Bản phúc trình về tình hình tự do tôn giáo năm 2023 vừa được công bố, cho biết Ủy Hội Hoa Kỳ về Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế (US Commission for International Religious Freedom, USCIRF) tiếp tục kêu gọi Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ chỉ định Việt Nam là Quốc Gia Cần Quan Tâm Đặc Biệt (Country of Particular Concern – CPC) vì đàn áp tôn giáo một cách nghiêm trọng.
Hôm 1 Tháng Năm, kết luận của USCIRF về việc theo dõi hoạt động đàn áp tôn giáo của nhà nước Việt Nam, là nhấn mạnh việc yêu cầu Bộ Ngoại Giao Mỹ nên đưa Việt Nam vào danh sách CPC, vì tình trạng vi phạm tự do tôn giáo “nghiêm trọng, có hệ thống và đang tiếp diễn.”
Báo cáo liệt kê một loạt các chứng cứ từ các tổ chức phi chính phủ, cũng như sau chuyến thăm phái đoàn USCIRF tới đất nước này vào Tháng Năm 2023. USCIRF khẳng định về chính sách dai dẳng của Hà Nội, cố tình vi phạm nghiêm trọng, liên tục và có hệ thống.
Những vi phạm này đặc biệt phổ biến ở cấp độ nông thôn và tỉnh và đưa ra những thách thức nhất đối với các cộng đồng dân tộc thiểu số và tôn giáo.
Các vi phạm quyền tự do tín ngưỡng và đàn áp các tôn giáo như Cao Đài Chơn Truyền, Hòa Hảo Thuần Túy, Phật Giáo Thống Nhất, Công Giáo… đều nằm trong hồ sơ của USCIRF, nhưng nổi bật năm nay là việc đàn áp các nhóm Tin Lành Độc Lập, Phật Giáo Ân Đàn Đại Đạo, nhóm Phật Giáo Tịnh Thất Bồng Lai, cùng sự kiện ba vị luật sư phải đào thoát tỵ nạn vì bị nhà cầm quyền trả thù.
Báo cáo ghi nhận “Trong năm qua chính quyền sách nhiễu, bức hại một số nhóm độc lập, đặc biệt là Tin Lành người Thượng và Cao Đài Chơn Truyền khi các nhóm này kỷ niệm Ngày Quốc Tế Nhân Quyền và Ngày Quốc tế tưởng niệm các nạn nhân của hành vi bạo lực vì Tôn giáo hoặc Tín ngưỡng (10 Tháng Mười Hai)”.
“Có sự gia tăng đáng kể số trường hợp giới chức địa phương ép buộc các người Hmong công khai từ bỏ đạo, kể cả những tín đồ của những hội thánh Tin Lành dưới sự kiểm soát của nhà nước.”
Báo cáo cũng xác nhận việc đối xử tàn bạo với các nhóm tôn giáo độc lập như nhóm Dương Văn Minh, Pháp Luân Công, Hà Mòn, Hội Thánh Đức Chúa Trời… gọi đó là các nhóm “tà đạo,”“đạo lạ,” và kiên quyết loại trừ, xóa sổ các nhóm này. Vào Tháng Năm, Ban Tôn Giáo Chính Phủ ở Hà Nội cho biết các nhóm như vậy không đủ điều kiện để đăng ký hoạt động tôn giáo với chính phủ, vẫn theo bản báo cáo.
Báo cáo viết: Hiến pháp Việt Nam quy định công dân “có thể theo bất kỳ tôn giáo nào hoặc không theo ai,” và rằng “tất cả các tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật.”
Các Hiến Pháp cũng yêu cầu tôn trọng và bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo. Tuy nhiên, chính quyền lại cho phép chính quyền hạn chế con người quyền, bao gồm cả quyền tự do tôn giáo, vì lý do “quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội và hạnh phúc cộng đồng” cho phép hạn chế quyền tự do tôn giáo.
Phúc trình của USCIRF năm nay, khẳng định Hoa Kỳ cần chỉ định Việt Nam là “quốc gia cần quan tâm đặc biệt,” để ràng buộc mới với chính phủ để giải quyết điều kiện tự do tôn giáo ngày càng tồi tệ.
USCIRF buộc Việt Nam phải chịu trách nhiệm về tôn giáo vi phạm quyền tự do với tư cách là thành viên của Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc (UNHRC) và ép Việt Nam cho phép các phái đoàn Liên Hợp Quốc (UN) được tự do tiếp cận đất nước để theo dõi và điều tra tôn giáo tự do và các vi phạm nhân quyền khác.
Bên cạnh đó, USCIRF cũng yêu cầu các cơ quan Hoa Kỳ tại Việt Nam nêu bật và giám sát các điều kiện về tôn giáo, tù nhân lương tâm, ủng hộ phúc lợi của họ trong tù và việc được trả tự do.