Chi phí tiền thuốc insulin trong ba tháng cho một bệnh nhân tiểu đường ở Mỹ là $3,700 so với $600 ở Mexico. Nhưng việc đi qua biên giới để mua thuốc có hợp pháp không?
***
Khi Michele Fenner ghi danh cho cuộc chạy bộ Marathon ở Los Angeles năm nay, cô nghĩ: “Tijuana, Mexico chỉ cách Los Angeles 2 tiếng rưỡi lái xe, sao mình không qua đó mua insulin cho con?
“Thật quá dễ để đi qua biên giới,” Fenner thầm nghĩ.
Cô có ý tưởng này ít lâu nay. Con trai cô bị tiểu đường Loại 1 đã chín năm; cháu cần chích insulin hàng ngày. Giá insulin loại mới tăng vọt từ khi cháu bị bệnh. Một lần đến mua thuốc cho con năm ngoái, cô được cho biết giá insulin trong ba tháng là $3,700.
Cũng cùng số thuốc đó giá ở Mexico chỉ khoảng $600, rẻ hơn khoảng 6 lần.
Khi mua vé đi Los Angeles, Fenner nói: “Tôi quyết định (từ Los Angeles) sẽ qua Mexico, mua thêm insulin.”
Fenner không phải là người duy nhất nghĩ như thế.
Chính phủ Mỹ ước tính hàng năm có gần một triệu người ở California qua biên giới Mexico để chăm sóc sức khỏe, bao gồm mua thuốc theo toa. Từ 150,000 đến 320,000 người Mỹ nêu lý do đi du lịch nước ngoài là để chăm sóc sức khỏe. Tiết kiệm tiền là vấn đề thông thường nhất.
Luật “Được Quyền Mua”
Ở tiểu bang Utah vào năm ngoái, “Chương Trình Sức Khỏe Nhân Viên Nhà Nước” (PEHP) có thêm khoản “Du Lịch Mua Thuốc.” Với một số hội viên PEHP dùng một trong 13 loại thuốc theo toa mắc tiền (bao gồm thuốc phong thấp Humira) công ty bảo hiểm trả chi phí cho bệnh nhân và một người nhà bay đi San Diego, sau đó chở họ qua một nhà thương ở Tijuana, Mexico, để lấy thuốc cho 90 ngày.
“Trung bình một loại thuốc mua theo toa ở Mỹ giá trên $4,500 một tháng, ở Mexico giá thấp hơn 40-60%,” Travis Tolley, giám đốc dịch vụ PEHP cho biết trong một thông báo của chương trình vào Tháng Mười năm ngoái.
Chương trình này là một phần của dự luật “Quyền Được Mua” do Nghị Viên Norm Thurston (tiểu bang Utah), một kinh tế gia về chăm sóc sức khỏe, đệ trình.
Ông Thurston nói, chưa có đủ dữ liệu để biết tiết kiệm được bao nhiêu; những bệnh nhân đầu tiên qua Tijuana của Mexico mua thuốc mới từ hồi Tháng Mười Hai, 2018. Nhưng ông ước tính trong sáu tháng tới, số tiền tiết kiệm được có thể đạt khoảng $1 triệu.
Tuy nhiên, vẫn có một số câu hỏi quanh việc du lịch nước ngoài mua thuốc theo toa. Đầu tiên là: Điều này có hợp pháp không?
Theo cơ quan Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẩm (Food and Drug Administration – FDA), “đa số trường hợp nhập cảng thuốc để dùng cho cá nhân là bất hợp pháp.” Nhưng trang mạng của FDA có chỉ dẫn khi nào thì có thể được phép. Trên trang mạng Quan Thuế và Bảo Vệ Biên Giới Mỹ cũng có một phần nói về du lịch với dược phẩm trong mục hướng dẫn “Biết Trước Khi Đi.”
Trong khi những hướng dẫn này chưa giải đáp được hết thắc mắc, ông Thurston nói rằng việc mua thuốc dùng cho cá nhân vẫn rất phổ biến.
“Khi chúng ta nói về vấn đề này, chưa hề có một người nào bị buộc tội. Và nó xảy ra mỗi ngày ở biên giới trong toàn quốc,” ông Thurston nhận định.
“Thông thường người ta hiểu rằng mình có thể mang từ nước ngoài về một số thuốc theo toa dùng trong 90 ngày, mặc dù điều đó vi phạm luật, theo Nathan Cortez, giáo sư luật của đại học Southern Methodist University.
“Tôi có cảm tưởng rằng FDA không quan tâm đến việc cá nhân đi ngoại quốc và mang về một số thuốc nhỏ có toa có thể dùng trong vài tháng,” ông Cortez nói thêm. “Điều đó có nghĩa là bất cứ lúc nào FDA cũng có thể không làm ngơ việc này nữa.”
Điều quan ngại thứ hai được nêu ra trong các cuộc bàn luận về du lịch y tế là, thuốc mua theo du lịch có đủ phẩm chất hay không. Theo FDA, việc nhập thuốc này bị xem là bất hợp pháp vì cơ quan “không thể bảo đảm an toàn và hiệu quả” của thuốc.
Năm 2017, Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) ước lượng có 10% thuốc giả hay không đạt tiêu chuẩn từ các nước kém phát triển.
Để giải quyết vấn đề này, chương trình ở Utah chỉ đưa bệnh nhân của họ đến một nhà thương đã được chỉ định tại Mexico. Những trường hợp cá nhân như Michelle Fenner vẫn phải tự tìm phương cách tự bảo vệ cho mình.
“Bạn trở nên lo lắng. Bạn muốn mình có một nhà thuốc đáng tin cậy,” Fenner nói. Để có được điều này cô hỏi ý kiến bạn bè và những chỗ quen biết đã từng mua insulin ở Mexico. Cô gọi trước cho nhà thuốc để biết chắc họ có loại insulin cô muốn mua. Khi gần đến ngày chạy diễn ra cuộc chạy marathon ở Los Angeles, cô sẽ gọi và đặt mua thuốc trước.
Fenner chia thời gian sống ở Dallas và Arvada, Colorado. Cô nói rằng số tiền tiết kiệm được từ insulin có thể đủ để đi Mexico nhiều lần mỗi năm.
Tiết kiệm toàn cầu
Fenner là một trong số ngày càng nhiều những người dùng mạng xã hội bàn luận việc họ phải trải qua những gian nan để có thể có đủ tiền mua insulin. Lija Greenseid là một người khác. Con gái của cô bị tiểu đường Loại 1.
Gần đúng một năm sau khi con gái được chẩn bệnh, Greenseid và gia đình đi Quebec City, Canada, hồi Tháng Bảy, 2014. Đường huyết của con cô tăng vọt. Greenseid đến một nhà thuốc địa phương. Không có toa thuốc trong tay và lo sợ cho tính mạng của con, cô chuẩn bị tinh thần để trả một số tiền lớn.
Thế nhưng hộp insulin giá bình thường $700 ở Mỹ, cô chỉ tốn khoảng $65 ở đây.
“Lúc đó, tôi bắt đầu rơi nước mắt. Tôi không thể tin nổi sao giá rẻ và lại dễ mua đến thế,” Greenseid nói.
“Tôi nói (với người dược sĩ): ‘Ông có biết mua insulin ở Mỹ như thế nào không? Đắt hơn rất nhiều.’ Ông ấy quay lại phía tôi và nói, ‘Tại sao chúng tôi phải làm khó chứ? Cô cần insulin để sống mà.’”
Càng đi du lịch với gia đình, Greenseid càng nhận ra rằng thuốc insulin rất rẻ ở khắp mọi nơi trừ Mỹ. Ở Nuremberg, Đức, cô có thể mua một hộp insulin (trị giá $700 ở Mỹ) với giá $73. Cùng hộp thuốc đó có giá $57 ở Tel Aviv, Israel; $51 ở Hy Lạp, $61 ở Ý, và $40 ở Đài Loan.
“Chúng ta đã quen nghĩ rằng ở Mỹ, chăm sóc sức khỏe phải khó khăn và tốn kém tới nỗi người ta không hề xem xét rằng nó thật dễ dàng và rẻ hơn rất nhiều ở những nơi khác,” Greenseid nói. “Trên thực tế, điều đó đúng ở hầu hết các quốc gia.”
(*) Bài viết có sự hợp tác của Side Effects Public Media, NPR và Kaiser Health News.