Nguyễn Văn Khanh
Rõ ràng ông Donald Trump đang thay đổi. Ít nhất từ hôm Thứ Hai đến giờ, ông Trump đã dịu giọng.
Sau cuộc họp kín với những nhân vật tai mắt của cộng đồng Hispanic diễn ra trưa Thứ Bảy vừa rồi tại New York, ông ứng cử viên đại diện cho đảng Cộng Hòa bắt đầu nói chuyện nhỏ nhẹ hơn, không còn lớn tiếng mắng mỏ 11 triệu người Hispanic đang cư trú bất hợp pháp trên đất Mỹ là bọn “đầu trộm đuôi cướp,” như ông đã nhiều lần nói tới họ với giọng khinh bỉ, miệt thị, trước đây.
Chuyện ông Trump và cộng đồng Hispanic bùng nổ từ ngày 16 Tháng Sáu năm ngoái, khi ông đọc bài diễn văn báo tin tranh cử. Trong bài diễn văn nảy lửa đó, ông dành khá nhiều thì giờ để nói về những người Hispanic đang cư ngụ bất hợp pháp ở Hoa Kỳ, gọi họ là bọn chuyên phạm pháp, cướp bóc, buôn bán ma túy và sử dụng cả chữ “hãm hiếp” để nói về tập thể ông cam kết sẽ bài trừ ngay sau ngày đắc cử. Vẫn theo lời ông, việc đầu tiên ông làm là xây bức tường ngân đôi biên giới Hoa Kỳ và Mexico, đồng thời bắt tất cả những người đang cư ngụ bất hợp pháp để trả họ về nguyên quán. Không chỉ thường xuyên nhắc đi nhắc lại điều này, đầu năm nay ông còn lên cả kế hoạch “bắt chính phủ Mexico phải trả mọi chi phí” cho bức tường mà ông hứa sẽ xây “để ngăn chận bọn xấu từ Mễ cứ tràn qua Mỹ.”
Ðối với chính phủ Obama, ông cũng chẳng tha, gọi “đó là chính phủ không hữu hiệu” vì “không có chính sách ngăn chận, để mặc cho người từ nước khác tự do trốn vào Hoa Kỳ” -trong đó phần lớn là người từ Mexico – “gây ảnh hưởng đầy bất lợi cho an ninh quốc gia của chúng ta.” “Ảnh hưởng an ninh” theo lời ông giải thích, “đến từ nhiều mặt, kinh tế cũng có, lao động, xã hội cũng có, và ngay cả an ninh về quốc phòng.” Trăm lần như một, cứ nói đến chuyện này là ông lại cam kết “sẽ bắt nhốt chúng lại, sẽ đẩy chúng về nước,” cam kết “những gì tôi nói sẽ là những gì tôi làm,” hãnh diện bảo thêm “chỉ mình tôi là người làm được những điều này.”
Không phủ nhận những điều ông đưa ra là những điều rất ăn khách, giúp ông đánh bại hơn một chục chính trị gia tên tuổi, bề thế, để trở thành người đại diện cho đảng Cộng Hòa dự cuộc đua tranh chức tổng thống năm nay. Nhưng bên cạnh hãnh diện đó là những lời than thở đến từ mọi thành phần trong đảng, đại để cho rằng trong lúc đang vất vả tìm phiếu của cử tri da đen và nữ giới, thì ông Trump lại đưa ra những lời tuyên bố “phản chính trị,” đẩy tập thể cử tri Hispanic nghiêng về phía của đảng Dân Chủ, giúp bà Hillary Clinton có thêm cơ hội chiến thắng. Ðiều này được chứng minh bằng con số: gần 3 phần 4 cử tri Hispanic cho hay sẽ không bỏ phiếu cho ông Trump.
Trong một buổi gặp gỡ tại Washington D.C., nhà bình luận Todd Gordon kể lại 4 năm trước đây “sau ngày ông Mitt Romney thua trận, đảng Cộng Hòa nhóm cuộc họp đặc biệt để tìm cho ra nguyên nhân, kết quả là một sách lược mới được đưa ra để lấy lại Tòa Bạch Ốc, trong đó có nói tới việc phải đưa đảng dến với dân, phải thu hút lá phiếu của các cộng đồng thiểu số.” Những điều “tối quan trọng” đó “là những điều ông Trump không làm, khiến cơ hội chiến thắng ngày một ít đi.”
Ðiều đó cũng là điều được một số chính trị gia Cộng Hòa nghĩ tới. Trong một cuộc thăm dò do AP thực hiện, gần 80% ứng cử viên Cộng Hòa đang tranh cử các chức vụ dân biểu và thượng nghị sĩ cho biết “vì nhiều lý do khác nhau” họ sẽ không vận động chung với ông Trump. Trong số những người được hỏi, có người khéo léo nói “không có thì giờ” hoặc “không có ý định mời ông Trump về để vận động chung với nhau,” nhưng cũng có người trả lời thẳng thừng “vận động kiếm phiếu rất khó, có ông Trump đứng bên cạnh càng khó (kiếm phiếu) hơn nữa.”
Tin từ thủ đô cũng cho hay thành phần bề thế trong đảng “làm áp lực với ông Chủ Tịch Ðiều Hành Reince Prebius ngưng mọi khoản tài trợ giúp ông Trump tranh cử, dùng số tiền đó váo cuộc vận động đê chắc chắn đảng Cộng Hòa tiếp tục nắm khối đa số ở cả thượng lẫn hạ viện.” Cũng tin từ thủ đô cho biết đích thân ông Chủ Tịch Prebius “có lần gọi điện thoại năn nỉ những người con của ông Trump, nói rằng nhờ mọi người giúp can ngăn ông tỷ phú đừng đưa ra những lời tuyên bố phản chính trị, vừa bất lợi cho cá nhân ông Trump vừa gây ảnh hưởng không tốt cho đảng, đẩy mọi người đến chỗ mất thì giờ vì phải cùng nhau chữa cháy.”
Ước mong này bây giờ, phần nào, đã trở thành sự thật. Sau những ngày tham khảo ý kiến với dàn cố vấn và đặc biệt sau cuộc gặp gỡ với những nhân vật tiêu biểu cho cộng đồng Hispanic, ông Trump trình bày “kế sách” đối phó với 11 triệu người đang cư ngụ bất hợp pháp trên đất Mỹ. Kế sách của ông có thể tóm tắt như sau: những kẻ phạm pháp sẽ tức khắc bị trục xuất, tiếp tục những gì Tổng Thống Obama đang làm “nhưng ở mức độ mạnh hơn.”
“Nếu đắc cử, việc tôi sẽ làm ngay tức khắc là trục xuất những kẻ phạm pháp (ra khỏi nước Mỹ),” ông Trump trình bày qua cuộc phỏng vấn dành cho chương trình Bill O’Reilly của đài Fox News. “Bọn băng đảng, bọn giết người, bọn phạm pháp phải ra khỏi nước Mỹ. Chúng ta sẽ bắt giữ và trục xuất chúng, cảnh sát biết bọn chúng đang ở đâu, cảnh sát biết bọn chúng gồm những ai. Ðây là bọn quấy rối, giết người, gây nguy hiểm cho người khác, chúng sẽ bị đuổi ra khỏi Hoa Kỳ.”
Ðối với những người cư trú bất hợp pháp nhưng không phạm tội hình sự trong thời gian họ sinh sống ở Mỹ, ông sẽ giải quyết trường hợp này theo những gì Tổng Thống Obama và Tổng Thống George W. Bush đã làm, tức áp dụng đúng chính sách nhắm vào “kẻ gian chứ không nhắm vào gia đình” (“felons, not families policy”). “Ðiều dân chúng (Hoa Kỳ) không biết là Tổng Thống Obama đã trục xuất rất nhiều (kẻ phạm pháp) ra khỏi nước Mỹ. Tổng Thống Bush cũng thế. Rất nhiều người đã bị trục xuất ra khỏi Hoa Kỳ bằng những điều luật hiện hành. Tôi cũng sẽ làm như vậy. Với những người khác, chúng ta có quy trình để giải quyết tình trạng cư trú của họ. Tôi cũng sẽ làm như vậy, có thể làm mạnh hơn, nhanh hơn, và làm điều đó theo đúng với thủ tục luật định.”
Những điều ông Trump mới trình bày khiến nhiều người thở phào nhẹ nhõm.
Người đầu tiên bày tỏ sự vui mừng chính là ông chủ tịch điều hành Ðảng Cộng Hòa, cho rằng ông Trump “ngày một khôn khéo hơn,” kế đến là bà Kellyanne Conway, người mới được ông Trump chọn để điều hành Ủy Ban Tranh Cử, cho hay ngay chính những người chủ trương phải có chính sách cứng rắn đối với thành phần cư trú bất hợp pháp “cũng không ai nghĩ đến chuyện sẽ trục xuất cả 11 triệu người về lại nguyên quán của họ.” Một viên chức yêu cầu không nêu tên đang làm việc với ông Trump giải thích thêm “chuyện cứu xét từng trường hợp một là điểu đương nhiên sẽ được thực hiện, để những ai xứng đáng ở lại sẽ được ở lại. Không có chuyện tất cả đều bị trục xuất, cũng không có chuyện tất cả sẽ được ở lại.”
Ngay sau khi ông Trump “dịu giọng,” một trong những cố vấn chính trị của Thượng Nghị Sĩ John McCain bảo ngay “từ lâu, ông sếp tôi đã nói không có cách nào bắt nhốt cả 11 triệu người rồi đẩy họ về nguyên quán cả,” do đó “cách ông Trump hứa sẽ thực hiện là cách duy nhất mà bất kỳ vị tổng thống Hoa Kỳ nào có thể làm, song song với việc tăng cường bảo vệ biên giới để chận làn sóng người cư trú bất hợp pháp.”
Nhưng với ông Jose Rodriguez, một mục sư đang sinh hoạt với Hội Thánh Tin Mừng, chuyện ông Trump nói hôm nay “chưa hẳn đã là chuyện ông ta sẽ làm ngày mai.” Mục Sư Rodriguez kể lại từng có lúc “tôi ủng hộ ông Trump, nhưng sau này tôi chán quá vì ông ta hay ăn nói vung vít. Bây giờ thấy ông ta có vẻ điềm tĩnh trở lại, tôi mừng cho ông Trump, nhưng chưa đủ để tôi đề nghị anh em trong Hội Thánh bỏ phiếu cho ông ta.”