Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam: Kiểu nào cũng ‘vỡ’

VIỆT NAM – Bộ Lao Động-Thương Binh-Xã Hội Việt Nam đã đề nghị tăng tuổi hưu đối với nam giới từ 60 lên 62 đối với nam giới và từ 55 lên 60 đối với nữ giới.

Đề nghị này vốn đã được Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam lập đi, lập lại trong vài năm gần đây.

Giống như nhiều quốc gia khác, tại Việt Nam, Bảo Hiểm Xã Hội là một kênh nhận đóng góp từ các nơi sử dụng nhân lực và cá nhân đang đi làm rồi chi trợ cấp nhằm hỗ trợ cho những người thất nghiệp, hưu trí,…

Do hàng loạt sai lầm trong việc hoạch định chính sách lao động và an sinh xã hội (cho nghỉ hưu quá sớm, mức đóng góp quá thấp trong khi lương hưu trả cho các viên chức của hệ thống công quyền và sĩ quan của lực lượng vũ trang quá cao, cho chính quyền Việt Nam vay đến 5% tổng nợ quốc gia và bị nợ đến nay chưa trả,…), người ta dự đoán, bốn năm nữa, Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam bắt đầu thâm thủng và đến 2037 sẽ “vỡ!”

Để tránh thảm trạng này, Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam đề ra hai giải pháp chính, một là nâng tuổi nghỉ hưu lên và hai là tăng mức nộp bảo hiểm xã hội,… Tuy nhiên theo nhiều chuyên gia, cả hai giải pháp đều bất ổn.

Cho dù phải có giải pháp nhằm bảo vệ và duy trì Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam nhưng các chuyên gia cảnh cáo, việc nâng tuổi nghỉ hưu trong bối cảnh tỉ lệ thanh niên thất nghiệp càng ngày càng cao sẽ khiến khả năng thanh niên tìm được việc làm giảm nhiều hơn. Mặt khác, nâng mức nộp bảo hiểm xã hội sẽ đẩy các doanh nghiệp đến chỗ phải cho nghỉ việc hàng loạt để chi phí không tăng, khả năng cạnh tranh không giảm.

Hồi cuối Tháng Mười, Viện Nghiên Cứu Phát Triển Mekong (MDRI) tổ chức một cuộc tọa đàm về “tác động của việc điều chỉnh mức nộp bảo hiểm xã hội đối với người lao động và doanh nghiệp.” Theo đó, mức mà các doanh nghiệp đang phải trích nộp cho đủ thứ quỹ được thiết lập nhằm bảo đảm an sinh xã hội đã tương đương 24% tổng quỹ lương, nếu nâng mức nộp bảo hiểm xã hội lên cao hơn thì các doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp ngoại quốc đang hoạt động tại Việt Nam chỉ còn cách giảm người để hạn chế chi phí gia tăng.

Cũng vì vậy, ngay sau khi nâng mức nộp bảo hiểm xã hội, trong giai đoạn đầu, số lượng người mất việc sẽ khoảng 371,000 người. Về lâu dài, doanh nghiệp khó mà kềm giữ chi phí, thành ra giá sản phẩm, dịch vụ sẽ tăng, khả năng cạnh tranh tất nhiên sẽ suy giảm, kéo theo sự suy giảm của tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Sau chuỗi phản ứng vừa kể, ông Phạm Minh Huân, thứ trưởng Bộ Lao Động-Thương Binh-Xã Hội, loan báo, Quỹ Bảo Hiểm Thất Nghiệp hiện còn dư khoảng 50,000 tỷ đồng và vì vậy, cơ quan này đang tính đến chuyện tạm giảm 2% mức mà doanh giới phải đóng góp cho Bảo Hiểm Xã Hội trong hai năm 2017 và 2018 đối với phí lao động và bảo hiểm thất nghiệp. Cá nhân người làm thuê cũng sẽ được tạm giảm khoảng 1% phí.

Nói cách khác, giống như mọi lĩnh vực khác, có rất nhiều điểm đáng ngờ trong lối tính toán của giới hữu trách ở Việt Nam về Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội. Giới này từng liên tục cảnh báo rằng Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội sắp thâm thủng và sẽ sớm “vỡ” nên cần tăng mức nộp bảo hiểm xã hội. Khi nhiều giới phản ứng quyết liệt kèm những dẫn chứng cho thấy việc tăng mức nộp bảo hiểm xã hội là phi lý thì đột nhiên giới hữu trách… phát giác có khoản dư 50 tỷ đồng.

Mời độc giả xem video: Bà Việt Nam “cầm nhầm” vali chức hàng hiệu $10,000 ở phi trường

Tương tự, các chuyên gia bắt đầu phân tích sâu hơn về chuyện tăng tuổi hưu. Theo ông Ngô Trí Long, muốn giữ cho Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam không “vỡ” thì chuyện đầu tiên phải xem xét là tại sao khả năng sinh lời của hàng trăm ngàn tỷ đồng mà Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam đang quản lý, sử dụng lại kém như vậy?

Ông Long nhấn mạnh là trong bối cảnh ngân sách thất thu trầm trọng, nợ nần chồng chất, chi thường xuyên (chi để duy trì hoạt động của hệ thống công quyền) chiếm tới 70% tổng chi ngân sách, phải dùng phần lớn tiền vay nuôi bộ máy công quyền thì tăng tuổi hưu, kéo dài thời gian làm việc của công chức (lương đã cao còn cao hơn do thâm niên) sẽ khiến tài chính quốc gia căng thẳng hơn. Sợ “vỡ” Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội mà tăng tuổi nghỉ hưu nhưng coi chừng công khố sẽ “vỡ” trước khi quỹ “vỡ.”

Ông Long khuyến cáo, phải nghiên cứu, phân tích chuyện tăng tuổi nghỉ hưu ở nhiều khía cạnh, kể cả đề nghị tăng tuổi nghỉ hưu có dụng ý gì khác ngoài yếu tố sợ “vỡ” Quỹ Bảo hiểm Xã Hội hay không. (G.Đ)