CHAMPLAIN, New York (AP) – Từ mùa Thu năm ngoái, khoảng thời gian sau bầu cử Mỹ, nhiều di dân đã dùng những con đường hẻo lánh ở miền Bắc tiểu bang New York tìm cách qua biên giới Canada, và đến nay con số này vẫn tiếp tục tăng lên mặc dù hầu hết đều bị bắt đưa về những trại tập trung để chờ được giải quyết số phận dứt khoát.
Con đường thông dụng nhất của di dân là dùng xe buýt hay xe lửa đi tới Plattsburgh, cách biên giới khoảng 20 dặm về phía Nam. Nhưng họ không thể đi ngang trạm kiểm soát chính thức ở hai bên biên giới phía Bắc cửa khẩu Champlain, và phải tìm cách đi bộ qua con đường quê vắng vẻ Roxham Road.
Những vé xe buýt cũ đã sử dụng bỏ rơi đầy rẫy dọc con đường này có thể cho thấy các di dân đã từ đâu đến.
Một gia đình di dân từ Syria cho biết đã vào Mỹ bằng visa du lịch qua phi cảng New York, rồi dùng xe buýt tới Plattsburgh và đi xe taxi tới gần biên giới.
Nhưng đa số di dân tìm cách qua Canada có gốc Haiti.
Chính quyền Trump cho biết dự định tới Tháng Giêng năm tới sẽ chấm dứt chương trình nhân đạo đặc biệt từ 2010 cho 58,000 dân Haiti được phép tạm cư ở Mỹ sau trận động đất kinh hoàng năm 2010.
Di dân hy vọng Canada, với chính phủ của Thủ Tướng Justin Trudeau, sẽ đối xử với họ tử tế hơn Mỹ dưới thời Tổng Thống Donald Trump.
Nhưng Canada cũng không thể vượt qua những định chuẩn quốc tế về tị nạn và di dân.
Cảnh sát biên giới sẽ chặn giữ những người nhập cảnh không có giấy tờ hợp pháp. Họ sẽ bị tạm giữ rồi sau đó được trả tự do trong thời gian chờ đợi giải quyết hồ sơ xin tạm dung, việc ấy có thể kéo dài từ nhiều tháng đến nhiều năm.
Canada xác định không phải là nơi tự do cư ngụ cho tất cả mọi dân tị nạn.
Cảnh sát Canada trong mùa Hè này đã lập một trại tiếp cư ở Saint-Bernard-de-Lacolle, cộng đồng biên giới thuộc tỉnh Quebec, khoảng 30 dặm phía Nam Montreal và 300 dặm phía Bắc thành phố New York.
Quân đội Canada trợ giúp thành lập khu lều trại có đủ tiện nghi tối thiểu để thể tiếp nhận khoảng 500 người.
Bà Francine Dupuis, giám đốc một chương trình trợ giúp dân tị nạn do tỉnh bang Quebec tài trợ, cho biết có khoảng hơn 1,100 di dân đã vượt biên vào Quebec Tháng Bảy năm nay so với 180 người trong cùng thời gian năm ngoái. Canada dự tính sẽ để khoảng 500 người tạm cư ở sân vận động Montreal mặc dầu nơi này có thể chứa hàng ngàn người.
Ông Inancieu Merilien, một người dân Haiti tới Mỹ từ hơn 10 năm, vừa vào Canada tháng trước, được phép rời khỏi sân vận động để tìm nơi cư trú trong cộng đồng Haiti đông đảo ở Montreal, nói rằng: “Nhà cầm quyền Mỹ luôn luôn đe dọa là họ không bảo đảm cho dân Haiti được sống ở đó. Ngược lại Canada tiếp đãi tử tế hơn, đã cho phép chúng tôi tìm nơi cư trú và tôi hy vọng mọi chuyện sẽ êm đẹp.” (HC)