Bắc Hàn ngưng nguyên tử để được viện trợ

Ðổi lấy hàng trăm ngàn tấn thực phẩm Mỹ

WASHINGTON (NYT) – Sau một thời gian lặng lẽ đàm phán, chính phủ Mỹ và thành phần lãnh đạo mới ở Bắc Hàn đạt thỏa thuận theo đó Bình Nhưỡng ngưng thử võ khí nguyên tử, cho phép các thanh tra quốc tế vào theo dõi hoạt động tại lò phản ứng chính Yongbyon và cũng ngưng chế tạo hỏa tiễn tầm xa, theo loan báo của Bộ Ngoại Giao Mỹ hôm Thứ Tư, đổi lại Mỹ hứa sẽ cung cấp hàng trăm ngàn tấn thực phẩm cho quốc gia nghèo đói này.

Tân lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong Un đi thăm học sinh nhân ngày Tết âm lịch. Tại bàn đàm phán ở Bắc Kinh, Bắc Hàn thuận cắt vài chương trình hạt nhân để đổi lấy viện trợ thực phẩm của Hoa Kỳ. (Hình: KNS/AFP/Getty Images)

Tuy rằng chính phủ Obama gọi đây là những bước “quan trọng nhưng giới hạn,” thỏa thuận đạt được cho thấy khả năng vượt qua được tình trạng bế tắc về chương trình nguyên tử của Bắc Hàn tiếp theo cái chết của nhà lãnh đạo quốc gia này Kim Chính Nhật (Kim Jong-il) hồi năm ngoái. Con trai út của ông ta là Kim Chính Vân (Kim Jong-un) sau đó được đưa lên thay thế, và các giới chức Mỹ trong thời gian qua theo dõi kỹ càng để xem việc Kim Chính Vân lên nắm quyền có thay đổi thái độ của quốc gia này hay không. Việc Bắc Hàn đồng ý ngưng phóng thử các hỏa tiễn tầm xa cũng sẽ làm giảm bớt tình trạng căng thẳng đối với Nhật và Nam Hàn.

Việc Bắc Hàn đồng ý cho các thanh tra thuộc Cơ Quan Nguyên Tử Lực Quốc Tế (IAEA) quay trở lại cũng được coi là một nhượng bộ đáng kể. Sau nhiều năm thương thảo, Bắc Hàn trục xuất các thanh tra và tiến hành cuộc thử nghiệm bom nguyên tử vào năm 2006.

Hai ngày họp tuần qua ở Bắc Kinh lúc đầu có vẻ chỉ cho các kết quả không quan trọng, nhưng sau khi các thương thuyết gia Bắc Hàn về nước, thành phần lãnh đạo quốc gia này có các đáp ứng thuận lợi về đề nghị tái lập thương thảo quốc tế và cung cấp thực phẩm – nếu phía Bình Nhưỡng đồng ý với những gì loan báo hôm Thứ Tư. Trong bản thông cáo phổ biến đến báo chí, Bộ Ngoại Giao Mỹ cho hay đổi lại các hành động của Bắc Hàn, Washington “sẵn sàng có các biện pháp cải thiện mối quan hệ song phương trong tinh thần tôn trọng chủ quyền và bình đẳng giữa hai quốc gia. Phía Mỹ cũng cho hay sẽ cho phép có các trao đổi văn hóa, giáo dục và thể thao với Bắc Hàn.

Hoa Kỳ cũng đồng ý sẽ cung cấp 240,000 tấn thực phẩm – điều từng được nhắc đến mấy năm qua. Chính phủ Obama đã từ chối không nối kết trực tiếp việc cung cấp thực phẩm với tiến triển của cuộc thương thảo, nói rằng điều này sẽ được cứu xét trên căn bản thuần túy nhân đạo. Tuy nhiên, phía Bắc Hàn nhất định đòi phải có trợ giúp thực phẩm trong thỏa thuận và phía Mỹ phải nhượng bộ.

Loan báo của Bộ Ngoại Giao Mỹ không cho biết khi nào thỏa thuận này sẽ được khởi sự thi hành.

Giám đốc IAEA, ông Yukiya Amano, gọi đây là một bước tiến quan trọng. Trong khi đó Ngoại Trưởng Nhật Koichiro Gemba cũng có những lời ca ngợi tương tự. Nhật là một trong sáu quốc gia tham dự cuộc họp quốc tế về nguyên tử Bắc Hàn gồm Mỹ, Nam Hàn, Bắc Hàn, Trung Quốc, Nhật và Nga. (V.Giang)