Saturday, May 18, 2024

Đông y bổ thủy (kỳ 1)

Bác Sĩ Đặng Trần Hào tốt nghiệp bác sĩ y khoa Đông Phương tại Samra University, Los Angeles, năm 1987, và được mời tham dự hội đồng State Board về Châm Cứu và Đông Dược. Mục này giúp cho ai muốn tìm hiểu về Đông Dược và muốn góp ý cho kho tàng Đông Dược phong phú hơn để phục vụ bệnh nhân. Quý vị có thể liên lạc bác sĩ qua email: [email protected] hoặc điện thoại (714) 714-0564 office và (714) 553-6183 cell.

Bác Sĩ Đặng Trần Hào

Hai vị trong số nhiều vị thuốc Đông y phổ biến. (Hình minh họa: Frederick Florin/AFP via Getty Images)

Thủy tiên thiên, hủy hậu thiên mệnh môn nằm tại vỏ nang thượng thận, để quân bình với hỏa mệnh môn nằm trong tủy nang thượng thận.

Bài Lục Vị Địa Hoàng Thang
-Thục địa 24 gram
-Sơn thù 16 gram
-Hoài sơn 16 gram
-Bạch linh 12 gram
-Đơn bì 12 gram
-Trạch tả 8 gram

Bài này do Lương Y Trương Trọng Cảnh bỏ hai vị quế bì và phụ tử của bài Bát Vị Quế Phụ để bổ thủy tiên thiên (thận thủy), đến đời Tống, lương y Tiên Trọng Dương dùng bài Bát Vị này chữa cho trẻ em rất hiệu quả.

Theo kinh nghiệm của tôi, trẻ em hay bị hư hỏa gây ra và hay bị chảy máu cam, đã đi chữa trị nhiều năm bằng những liệu pháp y khoa khác nhau mà không dứt được, cứ bị ra máu cam hoài. Tôi cho các em dùng bài Lục Vị Địa Hoàng Viên, chỉ tốn vài chục bạc là hết hẳn, các em khỏe mạnh lại, ăn uống nhiều hơn, mặt mũi hồng hào lại vì không còn bị chảy máu cam, mất máu thường xuyên.

Ý nghĩa của bài thuốc

Thục địa cực bổ thủy và bổ huyết: Sơn thù bổ gan, cường tinh và cố tinh; Hoài sơn bổ tì và bổ thận; Bạch linh ráo tì và ráo thấp làm bớt tính nê trệ của thục địa và lợi thủy của tạng thận; Trạch tả để tả thủy (trong bổ phải có tả, phải một đóng, một mở bài thuốc mới hiệu quả); Đơn bì tả hỏa của tạng gan, làm mát cơ thể và làm mát tận xương; đồng thời làm loãng máu, giúp giảm thiểu tai biến mạch máu não, nhất là những người bị áp huyết cao nên dùng.

Những người thủy yếu, da thịt khô khan, gầy đen, hoặc mập phệ trắng trẻo mà thiếu thủy (mập, mỡ nhiều, tế bào chứa mỡ, không chứa nước), mạch tả xích vi nhược (không thủy) hoặc hồng đại (có hư hỏa), trong khi mạch hữu xích có lực hoặc hồng… là hỏa vượng mà thủy yếu thì phải dùng bài Lục Vị này rất thần hiệu.

Tủ dược liệu cổ truyền Trung Hoa tại một bệnh viện ở Thẩm Dương, tỉnh Liêu Ninh, Đông Bắc Trung Quốc. (Hình minh họa: STR/AFP via Getty Images)

Gia giảm bài Lục Vị

-Bệnh nhân nóng tận xương, không mồ hôi thì bội đơn bì, nóng tận xương nhiều mồ hôi thì bớt đơn bì, gia thêm địa cốt bì (mẫu đơn bì làm toát mồ hôi: Địa cốt bì, vỏ cây câu kỷ tử làm giảm nóng mà không ra mồ hôi).

-Bệnh nhân quá khô khan, tiểu tiện không thông lợi vì không thủy, bỏ trạch tả, bội thục địa, gia mạch môn và ngũ vị tử.

-Bệnh nhân tì yếu hư lạnh, ăn không tiêu, đầy hơi, biếng ăn, hoặc ăn chút ít đã thấy no thì bội bạch linh, thục địa sao vàng, bớt mẫu đơn bì.

-Bệnh nhân hay giận hờn, vội vàng, giảm bớt sơn thù, gia thêm bạch thược (sơn thù bổ gan khí và gan huyết: bạch thược tả gan khí và liễm gan huyết).

-Bệnh nhân đau đầu gia thêm xuyên khung, nếu vì hỏa quá vượng mà đau ở đỉnh đầu thì gia huyền sâm (huyền sâm tả hỏa ở tạng thận), nếu đau đầu ở hai bên đỉnh tai là hỏa vượng tại gan thì thêm long đởm thảo.

-Bệnh nhân đau lưng gia thêm đỗ trọng (bổ thận), tục đoạn.

-Tinh ít thêm sâm, hoạt tinh bội sơn thù, gia thêm phá cốt chỉ.

-Ho hen, khạc nhổ, gia thêm mạch môn đông, ngũ vị tử. Ho ra máu gia thêm mạch môn, ngũ vị tử, bách hợp.

-Bệnh nhận thủy suy, đi cầu táo bón thì gia nhục thung dung, ngưu tất.

-Chứng đàm nhiều có thể do thủy và hỏa cùng suy. Nếu thủy suy nhiều thì dùng lục vị gia: mạch môn, ngũ vị, ngưu tất; nếu hỏa suy mà thủy dềnh thì dùng bát vị gia: mạch môn, ngũ vị, ngưu tất, thêm bạch linh.

-Trẻ em qui bối, qui hung là lưng gù như lưng rùa, ngực gồ lên như lưng rù hoặc thóp trên đầu không kín hoặc tay chân khẳng khiu đều do Tiên Thiên âm dương kém. Nếu âm kém thì dùng lục vị thêm lộc nhung, tử hà xa (nhau đàn bà đẻ), câu kỷ tử, nếu hỏa hư thì dùng bát vị.

Những bài thuốc biến từ Lục Vị Địa Hoàng Thang

1-Thất Vị

Tức bài lục vị gia thêm quế bì để chữa thủy suy mà có hỏa, miệng khát, lở miệng, ngủ ra mồ hôi (mồ hôi trộm). Âm hư có hỏa phải dùng quế bì để dẫn hỏa qui nguyên, không dùng phụ tử, vì phụ tử và quế trong bài bát vị để bổ hỏa vừa dẫn hoa qui nguyên, còn quế trong bài thất vị chỉ dẫn hỏa qui nguyên, mà không bổ mạnh cho hỏa. Lục vị bổ thủy thêm cho huyết, thêm quế để huyết vận chuyển mạnh hơn. Bài thất vị rất hiệu quả với tính tiêu khát (khát nhiều, đi tiểu nhiều vì bệnh tiểu đường loại 2, không do thiếu insulin mà do insulin bị giảm hoạt).

2-Bài Đô Khí

Từ bài lục vị gia thêm ngũ vị tử để chữa bệnh lao phổi

3-Bài Bát Vật Thần Khí Hoàn

Bài lục vị gia ngũ vị, nhục quế để chặt răng và đẹp nhan sắc.

4-Bài Bát Tiên Trường Thọ Hoàn

Tức bài lục vị gia ngũ vị tử, mạch môn đông, để bổ thủy và phế kim. Thận thủy và phế kim tương sinh (Bát Tiên Trường Thọ gia thêm một cỗ tử hà sa để chữa bệnh tiêu khát).

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

MỚI CẬP NHẬT