WASHINGTON, DC (NV) – Tối Cao Pháp Viện (TCPV) hôm Thứ Năm, 29 Tháng Sáu, phán quyết rằng chính sách hỗ trợ sinh viên dân tộc thiểu số (affirmative action) của đại học Harvard University và University of North Carolina (UNC) vi hiến, theo CNBC.
Phán quyết này là đòn giáng mạnh vào nỗ lực gia tăng số lượng sinh viên dân tộc thiểu số ở đại học Mỹ suốt hàng chục năm qua.
Cả chương trình hỗ trợ sinh viên dân tộc thiểu số của Harvard lẫn UNC “không thể tránh được việc sử dụng chủng tộc theo hướng tiêu cực, dẫn tới định kiến về chủng tộc, và thiếu mục tiêu có ý nghĩa,” Thẩm Phán John Roberts, chủ tịch TCPV, viết trong phán quyết.
“Chúng tôi chưa bao giờ cho phép chương trình tuyển sinh viên hoạt động theo cách đó, và hôm nay, chúng tôi sẽ không làm như vậy,” ông Roberts viết.
Phán quyết cho hay chính sách của hai đại học này vi phạm điều khoản bảo vệ tính bình đẳng trong Tu Chính Án Số 14.
Thẩm Phán Ketanji Brown Jackson, thẩm phán cấp tiến người Mỹ gốc Phi Châu, gọi phán quyết này “thực sự là thảm kịch với tất cả chúng ta.”
Thẩm Phán Sonia Sotomayor, cũng là người cấp tiến, cho hay: “Hôm nay, tòa án này cản trở và kéo lùi hàng chục năm tiến bộ có tiền lệ và quan trọng.”
Phán quyết hôm Thứ Năm của TCPV giải quyết hai vụ khác nhau nhưng có liên hệ, một vụ của Harvard, còn vụ kia của UNC. Trong cả hai vụ, Thẩm Phán Roberts cùng cả năm thẩm phán bảo thủ khác bỏ phiếu thuận.
Trong trường hợp Harvard, tỉ số phiếu là 6-2, trong đó, bà Jackson không tham gia bỏ phiếu. Năm ngoái, trong quá trình chờ Thượng Viện chuẩn thuận làm thẩm phán TCPV, bà Jackson rút ra khỏi vụ Harvard vì từng là thành viên Hội Đồng Giám Sát đại học này tới đầu năm 2022.
Trong trường hợp UNC, tỉ số phiếu là 6-3, trong đó bà Jackson, bà Sotomayor và thẩm phán cấp tiến thứ ba của TCPV là bà Elena Kagan bỏ phiếu chống.
Sau khi TCPV đưa ra phán quyết hôm Thứ Năm, Tổng Thống Joe Biden tuyên bố: “Tòa án này coi như kết thúc chương trình hỗ trợ sinh viên dân tộc thiểu số, và tôi cực lực, cực lực không đồng ý với phán quyết của tòa.”
“Nạn kỳ thị vẫn còn ở Mỹ,” ông Biden nói tại Tòa Bạch Ốc, lặp lại câu này nhiều lần. “Phán quyết hôm nay không làm thay đổi điều đó.”
Khi phóng viên hỏi “đây có phải tòa bất thường không,” ông Biden dừng lại ở cửa khi chuẩn bị đi ra, và im lặng vài giây. Cuối cùng, ông nói: “Tòa này không bình thường.”
Harvard ra thông báo dài cho hay: “Chúng tôi chắc chắn sẽ tuân thủ phán quyết của TCPV.” Nhưng đại học này thêm: “Trong mấy tuần và mấy tháng tới, dựa trên tài năng và kinh nghiệm của cộng đồng Harvard, chúng tôi sẽ tìm cách giữ gìn giá trị căn bản của chúng tôi sao cho phù hợp với tiền lệ mới của TCPV.”
Harvard bắt đầu giảng dạy vào năm 1636, nhưng mãi tới năm 1847 mới nhận sinh viên da đen, đại học này lưu ý.
Trong khi đó, ông Kevin Guskiewicz, viện trưởng UNC, cho hay: “Carolina vẫn chắc chắn cam kết tập hợp sinh viên có tài với quan điểm và đời sống khác nhau, đồng thời tiếp tục đem đến nền giáo dục tốt, ít tốn kém cho cư dân North Carolina cũng như nơi khác.”
“Mặc dù đây không phải kết quả mà chúng tôi hy vọng, chúng tôi sẽ xem xét kỹ phán quyết của TCPV để có biện pháp cần thiết nhằm tuân thủ luật pháp,” ông Guskiewicz nói.
Cựu Tổng Thống Donald Trump ra thông báo cho rằng: “Đây là ngày tốt lành cho Hoa Kỳ.”
“Chúng ta đang trở lại với nguyên tắc đánh giá dựa trên năng lực – mà lẽ ra phải như vậy!” ông Trump cho biết. (Th.Long) [qd]