó quan sát và đối chiếu. Cũng nên biết trước là xe mình dùng Shock hay Strut: Nếu chẳng may bộ nhún cho xe mình là Strut cả thì khi hữu sự phải chịu khó chi “địa” nhiều hơn, là vì Strut vốn đã đắt hơn, mà việc thay thế cũng không phải là chuyện tay mơ có thể làm được.
Khi nào nên thay nhún?
Cũng may ống nhún không phải là bộ phận dễ hư. Nếu đó là xe gia đình và chỉ vi vút trên những xa lộ tráng nhựa phẳng lì của đất Mỹ thì bạn ít có cơ hội được tìm hiểu về nhún, nói chi đến cái hân hạnh sờ mó vào nó. Trên nguyên tắc nên thay sau 80,000 dặm, nhưng nhiều người chạy xe đến 150,000 dặm cũng chưa thấy có triệu chứng phải thay nhún. Nhưng phải thay nhún khi nào ghi nhận những hiện tượng bất thường sau đây:
-Xe nẩy nhiều khi đi qua rãnh mô.
-Lốp xe mòn không đều: Do bị nẩy lên rớt xuống nhiều lần, bánh xe không tiếp giáp liên tục với mặt đường.
-Xe không giữ được vị trí cân bằng khi lăn bánh, thường bị chúi hoặc nghiêng hẳn về một bên do ống nhún hoặc lò xo bên đó đã rão.
-Thử bộ nhún khi xe đậu: Ấn vài lần trên bumper ở bốn góc, nếu xe nẩy quá nhiều (trên ba lần) trước khi nằm lại vị thế ổn định, đó là “điềm” lò xo còn khỏe nhưng ống nhún đã yếu.
Nếu có đủ khả năng, chúng ta nên thay cả bốn ống nhún. Tuy nhiên, có những trường hợp bạn không cần thay tất cả, nhưng ít nhất phải thay nhún ở hai bánh trên cùng một trục (trục trước hoặc trục sau) không bao giờ chỉ thay một nhún. Những trường hợp đó có thể là:
-Nếu bạn đã dùng lò xo Heavy Duty (loại giỏi chịu đòn, chịu nặng) ở một trục để thích ứng với việc chở nặng, thì lò xo cứng sẽ “đập” mạnh hơn trên ống nhún khiến ống nhún rão liệt nhanh hơn, buộc bạn phải thay nhún ở đây trước.
-Vì một lý do nào đó, một ống nhún bị hư hoặc xì nhớt, buộc bạn phải thay cặp nhún ở trục bánh đó trước.
-Nếu xe còn trong hạn bảo hành, và ống nhún bị hư vì lý do bất ngờ, thì đại lý cũng chỉ thay có MỘT ống nhún đó thôi. Chuyện này cũng có thể chấp nhận là vì nếu còn trong hạn bảo hành thì xe chắc chưa chạy được nhiều đường đất, nên trục trặc ống nhún không do hao mòn mà do một tác động đặc biệt trên ống nhún đó, không ảnh hưởng tới các ống nhún khác.
Nói tóm lại, bảo vệ bộ nhún, tức là bảo vệ bộ xương của chính mình, tài xế nên cho xe lăn bánh theo một chuyển động điều hòa, nếu cần phóng nhanh thì tăng tốc một cách tiệm tiến, đề phòng mặt đường lồi lõm, ổ gà ổ vịt, hoặc những rãnh mô đắp ngang mặt đường, đồng thời cố tránh những con đường đất, đường đá, đường chưa trải nhựa. Nếu chỉ dùng xe đi lại trong thành phố hay phóng xe trên xa lộ phẳng lì, thì rất có thể cả một đời xe bạn cũng chưa phải bận tâm đến hệ ống nhún. Bằng không thì mới có chạy được khoảng 10,000 dặm đã thấy xe kêu cọt kẹt rồi, ấy là lúc phải bỏ ra vài trăm để lo cho bộ nhún.
Xe lột dên, xe kêu lóc cóc, xe rỉ nhớt…? Xin xem Cẩm Nang Bảo Trì Tập III đã phát hành. Cùng với Tập I, Tập II, mỗi tập $6.00+$2.00 cước phí. Money Back Guarantee 3 tháng. Gửi cheque hoặc tiền mặt cho Phạm Ðình, PO Box: 9255, Fountain Valley, California 92728-9255. Tel: 714-837-1935. Cho biết điện thoại và email, nếu có. Có thể hỏi tại nhà sách Tú Quỳnh 714-531-4284; hoặc Tự Lực 714-531-5290.