Đằng sau thành công của World Cup 2018

Cho đến nay, cuộc tranh giải vô địch bóng đá thế giới World Cup 2018 ở Nga được coi là đã đem đến nhiều ngạc nhiên.

Bất ngờ đầu tiên được chú ý là hầu hết các đội mạnh vẫn được coi như có triển vọng đoạt vô địch đều bị loại sớm.

Nhưng đó không hẳn là điều ngạc nhiên bởi vì không thể nào biết chắc kết quả của mỗi trận bóng đá ở World Cup, do trình độ không chênh lệch nhau lắm giữa 32 trong số gần 200 đội tuyển quốc gia trên thế giới.

Về phần cá nhân các cầu thủ, dù tài năng đến đâu nếu không gặp thời cơ, cũng không thể đem đến thành công cho đội. Vì thế năm nay người ta thấy những cầu thủ ngôi sao quen tên nhất đối với giới hâm mộ, từ Messi, Ronaldo, Neymar cho tới Muller, Suarez, James,… đều không ai tạo thêm được thành tích nào ở Nga.

Trên toàn diện, ngạc nhiên lớn nhất là sự thành công của World Cup 2018 về mặt tổ chức và điều hành trong lần đầu tiên được tổ chức tại Nga. Trước đây đã có vô số vấn đề khiến người ta phải thắc mắc, lo ngại kỳ World Cup năm nay cũng như tương lai của sự kiện thể thao thu hút sự quan tâm lớn của nhiều quốc gia dân tộc trên thế giới.

Theo một thăm dò năm ngoái của Gallup, chỉ có 10% dân chúng thế giới quan niệm tốt về nước Nga. Quá khứ 70 năm trong chế độ cộng sản và hậu quả tồn tại trong sinh hoạt kinh tế, xã hội, cộng thêm với những sự kiện chính trị gần đây khiến người ta không mang tâm lý tốt với nước Nga và hoài nghi khả năng tổ chức World Cup 2018. Nhưng cuối cùng nước chủ nhà và ban tổ chức đã đánh tan hoàn toàn những đánh giá tiêu cực về World Cup 2018.

Tuần trước, khi tới điện Kremlin để chuẩn bị cho cuộc họp thượng đỉnh Mỹ – Nga sắp tới ở Phần Lan, ông John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ, nói với Tổng Thống Vladimir Putin: “Chúng tôi mong đợi được học hỏi quý vị tổ chức thành công World Cup như thế nào, vì đến năm 2026 Mỹ, Mexico, Canada sẽ cùng nhau làm việc ấy.”

Những trục trặc của Thế Vận Hội Mùa Đông Sochi 2014, từ các thiếu thốn tiện nghi nhỏ nhặt ở khách sạn, tới chuyện vận động viên doping tràn lan với sự đồng lõa của chính quyền, đã không tồn tại ở World Cup 2018.

Chính quyền Nga đã thi hành những công tác an ninh gắt gao để ngăn chặn hoạt động khủng bố hầu bảo đảm sự bình an cho World Cup. Cũng có những biện pháp kiểm soát chặt chẽ các fan bóng đá quốc tế và quốc nội ở World Cup, phòng ngừa sự quậy phá của những nhóm hooligan. Trong giải Euro 2016 ở Pháp, các nhóm hooligan Anh và Nga đã xung đột dữ dội tại thành phố cảng Marseille và người ta lo ngại chuyện này có thể tái diễn tại Nga.

Vụ rắc rối ngoại giao do nghi ngờ Nga đầu độc cựu điệp viên ở Anh đưa đến việc Anh cùng một số nước tuyên bố tẩy chay không cử quan chức cao cấp tới dự World Cup Nga, cuối cùng cũng không nổ lớn và ảnh hưởng gì thêm.

Tại Nga tất nhiên không thể nào tránh khỏi những chuyện móc túi hay cướp giựt, vốn là bình thường ở nhiều xã hội Châu Âu. Nhưng con số những tệ nạn này coi như không đáng kể với hơn 1 triệu du khách ở World Cup, Reuters mới chỉ loan tin có hai vụ phóng viên người Anh bị cướp giựt trên xe taxi và móc túi mất điện thoại.

Sự chủ động nắm vững tinh hình an ninh trật tự của nhà chức trách Nga có thể thấy qua quyết định cho phép trong thời gian World Cup được uống bia ngoài đường phố và tại các địa điểm lễ hội FIFA Fan Fest. Trong đoạn video trên mạng xã hội, một người dân Moscow hỏi hai cảnh sát viên là có thể được tiếp tục uống bia trên đường phố hay không. Câu trả lời: “Anh là dân Nga à? Không. Nếu là người nước ngoài thì được.”

Và riêng đối với người dân Nga thì họ hiểu rằng tất cả những thoải mái lúc này chỉ có thể hưởng trong mùa World Cup.

Theo hãng tin AP, lao động di dân là căn bản cho diễn tiến êm ả của World Cup. Không có họ, 12 sân đá bóng ở 11 thành phố cùng với hệ thống cơ sở hạ tầng, đường xá, khách sạn đã không thể nào hoàn thành kịp thời gian.

Có hàng triệu di dân làm các công việc thấp kém ở Nga. Những người này thường xuyên bị cành sát sách nhiễu, tra hỏi lý lịch và bị quy kết làm hạ tiền lương của dân Nga. Hầu hết họ từ các nước Trung Á tới và cũng bị nghi ngờ là mầm mống khủng bố. Nhưng khác Âu Châu hay Mỹ, ở đây không có hàng rào hay bức tường biên giới.

Lao động di dân là trụ cột của nền kinh tế Nga và đóng góp cho chiến lược địa chính trị của Tổng Thống Vladimir Putin. Nhờ họ, ông Putin có thể giới thiệu trước thế giới một nước Nga có bộ mặt mới và xác định vai trò cường quốc không chỉ về mặt quân sự. Các nước nghèo ở vùng Trung Á trước kia là các nước cộng hòa trong Liên Xô, bao gồm Tajikistan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, và Turkmenistan.

Anh Bobur Ulashov, một người dân rời bỏ làng quê miền Nam Uzbekistan qua Nga tìm việc làm từ 5 năm trước, bây giờ 37 tuổi, cho biết mỗi tháng gởi về gia đình từ $100 đến $200. Công việc hiện nay của anh là quét rác và lượm lon bia tại World Cup fan zone ở Moscow.

Mặc dù có cam kết của FIFA và ban tổ chức World Cup, các công việc làm có nhiều nguy hiểm, không phải bao giờ cũng được bảo đảm an toàn và nhân đạo. Liên đoàn công nhân xây cất quốc tế nói rằng đã có 23 công nhân chết vì tai nạn lao động trong các công trường xây dựng chuẩn bị cho World Cup. Theo Human Rights Watch, luật lao động cũng không được tuân hành chặt chẽ tại nhiều thành phố ngoại trừ Moscow. Có những nơi công nhân phải làm việc 9 giờ ngoài trời trong thời tiết lạnh tới -25 độ C, chỉ có một giờ nghỉ trong nhà. Nhiều công nhân không có hợp đồng lao động, trả lương thiếu hay trễ hạn.

An ninh, trật tự, khung cảnh tưng bừng ở các thành phố đang có trận đá banh cũng làm người ta quên đi những chuyện không tốt đẹp đã qua. Các thành phố ở Nga thường có nhiều chó hoang và trong việc chuẩn bị tổ chức World Cup đây là vấn đề cần giải quyết để tránh gây rắc rối cho du khách. Gần tới ngày khai mạc, người ta không thấy còn chó hoang trên đường phố nữa. Chính quyền đã chi 100 triệu ruble ($2 triệu) vào công tác này với kết quả mau chóng bằng cách đầu độc các con chó bắt về không cần tìm chỗ nhốt và nuôi chúng.

Nhưng nhiều dự án khác có kết quả tích cực hơn. Chẳng hạn con đường dài 300 dặm từ Samara đến Kazan hai thành phố có những trận World Cup, đã được tráng nhựa lại sau nhiều năm đầy ổ gà. Sau một tháng, nhiều chuyện trở về chỗ cũ, nhưng nhiều năm nữa đi qua con đường này người ta sẽ còn nhớ đến World Cup 2018. (Hà Tường Cát)