WASHINGTON, D.C. (AP) – Hôm Thứ Tư, 13 Tháng Mười Một, là ngày khởi sự các cuộc điều trần công khai, trong cuộc điều tra luận tội Tổng Thống Donald Trump, giúp cho người dân Mỹ có cơ hội lắng nghe và nhìn thấy các đối đáp qua lại giữa các phía liên hệ.
Hai người đầu tiên được gọi ra trước các ủy ban điều tra ở Hạ Viện để điều trần công khai là ông George Kent, phó phụ tá ngoại trưởng Mỹ đặc trách Âu Châu và Á Âu, và ông William Taylor, quyền đại sứ Mỹ tại Ukraine.
Ngay từ lúc đầu, đã có thêm một tiết lộ bất ngờ.
Quyền đại sứ Taylor cho biết là các nhân viên làm việc dưới quyền ông nghe được lời Tổng Thống Donald Trump nói chuyện trên điện thoại với một giới chức ngoại giao khác về việc ép phía Ukraine phải mở cuộc điều tra nhắm vào phía Dân Chủ và đặc biệt là gia đình ông Biden.
Theo ông Taylor, một số nhân viên của ông đang ngồi trong một nhà hàng với ông Gordon Sondland, đại sứ Mỹ tại Liên Âu (EU), một ngày sau cuộc điện đàm hôm 25 Tháng Bảy giữa ông Trump và tổng thống tân cử Ukraine Volodymyr Zelenskiy, thì ông Sondland dùng cellphone của mình để gọi cho Tổng Thống Trump, ngay trong nhà hàng và trước mặt mọi người khác. Họ có thể nghe thấy tiếng ông Trump hỏi về “các cuộc điều tra.” Ông Taylor nói ông coi câu hỏi về “các cuộc điều tra đó” liên hệ đến điều mà ông Trump đòi hỏi từ phía Ukraine.
Ông Taylor nói rằng chỉ biết về cuộc gọi này hôm Thứ Sáu tuần qua, chứ không biết trước đó, khi ông điều trần trong phiên họp kín.
Cũng hôm Thứ Tư, người ta thấy phía Dân Chủ nay bắt đầu gọi hành động của ông Trump có thể là “hối lộ” (bribery) hay tạo yêu sách (extortion) chứ không nhấn mạnh vào từ ngữ “quid pro quo” (có qua có lại) nữa.
Chủ tịch Ủy Ban Tình Báo Hạ Viện, Dân Biểu Adam Schiff (Dân Chủ, California), đã đưa vấn đề “hối lộ” khi chỉ trích quyền Chánh Văn Phòng Tòa Bạch Ốc, ông Mick Mulvaney, vì ông này từng nói rằng việc “quid pro quo” là điều thường xuyên xảy ra và “mọi người nên quên điều đó đi.”
Ông Schiff nói rằng: “Nếu các cuộc điều tra thấy rằng Tổng Thống Trump đưa điều kiện, thúc ép, tạo yêu sách, hay hối lộ một đồng minh để có các cuộc điều tra nhằm giúp cho cuộc vận động tái tranh cử của ông ta, bằng việc đe dọa không cho có cuộc họp ở Tòa Bạch Ốc hay giữ lại hàng trăm triệu đô la viện trợ quân sự, thì chúng ta cũng phải quên điều này hay chăng?”
Phía đảng Cộng Hòa bác bỏ các lời khai của nhân chứng, gọi đây chỉ là những lời đồn đại.
Dân Biểu Jim Jordan (Cộng Hòa, Ohio) nói rằng lời khai của ông Taylor cũng giống như trò chơi điện thoại, trong đó một người nói với người thứ nhì chuyện gì đó, rồi người thứ nhì nói với người thứ ba, và cứ thế lan truyền ra.
Phía Dân Chủ đề nghị rằng Tổng Thống Trump có thể giúp làm sáng tỏ sự việc bằng cách để cho những người trực tiếp biết về sự việc ra điều trần, như ông Mulvaney, luật sư riêng của ông Trump là Rudy Giuliani và cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton, thay vì ngăn cấm họ như hiện nay.
Trước các chỉ trích của phía đảng Cộng Hòa cho rằng họ có hành động thiên vị đảng phái, cả hai ông Kent và Taylor đều nhấn mạnh rằng họ từng phục vụ dưới thời các tổng thống của cả hai đảng.
Ông Taylor, tốt nghiệp West Point, một sĩ quan Nhảy Dù từng tham chiến ở Việt Nam, chấm dứt bài phát biểu mở đầu của ông bằng cách nói rằng “Đừng bận tâm quá nhiều về ngôn ngữ mẹ đẻ của chúng ta là gì, tôn giáo của chúng ta như thế nào, cha mẹ và ông bà của chúng ta đến từ nơi đâu, mà hãy chú tâm vào việc xây dựng đất nước mới mẻ này.”
Ông Kent, một giới chức ngoại giao lâu năm, xuất thân từ một gia đình từ nhiều thế hệ từng phục vụ cho đất nước Mỹ, nêu tên các nhân chứng khác là những người sinh ra ở ngoài nước Mỹ, để so sánh họ với hai nhà ngoại giao nổi tiếng của Mỹ trong thế kỷ 20, sinh ra ở nước ngoài và sau đó nhập tịch Mỹ, là hai ông Henry Kissinger và Zbigniew Brzezinski. (V.Giang)