Nôn mửa là một bệnh thường gặp hằng ngày trong lâm sàng. Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh này. Nhưng phản ứng phụ về thuốc dùng thường là nguyên nhân gây cho người lớn tuổi.
Đối với thanh niên và trẻ em lại thường do vi khuẩn gây ra và hay kèm theo đi cầu chảy. Ngộ độc thức ăn cũng thường là nguyên nhân của vấn đề dạ dày gây ra nôn mửa.
Cần phải thận trọng và định bệnh cho chính xác, nhất là trường hợp nôn mửa nhiều, có thể bệnh nhân bị đe dọa mất nước. Tốc độ mất nước tùy thuộc vào tiêu chảy và nôn mửa nhiều lần liên tiếp. Nhất là đối với trẻ em bị nôn mửa kèm theo tiêu chảy là nguy cơ nguy hiểm tới tính mạng, cần phải lưu tâm và phải gọi tới y sĩ tham khảo cho an toàn.
Những nguyên nhân nôn mửa
-Nôn sau khi ăn vài giờ.
-Dị ứng mùi hương.
-Không ăn hay uống cũng nôn.
-Nôn khi đi tàu, xe.
-Người bị viêm thận cấp tính.
-Người bị cường giáp trạng kích phát.
-Phụ nữ có thai.
Hậu quả của nôn mửa
Mất nước trong cơ thể là nguy hiểm nhất đối với hầu hết các trường hợp bị nôn mửa liên tục, và kèm theo tiêu chảy. Những dấu hiệu sau cho biết bệnh nhân mất nước:
-Khát nước thấy rõ.
-Khô miệng hoặc mắt trũng xuống.
-Nước tiểu vàng đậm và đi tiểu thất thường.
-Da mất độ đàn hồi. Bấm nhẹ phần da bụng, nằm bên trái ổ bụng bằng bốn ngón tay, khi buông ra, da bụng phải co lại ngay lập tức. Khi da vẫn bị kéo căng lên và không trở lại bình thường, đây là dấu hiệu cơ thể đã mất nước.
-Nôn mửa do xuất huyết dạ dày khi dạ dày bị ra máu nhiều, cần phải đưa đi cấp cứu, vì rất nguy hiểm tới tính mạng. Nếu buồn mửa mà không mửa, đại tiện có máu và đau quặn bụng cũng là do xuất huyết bao tử nhưng nhẹ hơn. Có thể nghỉ ngơi, uống thuốc cho ngưng ra máu. Nếu không hết cũng phải đi cấp cứu.
-Chấn thương ở đầu cũng là một trong những nguyên nhân gây ra nôn cần phải được cấp cứu kịp thời.
Tìm hiểu về chất nôn
Thức ăn vừa mới ăn xong, hoặc của bữa ăn trước tác động ít nhiều của dịch vị.
Là dịch vị đơn thuần hoặc lẫn ít nước mật hay thức ăn còn lưu lại trong dạ dày.
Màu nâu như có máu.
Có mùi hôi thối như phân.
Số lần nôn, và lượng chất nôn
Nôn nhiều lần trong ngày gây khó khăn cho việc định hướng bệnh nhân.
Chỉ nôn một lần sau bữa ăn rồi ngưng và lặp lại sau bữa ăn khác.
Số lượng nôn mửa ít, không ảnh hưởng tới toàn thân, nhưng có những trường hợp nôn nhiều lần mất nước, gây trạng thái kiệt nước, có thể đưa tới trụy tim và nguy hiểm tới tính mạng. Vì vậy chúng ta phải đặc biệt quan tâm và săn sóc bệnh nhân.
Y Khoa Đông Phương đặt trọng tâm nôn mửa vào tì vị, một khi tì khí bị xáo trộn, thường là nguyên nhân làm dạ dày đau và mất quân bình gây ra nôn mửa.
Ngoài những nguyên nhân nôn mửa trên, Y Khoa Đông Phương còn định bệnh này do những nguyên nhân bên ngoài và bên trong ảnh hưởng tới bao tử như:
1-Nôn mửa vì đồ ăn. Nôn mửa chua khắm, ợ chua, miệng hôi, biếng ăn, bệnh nặng hơn thì đau bụng, đầy bụng, sắc mặt hơi vàng. Mạch hoạt. Rêu lưỡi nhờn.
Bài thuốc:
-Hoắc hương 12 gram
-Mộc hương 9 gram
-Sa nhân 6 gram
-Trần bì 9 gram
-Sinh khương 12 gram
-Củ sả 9 gram
-Cam thảo 3 gram
Chủ trị:
-Hoắc hương, mộc hương, sa nhân: Bổ tì vị, kiện toàn tiêu hóa, ngưng tiêu chảy.
-Trần bì, củ sả, sinh khương: Ấm trung tiêu, trị đầy bụng, thông tiểu tiện, giúp tiêu thực.
-Cam thảo: Phối hợp các vị thuốc.
2-Ngoại phong hàn xâm nhập bao tử. Bệnh nhân bất thình lình bị nôn mửa, kèm theo sốt và sợ lạnh, nhức đầu và đau tứ chi. Đầy chướng ngực, bụng và đi cầu lỏng. Mạch sáp. Rêu lưỡi dày và trắng.
Bài thuốc
-Quế chi 9 gram
-Can khương 9 gram
-Bạch thược 9 gram
-Đại táo 3 trái
-Cam thảo 3 gram
-Bán hạ 6 gram
-Hậu Phát 9 gram
-Sa nhân 6 gram
-Bạch truật 9 gram
-Phục linh 9 gram
-Sâm hoa kỳ 9 gram
Chủ trị:
-Quế chi, can khương, sâm hoa kỳ: Bổ tì khí, ôn bao tử và giáng bao tử khí. Trị nôn và điều hòa tiêu hóa.
-Bạch thược: Gia tăng máu lưu thông và giảm cứng cơ bắp.
-Đại táo, bán hạ: Giảm tức ngực bụng và tiêu đờm.
-Hậu phát, sa nhân, bạch truật, phục linh: Bổ tì khí và kiện toàn tiêu hóa.
-Cam thảo: Phối hợp các vị thuốc.
3-Ngoại nhiệt xâm nhập bao tử. Bệnh nhân bất thình lình bị nôn mửa, kèm theo sốt, khát nước, bứt rứt, đại tiện lỏng. Mạch sác và hoạt. Lưỡi đỏ và rêu lưỡi dày vàng.
Bài thuốc
-Hoàng liên 6 gram
-Cát căn 9 gram
-Chỉ xác 9 gram
-Hương phụ 9 gram
-Bạch truật 9 gram
-Phục linh 9 gram
-Cam thảo 3 gram
-Sài hồ 9 gram
-Thiên hóa phấn 6 gram
-Hoắc hương 6 gram
Chủ trị:
-Hoàng liên, thiên hoa phấn, cát căn: Thanh nhiệt bao tử.
-Chỉ xác, hương phụ, sài hồ: Giáng khí và tản khí tại trung tiêu, làm giảm mửa và tức ngực.
-Bạch truật, phục linh: Bổ tì và thông điều thủy đạo.
-Hoắc hương: Bổ tì vị, kiện toàn tiêu hóa và ngưng tiêu chảy.
-Cam thảo: Phối hợp các vị thuốc.
Dù nôn mửa với bất cứ lý do gì, chúng ta nên uống càng nhiều nước ấm càng tốt, nếu không làm dạ dày khó chịu thêm. Có thể nhấp từng ngụm chất lỏng sạch như nước, hay nước gừng ấm. Đừng uống quá nhiều và tránh ăn những thức ăn rắn. Khi bệnh khá hơn hãy ăn súp, cháo, thạch và nước sốt táo.
Nếu nguyên nhân buồn nôn kéo dài hơn bốn tuần lễ phải đi y sĩ định bệnh và cho thuốc. (Bác Sĩ Đặng Trần Hào)