Monday, March 18, 2024

Liệu đại dịch cúm giết người năm 1918 có thể tái diễn?

Chuyển ngữ: Linh Nguyễn/Người Việt

(Chicagotribune.com): -Một trăm năm trước, đại dịch cúm gây chết người vô tiền khoáng hậu đã lây lan tàn phá khắp toàn cầu.

Bệnh cúm “Tây Ban Nha” năm 1918-19 khiến khoảng 1/3 dân số thế giới bị nhiễm và giết chết từ 50 triệu đến 100 triệu người, theo ước tính của các nhà chuyên môn về bệnh dịch học hiện đại, tin do Chicagotribune.com đăng tải.

Điều đó dấy lên câu hỏi không thể tránh khi Hoa Kỳ đang phải đối mặt với một mùa cúm nghiêm trọng rằng đại dịch tệ hại tương tự có thể xảy ra trong tương lai không?

“100% chắc chắn rằng một cuộc khủng hoảng cúm toàn cầu nữa sẽ xảy ra,” Tiến sĩ Greg Poland, một nhà nghiên cứu virus và thuốc chủng ngừa, tại Mayo Clinic ở Rochester, Minnesota, được trích lời nói.

Các nạn nhân của đại dịch cúm  năm 1918 tai bệnh viện cấp cứu gần Fort Riley, Kansas (Hình: daily.jstror.org)

“Chúng ta sẽ có một đại dịch nữa là điều tuyệt đối không cần tranh cãi. Những gì không thể đoán trước là mức độ nghiêm trọng của nó,” cũng theo lời ông nói.

Vị tiến sĩ lo ngại rằng một loại cúm mới và chết người có thể xuất hiện lan rộng khắp hành tinh, xóa đi mọi lợi thế mà y học hiện đại giúp các bác sĩ điều trị bệnh cúm.

Ông cho biết: “Tôi đã học được sau 30 năm nghiên cứu virus này là sự không thể tiên đoán được, vì khi bắt đầu cảm thấy thoải mái, thì đã trên đường gặp tệ hại mất rồi.”

Đại dịch cúm năm 1918 đã giết nhiều người hơn bất kỳ vụ dịch nào khác trong lịch sử loài người, theo “The Great Influenza,” một chuyện kể do sử gia John Barry viết.

Theo sử gia này: “Bệnh cúm đã giết trong một năm số người nhiều hơn, so với tử thần ‘Black Death’ của Thời Trung Cổ bị giết trong một thế kỷ. Trong vòng 24 tuần nó giết nhiều người hơn, so với bệnh AIDS giết người trong 24 năm.”

Tiến bộ y tế

Nữ Bác Sĩ Nicole Bouvier, giảng sư về các bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Khoa Icahn ở Mount Sinai, thành phố New York, nói: “Nhiều tiến bộ y học từ năm 1918 đã cải thiện tuổi thọ của người dân khi bị nhiễm cúm, bao gồm thuốc kháng virus và thuốc kháng sinh, máy thở và chủng ngừa để phòng ngừa bệnh cúm và bệnh viêm phổi.”

Bà cho biết: “Chúng ta hỗ trợ tốt để chăm sóc người dân qua một trường hợp cúm cấp tính và kinh hoàng. Ngày nay chúng ta có thể giúp người bệnh vượt qua cơn bệnh nặng tốt hơn là ở thời điểm năm 1918.”

Thêm vào đó, virus cúm năm 1918 – loại H1N1 – có vẻ có tính độc hại hơn bất cứ loại cúm nào kể từ khi gây ra cơn đại dịch, theo Bác Sĩ Bouvier.

Trên thực tế, dịch cúm năm 1918 tệ đến mức vang dội qua lịch sử. Các nhà nghiên cứu dịch học tin rằng hầu hết các ca tử vong do động vật gây ra đều bắt nguồn từ virus năm 1918.

Bà cho biết: “Một virus cúm chắc chắn có thể xuất hiện trong hồ chứa động vật có khả năng gây bệnh hơn là cúm thông thường.”

Các vấn đề tiềm ẩn

Nếu loại virus chết người tăng, phản ứng đối với mùa cúm nghiêm trọng năm nay cho thấy các chuyên gia chăm sóc sức khoẻ có thể đã không được trang bị đúng mức để đáp ứng với nó, theo lập luận của Tiến sĩ Poland.

Ông chỉ ra những báo cáo gần đây về các bệnh viện tràn ngập các cơ sở tạm thời, thiếu thuốc kháng virus, và tình trạng thiếu túi truyền thuốc qua mạch máu (IV) trên toàn quốc do cơn bão Maria ở Puerto Rico gây ra.

Chưa kể, có những mối quan tâm khác sẽ chỉ nảy sinh trong trường hợp có một loại cúm như năm 1918, tiến sĩ nói thêm. Ông nghi là “không có đủ máy thở để đáp lại tình huống đó, và chỉ ra bằng chứng cho thấy nhiều nhân viên chăm sóc sức khoẻ sẽ không đi làm khi đối mặt với loại virus gây chết người như thế.”

Tiến Sĩ Poland cho biết: “Rất nhiều sản phẩm kháng sinh, hầu như tất cả các hóa chất cần thiết được nhập từ ngoài lãnh thổ Hoa Kỳ, và chỉ nhập theo phương pháp vừa-kịp-kỳ-hạn. Ngộ lỡ những người lái tàu và máy bay bị bệnh – thì sẽ phải làm gì đây?”

Lịch sử của đại dịch năm 1918 cho thấy con người quả có một lợi thế rất mạnh trong việc đáp ứng với một loại cúm nguy hiểm mới, cũng theo Tiến Sĩ Poland, là phương thức hiện đại chủng ngừa phòng cúm hàng năm.

Vũ khí tốt nhất

Chuyên gia bệnh dịch học cho rằng hiện tượng này do họ chưa từng tiếp xúc với các virus cúm tương tự.

“Những người được chích chủng ngừa trong quá khứ, trung bình, tình trạng tốt hơn những người chưa chích. Họ cần bồi đắp sự miễn nhiễm và trí nhớ giúp họ trải qua cơn bệnh.”

Nói cách khác, các mũi chích ngừa cúm được chủng trong quá khứ sẽ làm tăng cơ hội sống còn, ngay cả khi bị ngã bệnh vì một loại cúm trầm trọng hơn.

“Trong khi đó, khoa học ngành y tiếp tục cải thiện cách đối phó với bệnh cúm,” Bác Sĩ Bouvier được trích lời nói.

“Hầu hết các quốc gia phát triển đang ngồi trên các kho dự trữ thuốc kháng virus chống cúm, và các loại thuốc kháng virus mới đang trong quá trình nghiên cứu,” lời bà nói thêm.

Bà cho biết: “Nếu đại dịch không xảy ra trong năm năm nữa, chúng ta sẽ có một lô các loại thuốc có tác dụng khác để chống lại bệnh cúm.”

“Các nghiên cứu khác tập trung vào các công nghệ mới có thể giảm thời gian phát triển thuốc chủng từ sáu tháng xuống còn 2 tháng,” lời bà nói thêm.

“Chúng ta sẽ có thể tung ra thuốc chủng nhanh hơn nhiều, so với trong đại dịch lần trước vào năm 2009,” nữ bác sĩ khẳng định.

Nhìn chung, Bác Sĩ Bouvier tin rằng các cán bộ y tế ngày nay phải chuẩn bị chu đáo hơn, bằng chứng là bệnh cúm năm 1918 đã xảy ra.

“Đã từng trải qua một lần đại dịch, cũng như đã nhìn thấy hậu quả tệ hại là dường nào, khiến mọi người trong lĩnh vực y tế công cộng và chính quyền hiểu rõ bệnh cúm có thể tệ hại ra sao. Đó có thể là bài học lớn nhất mà chúng ta đã học được, là không đánh giá thấp hệ quả tai hại của bệnh cúm có thể là gì,” bác sĩ được trích lời nói. (Linh Nguyễn)

MỚI CẬP NHẬT