Dân đòi dẹp bỏ, Bộ Giao Thông Vận Tải lại ‘đề xuất’ tăng phí BOT

HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Trong khi dân chúng giận dữ chống đối đòi dẹp các trạm thu phí trên các đường lộ xây dựng theo hình thức BOT, Bộ giao Thông Vận Tải (GTVT) CSVN lại đang “kiến nghị” tăng giá lệ phí.

Theo tờ Tiền Phong hôm Thứ Hai, 10 Tháng Sáu, “Bộ GTVT vừa đề xuất, từ nay tới năm 2021 sẽ thực hiện tăng phí tại 49 dự án BOT đường bộ theo hợp đồng bộ này đã ký với nhà đầu tư,” một điều lần đầu tiên thấy được nêu ra. Trong khi đó, nguồn tin nói “theo phân tích kỹ của các chuyên gia, lộ trình thu phí này cần giảm thay vì mỗi 3 năm tăng 1 lần.”

BOT là từ viết tắt của Build-Operate-Tranfer (xây dựng-vận hành-chuyển giao) trong Anh ngữ.

Dự án xây dựng BOT được nhà cầm quyền giao cho tư nhân thực hiện, thu phí lấy lại cả vốn lẫn lời rồi chuyển giao lại cho nhà nước vì ngân sách nhà nước không có tiền để làm. BT là Build-Transfer (xây dựng-chuyển giao) tức nhà nước giao cho tư nhân thực hiện dự án rồi chuyển giao.

Tờ Tiền Phong kể rằng, trước đó, Bộ GTVT đã “lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương về dự thảo báo cáo thủ tướng về việc sụt giảm doanh thu so với phương án tài chính ban đầu tại các dự án BOT” như một cái cớ để đòi tăng phí.

Theo các con số thống kê do Bộ GTVT đưa ra, năm 2018, có 31/52 dự án có lưu lượng phương tiện thực tế cao hơn dự báo trong hợp đồng BOT; có 11/52 dự án có lưu lượng thực tế đạt 80-100% so với dự báo và khoảng 10 dự án có lưu lượng thực tế thấp (dưới 80%) so với dự báo trong hợp đồng.

Đã từng có nhiều nghi ngờ chủ đầu tư các dự án BOT tại Việt Nam thu phí qua trạm bằng tiền mặt. Thu nhiều khai ít để gia tăng lợi nhuận bất hợp pháp, gây thiệt hại cho người sử dụng đường lộ. Không những vậy, nhiều trạm thu phí trên các dự án BOT còn được đặt trên cả những đoạn đường không được thu phí, ép người dân phải trả tiền phí BOT dù người ta không sử dụng. Điều này đã dẫn đến những vụ chống đối quyết liệt mấy năm gần đây trên cả nước.

Tờ Đất Việt hôm Thứ Hai dẫn ý kiến của ông chuyên gia giao thông, Tiến Sĩ Nguyễn Xuân Thủy “nói thẳng đề xuất trên của Bộ GTVT là không hợp lý.”

Thứ nhất, rất có thể “nhà đầu tư không làm đúng cam kết, không thực hiện nghiêm ngặt các điều khoản trong hợp đồng hay quá trình soạn thảo hợp đồng có nhiều kẽ hở, tạo điều kiện cho nhà đầu tư lách luật” dẫn đến chuyện Bộ GTVT phải “chạy theo nhà đầu tư.” Thêm nữa “về nguyên tắc kinh tế thị trường, hợp đồng kinh tế được ký kết dựa trên tính toán chi tiết giữa hai bên, doanh nghiệp kinh doanh lời ăn, lỗ chịu nhưng tại sao ở đây chúng ta lại luôn phải lo cho việc thua lỗ của nhà đầu tư. Thật khó hiểu một việc ngược đời như vậy.”

Thứ hai, Bộ GTVT lấy lý do có 26 dự án BOT có doanh thu thực tế thấp hơn so với phương án tài chính ban đầu. Chẳng hạn như “trạm Hà Nội-Bắc Giang, trạm Pháp Vân-Cầu Giẽ, QL38, tuyến tránh Phủ Lý… việc bán vé tháng, vé quý tại các trạm này làm giảm từ 15-20% so với phương án tài chính ban đầu dự kiến khoảng 5%.” Nhưng ông Thủy cho hay “công ty này cho hay, doanh thu trong những năm 2012-2014 chỉ là 1.2 tỷ đồng/ngày nhưng giai đoạn 2016-2017 đã tăng lên hơn 2 tỷ đồng/ngày. Đáng nói, từ ngày 15 Tháng Mười, 2017, nhà đầu tư đã giảm 25% mức phí trên cao tốc, song sau hơn một năm thực hiện giảm phí tổng thu năm 2018 vẫn đạt bằng năm 2017. Do lưu lượng phương tiện đi trên tuyến cao tốc tăng khoảng 20-25%/năm, bình quân đạt 50,000 lượt xe/ngày/đêm.” Như vậy là Bộ GTVT đã báo cáo gian dối.

Thứ ba, dự án thu phí càng kéo dài, đường càng xấu, chi phí khấu hao càng giảm, cho nên “theo nguyên tắc, dự án càng kéo dài càng phải giảm giá, không thể tăng.”

Thứ tư, ông Thủy cho rằng “đồng ý phải chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư nhưng bức xúc BOT chưa được giải quyết, kiểm toán bị ngăn cản, trong khi kiểm toán 61 dự án đã giảm tới 222 năm, bây giờ Bộ GTVT lại nói doanh nghiệp kêu lỗ, xin tăng thì làm sao nghe được.”

Khi các vụ chống đối nổ ra, người ta thấy hé lộ trên mặt báo các dự án đó do Bộ Giao Thông Vận Tải CSVN “chỉ định thầu” chứ không đấu thầu công khai rộng rãi, nhằm toa rập với các tay tư bản đỏ để ăn hối lộ.

Ngày 20 Tháng Năm 2019, khi báo cáo tại Quốc Hội, ông Tổng Kiểm Toán Nhà Nước Hồ Đức Phớc nói 15 dự án gồm 8 dự án BOT và 7 dự án BT bị kiểm toán trong năm 2018 “có sai phạm.” Tuy nhiên, tới giờ này, không hề thấy có cuộc điều tra rốt ráo để trị tội đám quan lại đảng viên cấp cao tham nhũng, cố ý làm trái luật lệ.

Ông Phớc được tờ Pháp Luật Thành Phố Sài Gòn kể lại lời báo cáo cho biết “qua kiểm toán 7 dự án BT cho thấy việc giao đất chỉ định cho nhà đầu tư là trái với quy định của Luật Đất Ðai.” Còn “ kết quả kiểm toán 8 dự án BOT trong năm 2018 cho thấy hầu hết các dự án thực hiện chỉ định nhà đầu tư, chỉ định nhà thầu thi công; xác định sai khiến tăng tổng mức đầu tư; chưa quy định khung giá vé đối với dự án đầu tư của công trình giao thông; nghiệm thu, thanh toán sai…”

Nay Bộ Giao Thông Vận Tải CSVN bất chấp sự chống đối của dân chúng, lại còn “đề xuất” tăng phí BOT nên tờ Tiền Phong đặt dấu hỏi, “Bộ GTVT đề xuất tăng phí tại 49 dự án BOT: Lửa đổ thêm dầu?” (TN)