Đỗ Dzũng/Người Việt
LITTLE SAIGON, California (NV) – Sau gần nửa thế kỷ lưu vong tại Hoa Kỳ, cộng đồng Việt Nam đạt được một số thành tích đáng kể, nhất là trong lĩnh vực chính trị, mà trong đó, con cháu Bà Trưng, Bà Triệu ngày càng “lên điểm.”
Trong số gần 80 dân cử gốc Việt tại Mỹ từ trước đến nay, có hơn 30 người là phụ nữ, tương đương khoảng 40%, và họ nắm nhiều chức vụ từ liên bang đến địa phương.
Nam California
Little Saigon, nơi có cộng đồng người Việt lớn nhất hải ngoại, tọa lạc tại Orange County, và San Bernardino County, tất cả thuộc miền Nam California, là nơi có số dân cử gốc Việt nhiều nhất, 36 người. Trong số này, có 13 người là phái nữ.
Hiện nay, Nam California có tổng cộng 25 dân cử gốc Việt tại chức, từ tiểu bang đến địa phương, trong đó có 11 phụ nữ.
Trong 11 người này, có một người là thị trưởng, ba người là phó thị trưởng, và một người là chủ tịch học khu.
Đó là Phó Thị Trưởng Cindy Ngọc Trần của Garden Grove, Phó Thị Trưởng Thái Việt Phan của Santa Ana, và Phó Thị Trưởng Kimberly Hồ của Westminster.
Đây là lần đầu tiên ba trong bốn thành phố vùng Little Saigon có phó thị trưởng là phụ nữ gốc Việt.
Trong khi đó, bà Francis Nguyễn Thế Thủy đang là chủ tịch Học Khu Westminster. Đây là lần đầu tiên học khu này có chủ tịch là phụ nữ gốc Việt.
Xa hơn Little Saigon một chút ở miền Nam California, thành phố San Bernardino có thị trưởng là bà Helen Trần. Bà là nữ thị trưởng gốc Việt đầu tiên tại Hoa Kỳ, và là dân cử gốc Việt đầu tiên của thành phố này.
San Bernardino có khoảng 210,000 dân là thành phố lớn nhất và là thủ phủ của San Bernardino County, nơi có khoảng 2.1 triệu cư dân.
Trở lại với Little Saigon, đa số cư dân ở đây đều biết Thượng Nghị Sĩ Janet Nguyễn, một phụ nữ gốc Việt tạo nên nhiều cái “đầu tiên” cho cộng đồng.
Bà là nữ nghị viên gốc Việt đầu tiên của Garden Grove, giám sát viên gốc Châu Á đầu tiên của Orange County, và là thượng nghị sĩ gốc Việt đầu tiên của một tiểu bang tại Hoa Kỳ, sau khi đắc cử vào Thượng Viện California năm 2014.
Bà Janet Nguyễn cũng là người Việt Nam đầu tiên và duy nhất từng giữ chức thượng nghị sĩ và chức dân biểu của một tiểu bang tại Hoa Kỳ.
Trong cuộc bầu cử sơ bộ chức giám sát viên Địa Hạt 1 của Orange County vào ngày 5 Tháng Ba, bà Janet về nhất, và sẽ tranh chức này với người về nhì trong cuộc bầu cử ngày 5 Tháng Mười Một.
Ngoài ra, trong cuộc bầu cử ngày 5 Tháng Ba, cô Jennifer Mejares Phạm thắng chức ủy viên giáo dục Học Khu Riverside County, Khu Vực 7, và sẽ tuyên thệ nhậm chức vào Tháng Bảy. Cô là người gốc Việt đầu tiên đắc cử tại quận hạt này.
Bắc California
Tại San Jose, cô Madison Nguyễn là nghị viên và phó thị trưởng gốc Việt đầu tiên của thành phố lớn nhất Santa Clara County. Cô làm nghị viên Khu Vực 7 từ năm 2005 đến năm 2014 và làm phó thị trưởng từ năm 2011 đến năm 2014.
Trong cuộc bầu cử sơ bộ tranh chức giám sát viên Địa Hạt 2 của Santa Clara County ngày 5 Tháng Ba, cô Madison đứng hạng nhì trong tổng số năm ứng cử viên.
Cô sẽ cùng Luật Sư Betty Dương, chánh văn phòng Giám Sát Viên Cindy Chavez của Địa Hạt 2, tranh chức này trong cuộc bầu cử vào ngày 5 Tháng Mười Một.
Như vậy, lần đầu tiên trong lịch sử, Santa Clara County sẽ có một giám sát viên gốc Việt và là hậu duệ của Bà Trưng, Bà Triệu.
Tại Địa Hạt 10 của Hạ Viện California, bao gồm vùng ngoại ô phía Nam thủ phủ Sacramento, vị dân biểu đại diện hiện nay là bà Stephanie Nguyễn, người gốc Việt đầu tiên đại diện địa hạt này. Năm 2018, bà đắc cử nghị viên thành phố Elk Grove, trở thành người gốc Á đầu tiên được bầu vào hội đồng thành phố này.
Vị nữ dân biểu gốc Việt này hiện là phụ tá thường vụ Hạ Viện California, chức lãnh đạo cao hàng thứ ba trong cơ quan lập pháp có 80 dân biểu.
Tại thành phố Milpitas, cũng trong Santa Clara County, có bà Hon Liên, hiện là nghị viên thành phố và là phụ nữ gốc Việt đầu tiên giữ chức vụ này.
Ngoài ra, Santa Clara còn có một số phụ nữ giữ các chức vụ khác trong một số học khu.
Các tiểu bang khác
Tại các tiểu bang khác, con cháu Bà Trưng, Bà Triệu cũng chiếm một tỉ lệ cao trong số các dân cử gốc Việt.
Trong 49 năm qua, chỉ có hai người gốc Việt được bầu vào Hạ Viện Hoa Kỳ, trong đó có một nam, Dân Biểu Joseph Cao, Địa Hạt 2 của tiểu bang Louisiana, và một nữ, Dân Biểu Stephanie Murphy (Đặng Thị Ngọc Dung), đại diện Địa Hạt 7 của tiểu bang Florida.
Ông Joseph Cao làm dân biểu trong hai năm, từ 2009 đến 2011.
Bà Murphy ra tranh cử lần đầu vào năm 2016 và đắc cử sau khi thắng Dân Biểu John Mica đương nhiệm, người từng làm việc 12 nhiệm kỳ trong Quốc Hội Hoa Kỳ.
Tháng Mười Hai, 2021, vị dân biểu gốc Việt duy nhất Hạ Viện Mỹ tuyên bố không tái tranh cử vào năm 2022 vì lý do gia đình.
Trong số 20 dân cử gốc Việt cấp tiểu bang trong 49 năm qua, có 10 người là nữ, tương đương 50%.
Trong 20 người này, có bốn người là thượng nghị sĩ tiểu bang, trong đó có hai nữ.
Đó là các thượng nghị sĩ Janet Nguyễn (California), Dean Trần (Massachusetts), Rochelle Nguyễn (Nevada), và Joe Nguyễn (Washington).
Ông Dean Trần làm thượng nghị sĩ từ Tháng Mười Hai, 2017 đến Tháng Giêng, 2021.
Hiện nay, có 13 dân biểu gốc Việt tại tám tiểu bang của Hoa Kỳ, trong số này, có bảy người là con cháu Bà Trưng, Bà Triệu, tương đương hơn 53%.
Đó là Stephanie Nguyễn (California), Trâm Nguyễn (Massachusetts), Thủy Trần, Khanh Phạm, và Hòa Hiền Nguyễn (cả ba đều ở Oregon), Kathy Trần (Virginia), và Thái Mỹ Linh (Washington).
Tại New Orleans, tiểu bang Louisiana, có một phụ nữ gốc Việt từng làm nên lịch sử. Đó là Nghị Viên Cindy Nguyễn, đắc cử năm 2017 và làm việc đến năm 2021. Bà là dân cử gốc Việt đầu tiên và duy nhất của thành phố lớn nhất tiểu bang, và là nữ dân cử gốc Việt đầu tiên của Louisiana.
Khuynh hướng chính trị
Mặc dù cộng đồng Việt Nam tại Mỹ khá bảo thủ, đa số theo đảng Cộng Hòa, nhiều dân cử cấp tiểu bang và liên bang lại theo đảng Dân Chủ, nhất là phái nữ.
Ở cấp địa phương, có thể có dân cử gốc Việt theo đảng này đảng kia, tuy nhiên, tất cả các chức vụ này được coi là phi đảng phái.
Trong hai dân biểu liên bang Mỹ gốc Việt, ông Joseph Cao thuộc đảng Cộng Hòa, còn bà Stephanie Murphy thuộc đảng Dân Chủ.
Trong số 20 thượng nghị sĩ và dân biểu gốc Việt tại 12 tiểu bang, có tới 14 người theo đảng Dân Chủ. Trong 14 người này, có chín người thuộc con cháu Bà Trưng, Bà Triệu, tương đương 64%.
Trong sáu người còn lại, tất cả theo đảng Cộng Hòa, trong đó có một phụ nữ, đó là Thượng Nghị Sĩ Janet Nguyễn.
