HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Tổng Thống Joe Biden “nhiều phần” sẽ ghé thăm Việt Nam vào Tháng Chín tới đây để ký kết thỏa thuận nâng tầm quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam.
Hôm Thứ Sáu, 28 Tháng Bảy, hãng thông tấn Reuters đăng bản tin có tựa đề “Biden nói lãnh đạo Việt Nam muốn gặp ông tại G20 để nâng cấp quan hệ” (Biden says Vietnam leader wants to meet him at G20 to elevate ties.)
Hãng thông tấn này trích lời ông Biden nói tại buổi vận động ở Freeport, Maine: “Tôi nhận được cú điện thoại từ người đứng đầu của Việt Nam, rất muốn gặp tôi khi tôi tới G20. Ông ấy bày tỏ mong muốn Mỹ trở thành một đối tác chính của Việt Nam, cùng với Nga và Trung Quốc.”
Đối với Việt Nam, Mỹ hiện là đối tác toàn diện, bắt đầu từ năm 2003, trong khi Nga và Trung Quốc là đối tác chiến lược toàn diện.
Không rõ “lãnh đạo Việt Nam” mà ông Biden đề cập là ai trong số “tứ trụ” của Việt Nam, tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng, hoặc chủ tịch quốc hội.
Nhật báo Người Việt có kiểm tra thông tin từ Tòa Bạch Ốc thì không thấy có bằng chứng nào cho thấy ông Biden điện đàm với lãnh đạo Việt Nam mấy ngày qua.
Lần cuối cùng ông Biden làm như vậy là hôm 29 Tháng Ba, ông có điện đàm với ông Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư đảng CSVN, người giữ chức vụ cao nhất Việt Nam hiện nay, nhân dịp 10 năm quan hệ toàn diện song phương.
Trong khi đó, Hội Nghị Thượng Đỉnh G20 sẽ diễn ra trong hai ngày 9 và 10 Tháng Chín tại thủ đô New Delhi của Ấn Độ.
Ngoài Thủ Tướng Narendra Modi của Ấn Độ là nước chủ nhà, còn có lãnh đạo 19 quốc gia thành viên được mời tham dự, cùng với 11 lãnh đạo khách mời khác bên ngoài G20.
Việt Nam không được Ấn Độ mời tham dự G20 lần này.
Trước đó, Hội Nghị Thượng Đỉnh Đông Á diễn ra từ 5 đến 7 Tháng Chín tại thủ đô Jakarta, Indonesia.
Hiện chưa có thông báo chính thức từ Tòa Bạch Ốc là liệu Tổng Thống Biden có dự cả hai hoặc một trong hai thượng đỉnh này hay không.
Thông thường, nhà lãnh đạo Mỹ sẽ tham dự cả hai.
Nếu chuyện này xảy ra, “nhiều phần” ông Biden sẽ ghé Việt Nam trên đường đi từ Indonesia qua Ấn Độ vì có “thời gian trống” – ngày 8 Tháng Chín – giữa hai hội nghị này. Hơn nữa, về mặt địa lý, điều này có thể thực hiện được.
Trong khi đó, nguồn tin riêng của nhật báo Người Việt cho biết, hồi trung tuần tháng Tháng Bảy, ông Kurt Campbell có bí mật đến Việt Nam gặp ông Lê Hoài Trung và ông Bùi Thanh Sơn để “tiền trạm” cho chuyến thăm của nhà lãnh đạo Mỹ, đồng thời bàn về bản tuyên bố chung cho cuộc họp thượng đỉnh tại Hà Nội.
Ông Campbell hiện là phó phụ tá cố vấn Tổng Thống Biden và là điều phối viên trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ, đặc trách Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Ông Lê Hoài Trung là trưởng Ban Đối Ngoại Trung Ương Đảng CSVN. Còn ông Bùi Thanh Sơn là bộ trưởng Ngoại Giao Việt Nam.
Hồi giữa Tháng Tư năm nay, ông Nguyễn Phú Trọng và ông Phạm Minh Chính, thủ tướng, có bày tỏ với Ngoại Trưởng Antony Blinken tại Hà Nội rằng “những kết quả tích cực trong quan hệ hai nước thời gian qua là cơ sở để tiếp tục nâng quan hệ hai nước lên tầm cao mới.”
Cũng tại Hà Nội, ông Blinken bày tỏ hy vọng rằng việc nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ có thể xảy ra “trong những tuần và tháng tới” khi gặp ông Bùi Thanh Sơn tại Nhà Khách Chính Phủ.
Có một sự kiện “lạ lùng” là hôm 25 Tháng Bảy vừa qua, nhân dịp kỷ niệm 10 năm quan hệ toàn diện giữa Mỹ và Việt Nam, Bộ Ngoại Giao Mỹ có đưa ra video có phát biểu của ông Blinken. Cũng trong ngày, USAID, cơ quan phụ trách viện trợ của Mỹ, đưa ra video có phát biểu của bà Samantha Power, tổng giám đốc cơ quan này.
Cả hai đều chúc mừng thành quả 10 quan hệ toàn diện của Việt Nam và Hoa Kỳ và mong mỏi 10 năm tới sẽ tốt hơn, nhưng cả hai đều không nhắc đến yếu tố nhân quyền, một trong những vấn đề nhạy cảm trong quan hệ Việt-Mỹ.
Bà Power từng là đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc dưới thời Tổng Thống Barack Obama.
Hôm 13 Tháng Năm, 2022, bà Power có nói với ông Chính “đã đến lúc chúng ta nên nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược” khi ông đến Washington, DC tham dự thượng đỉnh Mỹ-ASEAN.
Theo Reuters, các quan chức chưa cho biết việc nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ lên “đối tác chiến lược” có thể đem lại lợi ích gì, nhưng các chuyên gia cho rằng nó có thể bao gồm việc tăng cường hợp tác quân sự và cung cấp võ khí của Hoa Kỳ.
Tòa Bạch Ốc và các công ty quốc phòng của Mỹ đã công khai nói rằng họ muốn tăng cường cung cấp khí tài cho Việt Nam – cho đến nay phần lớn chỉ giới hạn ở các tàu tuần duyên và máy bay huấn luyện, trong lúc Hà Nội tìm cách đa dạng hóa nguồn cung võ khí ngoài Nga, nhà cung cấp võ khí chính của Việt Nam.
Tuy nhiên, các thỏa thuận quân sự Việt-Mỹ phải đối mặt với những trở ngại, trong đó có khả năng chúng bị cản trở bởi vì các nhà lập pháp Mỹ thường chỉ trích hồ sơ nhân quyền của Việt Nam.
Hồi cuối Tháng Sáu, ông Lê Hoài Trung có chuyến thăm Mỹ âm thầm để gặp Ngoại Trưởng Antony Blinken và ông Jake Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia của Tòa Bạch Ốc.
Thời điểm đó, giới quan sát nhận định rằng chuyến đi Mỹ của ông Trung là nhằm chuẩn bị cho chuyến thăm Tòa Bạch Ốc của ông Nguyễn Phú Trọng “vào cuối Tháng Bảy,” nhưng sự kiện này đã không xảy ra. (N.H.K) [đ.d.]