Mỹ và Israel tìm những điểm chung trong đối phó với Iran

Hội đàm giữa Tổng Thống Obama và Thủ Tướng Netanyahu

WASHINGTON (AP) –Hoa Kỳ và Israel đồng ý rằng ngoại giao là con đường tốt nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng về tiềm năng chế tạo vũ khí nguyên tử của Iran.

Tổng Thống Obama tuyên bố như vậy hôm Thứ Hai trước khi bước vào cuộc thảo luận với Thủ Tướng Benjamin Netanyahu dự trù kéo dài nhiều giờ tại tòa Bạch Ốc. Tuy nhiên Thủ Tướng Netanyahu không hoàn toàn chia sẻ thái độ lạc quan này của Tổng Thống Obama và không công khai bày tỏ sự hoàn toàn tán thành. Trước ống kính truyền hình ông nhẹ nhàng khẳng định quan điểm rằng “Israel phải làm chủ vận mạng của mình.”

Tổng Thống Barack Obama gặp Thủ Tướng Benjamin Netanyahu trước khi bước vào
cuộc hội đàm ở tòa Bạch Ốc hôm Thứ Hai, 5 tháng 3. (Hình: Saul Loeb/AFP/Getty Images)

Ðiều ấy thể hiện sự khác biệt căn bản vẫn còn tồn tại trước một nan đề đã làm đoàn kết và đồng thời chia rẽ hai nước đồng minh. Israel rõ ràng muốn xác nhận là họ phải tự quyết định bằng cách nào đối phó với mối đe dọa từ Iran trong khi Hoa Kỳ không muốn Israel tự ý oanh tạc các cơ sở nguyên tử, một hành động có thể là quá sớm và nguy hiểm.

Netanyahu không công khai tán thành tấn công quân sự, nhưng chính phủ ông bác bỏ lập luận của những giới chức an ninh cao cấp Hoa Kỳ rằng cuộc đánh phủ đầu như vậy có thể thất bại. Tổng Thống Obama cũng đồng ý “bây giờ không phải lúc hăm dọa mà là lúc để cho những áp lực gia tăng của chúng ta đạt tới hiệu quả.”

Hôm Chủ Nhật, trước cuộc hội đàm với các giới chức cao cấp Israel, Tổng Thống Obama đã phát biểu trước một tổ chức người Mỹ ủng hộ Do Thái và khẳng định là ông không muốn chiến tranh nhưng sẽ phải đánh Iran nếu đó là cách duy nhất để ngăn chặn nước này có bom nguyên tử.

Tổng Thống Do Thái Shimon Peres hội đàm với Tổng Thống Obama hôm Chủ Nhật nói rằng ông cảm thấy Tổng Thống Obama “quyết tâm ngăn ngừa Iran có vũ khí nguyên tử.” Còn theo Thủ Tướng Netanyahu: “Hơn hết mọi sự, tôi coi tuyên bố của Tổng Thống Obama hôm Chủ Nhật có nghĩa là Israel phải có khả năng tự vệ trước mọi đe dọa.”

Theo dự đoán, trong cuộc hội đàm riêng với Thủ Tướng Netanyahu, Tổng Thống Obama sẽ nói rằng mặc dầu cam kết với an ninh của Israel, Hoa Kỳ không muốn bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh khác. Ông coi việc dùng quân sự là giải pháp cuối cùng chứ không phải là một giải pháp khác, trong khi các biện pháp cấm vận hãy còn đang dồn ép Iran. Theo ông chỉ nói đến chiến tranh đã khiến cho giá dầu lửa lên cao làm lợi cho Iran.

Mặc dầu Israel không xác định khi nào tấn công nhưng tỏ cho thấy đã sẵn sàng để hành động trong vòng ít tháng tới. Một tướng lãnh cao cấp hàng đầu Hoa Kỳ mới đây đã nói rằng một cuộc oanh kích đơn phương sẽ là “thiếu thận trọng,” có thể đưa đến phản ứng dây chuyền từ giá dầu lên cao cho đến sự trả đũa của Iran, tấn công khủng bố và mở rộng chiến sự ở vùng Trung Ðông.

Israel tin rằng Iran có vũ khí nguyên tử là đe dọa cho sự tồn tại của đất nước mình. Các giới lãnh đạo Iran liên tiếp kêu gọi triệt tiêu Israel, hỗ trợ các nhóm chiến binh chống Israel và kho hỏa tiễn của Iran bây giờ đã đủ khả năng bắn tới Israel. Israel cũng lo ngại là việc Iran có vũ khí nguyên tử sẽ gây nên một cuộc chạy đua nguyên tử trong khu vực thù nghịch với dân Do Thái.

Giám đốc cơ quan nguyên tử năng Liên Hiệp Quốc hôm Thứ Hai nói rằng tổ chức của ông “vô cùng quan ngại” là Iran đang che giấu việc chế tạo vũ khí nguyên tử. (HC)