BOSTON, Massachusetts (NV) – Ngoài công dụng chữa bệnh tiểu đường, một số cuộc nghiên cứu nói thuốc Metformin chữa được nhiều bệnh khác nữa.
Một bài viết gần đây đăng tải trên tạp chí y học của đại học Harvard danh tiếng đặt dấu hỏi nói rằng thuốc trị bệnh tiểu đường thông dụng nhất tại Hoa Kỳ, Metformin, người ta có nên gọi là một loại thuốc là thuốc thần diệu hay không.
Gọi là thuốc thần diệu hay một thứ thần dược khi người ta thoát khỏi nhiều thứ bệnh tật mà nhờ nó, con bệnh thoát chết kể từ khi thuốc được phát hiện. Chẳng hạn, Insulin giúp chống đỡ bệnh tiểu đường loại 1 (type 1 diabetes), hoặc thuốc trụ sinh để chữa bệnh lao phổi. Hoặc một loại thuốc khác cũng nằm trong số các thuốc thần diệu vì tốt để đối phó với nhiều chứng bệnh khác nhau: Aspirin thường được coi là thuốc thần diệu vì nó có thể giúp giảm đau, điều trị hoặc ngăn ngừa bệnh tim mạch, và ngay cả bệnh ung thư.
Vậy có nên đưa Metformin vào danh sách đó? Chính phủ Hoa Kỳ chấp thuận cho dùng Metformin chữa bệnh tiểu đường loại 2 (type 2 diabetes) khi phối hợp với ăn uống kiêng cữ và vận động thân thể đối với những người từ 10 tuổi trở lên. Nhưng những năm gần đây, người ta chú ý nhiều hơn đến Metformin vì một số cuộc nghiên cứu thấy nó có tiềm năng ngăn chặn hay chữa trị nhiều loại bệnh khác, thậm chí còn giúp người ta chậm già hơn. Vâng, chậm già hơn trong tiến trình lão hóa. Nếu đúng vậy, gọi Metformin là “thuốc thần diệu” có thể vẫn là chưa đầy đủ.
Metformin là gì?
Lịch sử thuốc Metformin có từ hàng trăm năm trước. Tại Âu châu, người ta thấy một loại dược thảo có tên là Galega officinalis khá phổ biến dùng để chữa trị bệnh đường tiêu hóa, đồng thời chữa các bệnh đường tiểu cùng nhiều thứ bệnh khác. Năm 1918, một nhà khoa học khám phá thấy một trong những thành phần của dược thảo đó có chất guanidine có thể làm giảm lượng đường trong máu. Thời đó, các loại thuốc có thành phần guanidine, như là Metformin và Phenformin, được phát triển để chữa bệnh tiểu đường. Nhưng rồi chúng không được ưa chuộng nữa vì có nhiều biến chứng nghiệm trọng do Phenformin gây ra, cũng như từ khi người ta khám phá ra được Insulin.
Mấy thập niên sau, người ta phát hiện trở lại và được chấp thuận dùng để điều trị bệnh tiểu đường tại Âu châu thời thập niên 1950. Mãi cho đến năm 1995, Cục Thực Phẩm và Thuốc (FDA) mới cho phép dùng thuốc Metformin để chữa bệnh tiểu đường ở Mỹ. Từ đó đến nay, Metformin được coi như thuốc thông dụng nhất để trị bệnh tiểu đường, dù sau này có thêm nhiều loại thuốc mới chữa tiểu đường được các công ty nghiên cứu dược phẩm tung ra thị trường, khi việc ăn uống kiêng cữ và tập thể dục không đủ đối phó với bệnh.
Những lợi ích của Metformin có thể không riêng cho bệnh tiểu đường
Nhiều thập niên qua, các cuộc nghiên cứu cho thấy thuốc Metformin không phải chỉ giúp người ta giảm lượng đường trong máu của những người bị bệnh tiểu đường. Nó cũng cống hiến những lợi ích trong việc đối phó với các loại bệnh tim mạch, bao gồm giảm bớt số người chết vì chứng bệnh này. Vả lại, nó đôi khi còn giúp những người bị bệnh tiểu đường mà mập mạp, cơ hội giảm cân.
Rất có thể Metformin cũng còn hữu ích cho các những người không bị bệnh tiểu đường. Các bác sĩ cũng từng kê toa cho một số người uống Metformin hầu đối phó với những trường hợp đã được chấp thuận sử dụng, bao gồm:
Tiền tiểu đường (Prediabetes). Gọi là tiền tiểu đường đối với những ai có lượng đường trong máu hơi cao hơn bình thường nhưng chưa đến nỗi bị coi như đã bị bệnh tiểu đường.
Tiểu đường thai kỳ. Phụ nữ mang bầu thường có lượng đường trong máu cao hơn bình thường nhưng lượng đường huyết của họ sẽ trở lại bình thường sau khi sanh nở. Thuốc Metformin có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu của họ khi mang thai.
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Sự rối loạn bất thường này có khuynh hướng ảnh hưởng đến những phụ nữ trẻ tuổi mà có buồng trứng phát triển nhiều u nang, kinh nguyệt không đều hòa và các rắc rối sinh nở thường phổ biến. Tuy các kết quả nghiên cứu lâm sàng chưa thống nhất, Metformin đã được kê toa từ nhiều năm qua cho các phụ nữ gặp hội chứng PCOS hầu giúp họ điểu hòa lại kinh nguyệt, khả năng sanh đẻ và nâng cao hơn lượng đường trong máu.
Lên cân do uống các loại thuốc chữa bệnh tâm thần. Các loại thuốc trị bệnh tâm thần là những loại thuốc rất mạnh được dùng để đối phó với các loại bệnh tâm thần chẳng hạn như là tâm thần phân liệt (schizophrenia). Một trong những tác dụng phụ của những loại thuốc đó thường là làm cho người bệnh lên cân đáng kể. Metformin có thể giúp những người bệnh loại này giảm bớt mập.
Thêm nữa, các nhà nghiên cứu đang truy tầm thêm để hiểu khả năng có thể Metformin giúp giảm nguy cơ bị ung thư đối với những người bị bệnh tiểu đường loại 2. Nhất là những loại ung thư vú, ung thư ruột già và ung thư tuyến tiền liệt.
Giảm nguy cơ mất trí nhớ và đột quỵ (tai biến mạch máu não). Một số cuộc nghiên cứu cho thấy sự suy giảm nhận thức ít hơn và tỉ lệ chứng mất trí nhớ thấp hơn, cũng như tỉ lệ bị đột quỵ thấp hơn khi con bệnh tiểu đường uống thuốc Metformin so với những con bệnh không uống loại thuốc này.
Làm chậm lại tiến trình lão hóa, ngăn chận các loại bệnh liên quan đến tuổi già và giúp tăng tuổi thọ. Các nghiên cứu sơ khởi cho thấy Metformin có thể giúp làm chậm lại tiến trình lão hóa và giúp tăng tuổi thọ, có thể bằng cách gia tăng khả năng phản ứng của cơ thể đối với Insulin, tăng tác dụng của chất chống oxýt hóa (antioxidant) cũng như cải thiện máu huyết lưu thông.
Vì phần lớn các cuộc nghiên cứu về thuốc Metformin chỉ bao gồm những người bị bệnh tiểu đường hoặc tiền tiểu đường, hiện người ta vẫn chưa hiểu được rõ lắm là khả năng những lợi ích kể trên chỉ giới hạn đối với những người như vừa kể, hoặc cho cả những ai không bị bệnh tiểu đường.
Còn các tác dụng phụ thì sao?
Hồ sơ an toàn của Metformin khá tốt đẹp. Người uống thuốc Metformin có thể bị buồn nôn, bị khó chịu ở bao tử (upset stomach) hoặc nặng hơn, bị tiêu chảy. Dù vậy, những triệu chứng này tương đối nhẹ. Những tác dụng phụ nghiêm trọng hơn thường ít xảy ra. Chẳng hạn như bị dị ứng nghiêm trọng và một tình trạng gọi là nhiễm át xít lactic, tức tích tụ át xít lactic trong máu. Nguy cơ này thì cao hơn đối với những người bị bệnh thận, cho nên các bác sĩ thường tránh kê toa thuốc Metformin cho họ.
Điểm mấu chốt
Metformin là thuốc hàng đầu dùng để trị bệnh tiểu đường, theo các hướng dẫn của cơ quan y tế về loại bệnh này. Thuốc này thuộc hàng tương đối rẻ nhất và khả năng bị các biến chứng đều được hiểu rõ.
Nếu ai bị bệnh tiểu đường và cần uống thuốc Metformin để giúp giảm bớt lượng đường trong máu, những lợi ích về sức khỏe thật tuyệt vời. Còn nếu không bị bệnh tiểu đường? Metformin có vai trò ngăn chặn và chữa trị một số bệnh, về khả năng làm chậm tiến trình lão hóa, tăng tuổi thọ thì hiện chưa được rõ ràng lắm.
Trong khi các cuộc nghiên cứu tới giờ này đang đầy triển vọng, chúng ta cần nhiều bằng chứng thuyết phục hơn nữa trước khi chấp nhận cho những ai không bị bệnh tiểu đường sử dụng Metformin.(NT)
