LOS ANGELES (Tổng Hợp) – Khác với nhiều vị tiền nhiệm, Tổng Thống Donald Trump trực tiếp can dự vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, thể hiện sự lo lắng về tương lai của ông nếu đảng Cộng Hòa không tiếp tục nắm giữ được đa số sau năm 2018.
Hôm Thứ Ba, 5 Tháng Sáu, có 8 tiểu bang tổ chức bầu cử sơ bộ gồm: California, Montana, Albama, Iowa, Mississippi, New Jersey, New Mexico, South Dakota.
Bầu cử California tất nhiên quan trọng hơn hết vì đây là tiểu bang lớn nhất và thắng lợi của một đảng có ảnh hưởng quyết định trên toàn bộ.
Trong ba thập niên gần đây đảng Dân Chủ đã chiếm được ưu thế tuyệt đối tại tiểu bang ngoại trừ Nam California vẫn còn tiếp tục là thành trì của Cộng Hòa. Trong kỳ bầu cử 2016, bà Hillary Clinton chiếm được số phiếu gần gấp hai lần ông Donald Trump 8.7 triệu/4.4 triệu (61.7%/31.6%), và thắng ở 7 đơn vị Dân Biểu Liên Bang do đảng Cộng Hòa nắm giữ.
Tuy nhiên đảng Dân Chủ cũng có nhiều rủi ro trong bầu cử ngày 5 Tháng Sáu do thể thức bầu sơ bộ của tiểu bang California năm nay.
Trong quá khứ California đã áp dụng nhiều thể thức bầu sơ bộ như bầu riêng trong từng đảng, bầu cử mở rộng cho cử tri ghi danh đảng này có thể bỏ phiếu qua đảng khác (close primary, open primary, blanket primary,…).
Thể thức bầu cử sơ bộ tại California hiện nay là “Statewide Direct Primary,” tên tất cả các ứng cử viên có trên cùng một lá phiếu và kết quả là hai người dẫn đầu, bất kể tỷ lệ bao nhiêu, sẽ được cử tri bỏ phiếu quyêt định qua vòng nhì ở kỳ tổng tuyển cử Tháng Mười Một. Với thể thức này, hai người dẫn đầu có thể là khác đảng hay cùng đảng.
Đương kim Thống Ðốc Jerry Brown đã hết nhiệm kỳ tái cử và có tới 14 ứng cử viên tranh chức vụ này trong đó có nhiều người Dân Chủ cũng như Cộng Hòa. Phía Dân Chủ, hai ứng cử viên sáng giá nhất là Phó Thống Ðốc Gavin Newsom và cựu thị trưởng Los Angeles, ông Antonio Villaraigosa. Phía Cộng Hòa, doanh gia John Cox hy vọng có thể chiếm được một trong hai vị trí đầu nhờ sự chia phiếu của các ứng cử viên Dân Chủ.
Tổng Thống Donald Trump vào giờ chót gởi đi một tweet thúc giục cử tri Cộng Hòa: “Ở tiểu bang California thuế cao và lắm tội phạm, hãy đi bầu cho ứng viên Cộng Hòa John Cox vào chức thống đốc. Ông này sẽ mang đến sự khác biệt lớn.”
Tranh cử Thượng Viện Liên Bang, đảng Cộng Hòa khó có hy vọng giành được một trong hai vị trí dẫn đầu và không có triển vọng thắng bà Diane Feinstein, 84 tuổi, thượng nghị sĩ 4 nhiệm kỳ.
Tại California, đảng Dân Chủ cũng đã chi hơn $7 triệu để cố gắng hạn chế tổn hại do các ứng cử viên cùng đảng tấn công lẫn nhau trong cuộc tranh cử Hạ Viện Liên Bang. Những đơn vị của các Dân Biểu Cộng Hòa Ed Royce và Darrell Issa không tái ứng cử là nơi ứng viên Dân Chủ hy vọng chiếm được. Dân Biểu Cộng Hòa Dana Rohrabacher phải đương đầu với cả cánh hữu cũng như cánh tả và đơn vị Huntington Beach/Westminster ông đã giữ vững từ nhiều năm có thể mất cho Dân Chủ.
Tổng Thống Donald Trump cũng thúc giục cử tri ủng hộ ứng cử viên Cộng Hòa vào Hạ Viện, mặc dầu trên toàn quốc đảng Dân Chủ không dễ có thể chiếm thêm 23 ghế của Cộng Hòa để có đa số trong 435 ghế dân biểu. Ông gởi đi tweet: “Hãy giữ cho đất nước chúng ta không rơi vào tay thuế nặng, tội phạm cao Nancy Pelosi.” Bà Nancy Pelosi, dân biểu đơn vị San Francisco, là trưởng khối thiểu số Hạ Viện Liên Bang.
Cuộc bầu cử năm nay sẽ là trắc nghiệm về mức tín nhiệm Tổng Thống Donld Trump và khả năng tái cử của ông hơn hai năm nữa. Chiến lược gia Dân Chủ Jesse Ferguson nhận định: “Vùng ngoại ô các thành phố lớn ở California sẽ là nơi cử tri từ bỏ Cộng Hòa trong thời đại Trump.” Bà Sue Regan, 66 tuổi, y sĩ tâm thần về hưu ở Sacramento cho rằng “đây là lúc California phát biểu ý kiến về chính quyền Trump.”
Kịch tính trong bầu cử cũng sẽ thấy ở những tiểu bang khác như New Jersey, Montana, Alabama.
Tại New Jersey, Thượng Nghị Sĩ Dân Chủ Bob Menendez có lẽ sẽ được cử tri bầu làm ứng cử viên nhiệm kỳ thứ ba mặc dầu có chuyện tai tiếng tham những nhưng tòa án không buộc tội.
Tại Montana, Jon Tester là người dễ bị đánh bại nhất trong số các thượng nghị sĩ Dân Chủ tái tranh cử.
Ở Alabama, Dân Biểu Cộng Hòa Martha Roby cũng là người dễ thất bại vì không có sự hỗ trợ của Tổng Thống Donald Trump. Năm 2016, bà đã tuyên bố rút bỏ sự ủng hộ ông Trump sau khi vụ tai tiếng với phụ nữ “Access Hollywood” bị tiêt lộ.
Các cuộc bầu cừ sơ bộ hôm 5 Tháng Sáu, nhất là ở California, sẽ còn phải nhiều ngày mới có thể biết kết quả đầy đủ. (HC)