Thursday, March 28, 2024

Bài thuốc nhiều ngàn năm trị sưng khớp xương

Bác Sĩ Đặng Trần Hào

Khớp xương sưng và đau, hết khớp này đến khớp khác thường là do nhiệt sinh ra. Sưng khớp thường do thận thủy cạn kiệt, tâm hỏa vọng động hay táo thấp gây ra.

Quả mộc qua được thu hái để làm dược liệu chữa phong thấp và tiêu chảy. (Hình: thuocdantoc.org)

Theo Đông y, có hai loại nhiệt, thực nhiệt và giả nhiệt. Vì vậy người thầy thuốc phải định bệnh và phân biệt thế nào là thực nhiệt, giả nhiệt và nguyên nhân do tạng phủ nào gây ra. Sau khi định được bệnh rõ ràng mới cho toa thuốc, bệnh tình sẽ thuyên giảm thấy rõ và thường bị lại khi ăn uống không kiêng cử những thức ăn ảnh hưởng tới thực và giả nhiệt mà gây ra.

Sưng do thận thủy cạn kiệt, can hỏa và tân hỏa vọng động

Theo y lý, dương phải giáng xuống chân, có nghĩa là phần dưới chân ấm áp và âm phải thăng lên trên, nên phần trên mát thì vô bệnh. Trong trường hợp thận âm suy gây ra hỏa không giáng xuống chân được và âm không đi lên được nên gây hỏa bốc gây ra miệng khô, lưỡi khô, ngủ chập chờn không ngon giấc, đi tiểu đêm vài lần, ù tai, đau ngang lưng, mắt mờ nhất là về chiều, đau nhức cảm thấy như trong xương, đôi khi cảm thấy như kiến bò và có một trong năm chỗ cảm thấy ngoài da nóng rát, đôi khi như bị bỏng là lòng bàn tay, lòng bàn chân, trước ngực, có một số người cảm thấy ở sau lưng, đó là dấu hiệu cho chúng ta biết bị thận thủy suy.

Vì thận thủy suy, thận nằm ở hành thủy, gan ở hành mộc. Thủy sinh mộc, cho nên khi thận suy làm gan suy theo. Có nghĩa là gan âm suy gây ra hư hỏa, hư hỏa âm ỉ đốt các khớp xương làm các khớp xương sưng đỏ, một khi hỏa quá vượng sẽ sinh ra sưng đỏ như tôm luộc, đi rất đau và khó khăn. Đôi khi gây chóng mặt. Lưỡi khô, đỏ và không có rêu. Mạch vi, sác.

Bài thuốc
-Sanh địa 15 gram
-Thiên môn đông 12 gram
-Long đởm thảo 9 gram
-Sài hồ 9 gram
-Trạch tả 9 gram
-Mạch môn đông 9 gram
-Chi tử 9 gram
-Hoàng cầm 9 gram
-Kim ngân hoa 9 gram
-Xa tiền tử 6 gram
-Mộc thông 9 gram
-Hoàng liên 3 gram
-Qui vĩ 12 gram
-Cam thảo 3 gram

Nhiệm vụ các vị thuốc:

-Sanh địa, qui vĩ: Bổ thận âm cạn kiệt và thanh hư hỏa.

-Trạch tả, xa tiền tử, mộc thông: Lợi tiểu và thanh nhiệt.

-Chi tử, long đởm thảo: Thanh can hỏa.

-Kim ngân hoa: Trị sưng khớp xương.

-Mạch môn đông, thiên môn đông: Nhuận phế, lành da.

-Cam thảo: Phối hợp các vị thuốc.

-Hoàng cầm, hoàng liên: Thanh tâm hỏa và thấp.

Dược liệu mộc qua thường được dùng để trị chân tay tê bì, đau lưng mỏi gối, tiêu chảy, ăn không tiêu… (Hình: thuocdantoc.org)

Sưng do phong và táo thấp

Khi đi đến trị liệu, bệnh nhân thường đang trong trường hợp đau đớn cực độ, đi phải chống gậy và phải có người đỡ, xương ngón chân cái, mắt cá chân và đầu gối sưng đỏ như tôm luộc, nóng, nước tiểu vàng đỏ. Rêu lưỡi dày vàng và đen. Mạch vi sác.

Chẩn đoán do thấp nhiệt hạ chú.

Bài thuốc:
-Thương truật 12 gram
-Hoàng bá 9 gram
-Ý dĩ nhân 15 gram
-Ngưu tất 12 gram
-Mộc qua 12 gram
-Hoạt thạch 15 gram
-Tri mẫu 9 gram
-Kê huyết đằng 20 gram
-Đương quy 20 gram
-Xích thược 15 gram
-Tỳ giải 12 gram
-Cương tàm 30 gram
-Thanh đại 9 gram

Nhiệm vụ các vị thuốc:

-Thương truật, kê huyết đằng, đương quy, xích thược, thanh đại: Bổ huyết, thông huyết, thanh nhiệt, trừ thấp.

-Hoàng bá, hoạt thạch, tri mẫu, tỳ giải: Thanh nhiệt, tiêu thấp vùng hạ tiêu.

-Ý dĩ nhân, ngưu tất, mộc qua: Dẫn thuốc xuống chân, thư cân, hoạt lạc, giảm đau.

-Cương tàm: Giải phong.

Trường hợp thống phong này thuộc phạm vi thấp nhiệt tỳ trong y khoa Đông phương, mà y khoa hiện đại xem thống phong là một bệnh dị thường do chuyển hóa không kiện toàn, gây ra lượng axit uric thặng dư trong cơ thể.

Các thầy thuốc Đông y đã định bệnh và chữa bệnh thống phong này nhiều ngàn năm qua, mà quy về đau do thấp nhiệt và máu ứ, kèm theo những triệu chứng như nóng đỏ, sưng tấy, đau nhức thuộc phạm vi dương chứng, mà dương khí thì hay gây bệnh ở phần thượng tiêu như đầu, chỉ có thấp nhiệt mới có đặc tính trầm xuống phần dưới hạ tiêu như chân và đầu gối. Thêm vào rêu lưỡi vàng dày và đen thì rõ ràng là do thấp nhiệt và huyết ứ.

Bài thuốc trên vốn trị táo thấp, thanh nhiệt, kèm theo tính hoạt lạc, giảm đau và thư giãn gân cốt, nên đã trị từ gốc tới ngọn đưa tới kết quả rất mỹ mãn. [qd]

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

MỚI CẬP NHẬT