PORT-AU-PRINCE, Haiti (NV) – Nhà lãnh đạo Haiti đang bị các băng đảng bao vây, Ariel Henry, chính thức từ chức sau nhiều tuần quốc gia Caribbean này lâm vào cảnh hỗn loạn triền miên, nơi các băng đảng tấn công các cơ quan chính phủ và trật tự xã hội đang trên bờ vực sụp đổ, Đài CNN đưa tin.
Henry phát biểu trong một diễn từ thu hình cuối ngày Thứ Hai, 11 Tháng Ba, rằng chính phủ ông sẽ rời nhiệm sở sau khi thành lập một hội đồng chuyển tiếp, và nói thêm, “Haiti cần hòa bình. Haiti cần sự ổn định.”
Cố vấn của Henry, Jean Junior Joseph, nói với CNN rằng thủ tướng sắp mãn nhiệm sẽ tiếp tục công vụ cho tới khi thành lập chính phủ lâm thời mới.
Nhà lãnh đạo Guyana và Chủ Tịch CARICOM (Cộng Đồng Caribbean và Thị Trường Chung) đương nhiệm Irfaan Ali tuyên bố vào tối Thứ Hai trong một cuộc họp báo có sự tham gia của các nhà lãnh đạo Caribbean khác rằng ông Henry sẽ từ chức “sau khi thành lập hội đồng tổng thống chuyển tiếp và bổ nhiệm thủ tướng lâm thời.”
CARICOM , một khối trong khu vực gồm có 25 quốc gia hoạt động về hội nhập kinh tế, an ninh và phát triển xã hội, tổ chức một cuộc họp về Haiti tại thủ đô Kingston ở Jamaica vào Thứ Hai, theo Liên Hiệp Quốc.
CARICOM nói thêm rằng một hội đồng chuyển tiếp được thành lập để mở đường cho các cuộc bầu cử tại Haiti.
“Chúng tôi vui mừng thông báo cam kết thỏa thuận lãnh đạo kế tiếp là để mở đường cho tiến trình chuyển giao quyền lực một cách hòa bình, quản lý liên tục và kế hoạch hành động vì an ninh ngắn hạn cũng như con đường dẫn tới các cuộc bầu cử tự do và công bằng. Điều này tiếp tục tìm cách bảo đảm rằng Haiti sẽ được quản lý bằng pháp trị,” tuyên bố cho biết.
Khi tình trạng bạo lực nặng nề nhất bùng nổ vào tuần trước, Henry tới Kenya để ký thỏa thuận điều động 1,000 cảnh sát Kenya tới Haiti để chấn chỉnh tình hình an ninh mà chính phủ của ông không kiểm soát nổi.
Hoa Kỳ sẽ đóng góp $300 triệu cho công tác trị an tại Haiti do Kenya lãnh đạo với sự tham dự của nhiều quốc gia, Ngoại Trưởng Antony Blinken công bố trong buổi họp CARICOM hôm Thứ Hai. Ngoài ra, Hoa Kỳ viện trợ nhân đạo thêm $33 triệu cho người dân Haiti.
Henry đang chịu áp lực từ Hoa Kỳ nhằm bảo đảm một giải pháp chính trị, nhưng vẫn chưa rõ ai là người chịu trách nhiệm. Một người được nêu tên là Guy Philippe, thủ lãnh phe dân quân vừa bị trục xuất từ Hoa Kỳ tới Haiti sau thời gian thụ án vì tội rửa tiền.
Henry, lên nắm quyền mà không qua bầu cử năm 2021 sau vụ ám sát tổng thống Haiti lúc bấy giờ, không tổ chức bầu cử vào năm ngoái, nói rằng tình trạng bất ổn của đất nước sẽ ảnh hưởng tới kết quả bỏ phiếu. Nhưng quyết định của ông chỉ làm cho những người biểu tình phẫn nộ hơn, họ yêu cầu ông từ chức trong nhiều tháng trong thời gian Haiti ngày càng sa lầy vào cảnh nghèo đói và bạo lực băng đảng tràn lan.
Từ lúc Henry tới Kenya, thủ đô Port-au-Prince phải hứng chịu làn sóng tấn công băng đảng có tổ chức nhắm vào các cơ quan thực thi công lực và chính phủ, khiến hàng chục ngàn người phải rời bỏ nhà cửa.
Chính phủ Haiti phải ban bố tình trạng khẩn cấp vào Chủ Nhật sau khi các nhóm võ trang tấn công nhà tù lớn nhất quốc gia ở thủ đô Port-Au-Prince, giết chết và làm bị thương cảnh sát lẫn nhân viên nhà tù, đồng thời làm khoảng 3,500 tù nhân tẩu thoát.
Một thủ lãnh băng đảng, Jimmy “Barbecue” Cherizier, tuyên bố nhận trách nhiệm về vụ tấn công và nói rằng vụ vượt ngục là một nỗ lực nhằm lật đổ chính phủ của Henry.
Liên Hiệp Quốc áng chừng, các băng đảng đang kiểm soát 80% thủ đô Haiti, và tiếp tục tranh giành phần còn lại. Trong thời gian Henry đi khỏi Haiti, các băng nhóm bao vây phi trường chính để không cho ông toàn thây trở về Haiti.
Tình trạng hỗn loạn buộc hàng chục ngàn người phải bỏ nhà ra đi trong vài ngày qua, thêm vào con số hơn 300,000 người phải di tản do bạo lực băng đảng.
Trong khi tình hình an ninh ngày càng xấu đi trong những tháng gần đây, Haiti trong nhiều năm cũng phải hứng chịu tình trạng bạo lực triền miên, khủng hoảng chính trị và hạn hán, làm khoảng 5.5 triệu dân Haiti – khoảng một nửa dân số – cần được viện trợ nhân đạo.
Liên Hiệp Quốc ước tính khoảng 1 triệu trẻ em Haiti không được đi học, điều này làm những người sống trong khu vực do băng đảng chiếm đóng trở thành mục tiêu bị chiêu mộ. Haiti cũng bị tàn phá bởi thảm họa dịch tả bùng lên hồi năm 2022. (TTHN)