LONDON, Anh (NV) – Sốt xuất huyết (dengue tever) sẽ là mối đe dọa lớn ở Mỹ, Nam Âu và thêm nhiều nơi ở Phi Châu trong thập niên này vì thời tiết ấm áp hơn tạo điều kiện tốt cho loài muỗi lan truyền bệnh này, khoa học gia chính của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) cảnh báo, theo Reuters hôm Thứ Sáu, 6 Tháng Mười.
Từ lâu nay, sốt xuất huyết là tai họa ở phần lớn Á Châu và Nam Mỹ, mỗi năm làm thiệt mạng khoảng 20,000 người. Từ năm 2000, tỉ lệ lây lan bệnh này tăng gấp tám lần, chủ yếu do nạn biến đổi khí hậu cũng như việc con người đi lại nhiều hơn và tình trạng đô thị hóa.
Nhiều ca sốt xuất huyết không lưu hồ sơ, nhưng năm 2022, có 4.2 triệu ca được báo cáo khắp thế giới và giới chức y tế công cộng cảnh báo số ca dự trù lên kỷ lục năm nay. Bangladesh hiện đang bị dịch sốt xuất huyết nặng nhất từ trước tới nay, hơn 1,000 người chết.
“Chúng ta phải bàn về sốt xuất huyết tích cực hơn nữa,” ông Jeremy Farrar, chuyên gia bệnh truyền nhiễm WHO, nói với Reuters. “Chúng ta phải giúp các quốc gia chuẩn bị đối phó với áp lực mới sẽ xảy ra trong tương lai ở nhiều, nhiều thành phố lớn.”
Trước khi làm cho WHO từ Tháng Năm năm nay, ông Farrar từng làm việc 18 năm ở Việt Nam về bệnh nhiệt đới như sốt xuất huyết. Sau đó, ông phụ trách hội từ thiện y tế toàn cầu Wellcome Trust và làm cố vấn cho chính phủ Anh về cách ứng phó với COVID-19.
Ông Farrar cho hay sốt xuất huyết có thể sẽ “bùng lên” và trở thành bệnh đặc hữu (endemic) ở nhiều nơi của Mỹ, Âu Châu và Phi Châu – tất cả nơi này đều đã có ca sốt xuất huyết mặc dù còn ít – vì do nạn biến đổi khí hậu, ngày càng có thêm nhiều nơi loài muỗi lan truyền bệnh này có thể sinh sống. Tình trạng đó sẽ tạo gánh nặng cho hệ thống bệnh viện ở nhiều quốc gia, ông Farrar cảnh báo.
“Chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết tốn nhiều công sức, cần rất nhiều y tá cho mỗi bệnh nhân,” ông Farrar cho biết. “Tôi rất lo lắng khi căn bệnh này trở nên nghiêm trọng ở vùng hạ Sahara của Phi Châu.”
Hầu hết người bị sốt xuất huyết không có triệu chứng, nên số ca bệnh trên thực tế có lẽ cao hơn con số báo cáo. Triệu chứng sốt xuất huyết gồm sốt, co giật cơ và đau khớp nặng tới mức người ta thường gọi là “sốt gãy xương.” Trường hợp sốt xuất huyết nặng có thể làm thiệt mạng, nhưng tỉ lệ bệnh nặng dưới 1%.
Hiện nay, không có cách điều trị cụ thể cho sốt xuất huyết mặc dù có vaccine. Trong tuần này, WHO đề nghị chích ngừa sốt xuất huyết bằng vaccine Qdenga của hãng dược Takeda Pharmaceuticals cho trẻ em 6 tới 16 tuổi ở những nơi căn bệnh này đang hoành hành.
Qdenga được Liên Âu chuẩn thuận, nhưng trong năm nay, Takeda rút lại đơn xin cấp phép ở Mỹ, nêu lý do là thu thập dữ liệu bị trục trặc. Takeda cho hay họ vẫn đang thảo luận với Cơ Quan An Toàn Thực Phẩm và Dược Phẩm (FDA) về vaccine này.
Sốt xuất huyết do loài muỗi Aedes aegypti lan truyền. Muỗi Aedes hoạt động khác với loài muỗi lan truyền bệnh sốt rét (malaria). Chẳng hạn, muỗi Aedes chích người ngay cả bên trong nhà, chích bất kỳ giờ nào trong ngày chứ không chỉ ban đêm, và chỉ cần một chút nước đọng là có thể sinh sản. (Th.Long) [qd]