Qatar bị tố cáo dùng World Cup để ‘rửa mặt’ hình ảnh đất nước

DOHA, Qatar (NV) – Quyết định đăng cai World Cup 2022 của Qatar ngay từ đầu đã gây tranh cãi. Một số người thắc mắc tại sao một tiểu vương quốc Trung Đông có chưa tới 3 triệu dân và bóng đá không phải là “tôn giáo” lại muốn tổ chức sự kiện lớn nhất của môn thể thao này, theo AP ngày 16 Tháng Mười Một.

Những người hoài nghi nói rằng Qatar muốn sử dụng uy tín của World Cup, bắt đầu vào Chủ Nhật, 20 Tháng Mười Một, để “tẩy rửa” hình ảnh của quốc gia như một nhà sản xuất khí đốt tự nhiên với thành tích nhân quyền kém cỏi.

Họ coi sách lược này sẽ tiêu tốn của Qatar khoảng $220 tỷ, như một trường hợp kinh điển của “sự tẩy rửa thể thao” – sử dụng thể thao như một diễn đàn để biến một quốc gia hoặc công ty trở nên khác biệt so với nhận thức của nhiều người.

Điều này hầu như không phải là một khái niệm mới và nguồn tiền từ Trung Đông từ lâu đã là một nhân tố chính. Qatar có các mối quan hệ quốc tế rộng lớn thông qua ngoại giao và các nỗ lực khác. Trong khi nhiều người nhìn thấy Qatar và các quốc gia giàu có khác chi tiền để thu hút giới thượng lưu toàn cầu, những người khác lại nhận thức rằng đó là những nỗ lực bất chính nhằm che giấu tai tiếng không mong muốn.

“World Cup Qatar đã bắt đầu cuộc thảo luận về việc rửa sạch thể thao và nhân quyền trong bóng đá và đó là một đường cong học tập rất khó đối với tất cả chúng ta,” bà Lise Klaveness, chủ tịch Liên Đoàn Bóng Đá Na Uy, phát biểu tại một sự kiện gần đây của Hội Đồng Châu Âu.

Bộ trưởng Nội Vụ Đức cũng bày tỏ lo ngại về việc đưa World Cup đến Qatar, nói rằng “không có World Cup nào diễn ra trong môi trường chân không.”

“Có những tiêu chí phải được tuân thủ, và sau đó tốt hơn là không trao quyền đăng cai cho các quốc gia như vậy,” Bộ Trưởng Nancy Faeser cho biết vào tháng trước trong một tuyên bố gây căng thẳng ngoại giao.

Nhà lãnh đạo Qatar, Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, đã đáp trả, nói rằng Qatar “đã phải chịu một chiến dịch chỉ trích chưa từng có mà chưa nước chủ nhà nào từng bị.”

World Cup chỉ là một cách mà Qatar sử dụng khối tài sản khổng lồ của mình để gây ảnh hưởng. Bằng cách mua các đội thể thao, tổ chức các giải thể thao nổi tiếng và đầu tư hàng tỷ đô la vào các thủ đô Châu Âu, chẳng hạn như mua tòa nhà chọc trời The Shard ở London giúp cho Qatar hội nhập vào hệ thống tài chính và mạng lưới hỗ trợ quốc tế.

Câu lạc bộ Paris-Saint Germain (PSG) của giải vô địch bóng đá Pháp (Ligue 1) thuộc sở hữu của tiểu vương quốc Qatar. Thương vụ mua bán năm 2011 của Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani diễn ra một năm sau khi Qatar giành quyền đăng cai World Cup. Đối với nhiều người, họ có cảm giác như nó đã được “dàn dựng” để chứng tỏ rằng đất nước này có những người yêu thích bóng đá. Một số cầu thủ của PSG thuộc hàng nổi tiếng nhất thế giới như Neymar, Kylian Mbappe, và Lionel Messi đều có mặt ở Qatar World Cup 2022.

Tiền đạo Christian Pulisic là người Mỹ đầu tiên chơi và giành chiến thắng trong trận chung kết Champions League và đã ba lần được chọn là cầu thủ xuất sắc nhất trong năm của Liên Đoàn Bóng Đá Hoa Kỳ (MLS). Christian Pulisic hiện là cầu thủ chính của câu lạc bộ Chelsea thuộc Giải Ngoại Hạng Anh (Premier League), do một nhà tài phiệt người Nga, ông Roman Abramovich, sở hữu.

Tỷ phú Abramovich được nhiều người ca ngợi là vị cứu tinh của Chelsea trong suốt 19 năm nắm quyền kiểm soát câu lạc bộ, nhưng đã rao bán đội bóng này trong năm nay do các lệnh trừng phạt liên quan đến cuộc xâm lược Ukraine của đất nước ông.

Giải Vô Địch Golf lần thứ 54 LIV mới được quỹ tài sản có chủ quyền của Saudi Arabia tài trợ. Quỹ này cũng sở hữu câu lạc bộ Newcastle thuộc Premier League, trong khi Manchester City, đương kim vô địch Anh, cũng được hoàng gia của Tiểu Vương Quốc Abu Dhabi mua vào năm 2008.

Một số cầu thủ xuất sắc nhất của những đội đó, bao gồm tiền vệ Kevin de Bruyne, hậu vệ Kieran Trippier, và tiền vệ Bruno Guimaraes, sẽ chơi cho các đội tuyển quốc gia Bỉ, Anh, và Brazil tại World Cup ở Qatar.

Không ai trong số những người chơi hoặc chủ sở hữu các đội bóng này bị lên án công khai giống như những người chơi golf đã rời PGA Tour để chơi cho Giải Vô Địch Golf 54. Giống như trường hợp khi các đội bóng đá được mua lại, chưa bao giờ có bất kỳ bí ẩn nào về việc ai đã tài trợ cho Giải Golf 54, công ty đã mạnh dạn tự coi mình là lực lượng gây rối trong làng golf và sẽ thay đổi môn thể thao này theo hướng tốt hơn.

Theo CIA, cơ quan tình báo trung ương Hoa Kỳ, nhà báo Jamal Khashoggi, người Saudi Arabia, bị giết theo lệnh của Thái Tử Mohammed Bin Salman của Saudi Arabia vào năm 2018. Sự tham gia của Quỹ Đầu Tư Công của Saudi Arabia càng thu hút hơn khi ông Phil Mickelson, tay đánh golf chuyên nghiệp người Mỹ chơi cho Giải Golf 54, vạch trần điều mà nhiều người đã cảm thấy.

“Mẹ kiếp” (ông Phil chửi thề), “chúng [Saudi Arabia] thật đáng sợ,” nhà vô địch sáu giải golf lớn cho biết trong một cuộc phỏng vấn với ông Alan Shipnuck, một cây viết về golf của FirePit Collective và được nhiều bản tin thể thao trích dẫn.

Gia đình của các nạn nhân vụ khủng bố 911 đã lên tiếng chỉ trích Giải Vô Địch 54, họ nêu ra thành tích nhân quyền kém cỏi của Saudi Arabia và mối liên hệ của vương quốc này với các vụ tấn công vào ngày 11 Tháng Chín, 2001.

“Mặc dù ông Phil Mickelson trung thực, nhưng điều đó không tốt cho hình ảnh của ông,” ông Jamal Blades, nhà phân tích chuyên về thể thao trên các trang “blog,” cho biết. “Rửa tiền trong thể thao diễn ra trên toàn thế giới dưới một số hình thức, nơi có người dân, chính phủ hoặc doanh nghiệp gắn bó với các sự kiện lớn và nhỏ ở khắp mọi nơi,”ông nói thêm.

Một nhà quảng cáo nổi tiếng mà Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ đang tìm kiếm để quảng cáo nhằm có được mối quan hệ tích cực trong sự hợp tác với NFL, nhưng thỏa thuận này đã vô tình gây ra một vấn đề về quan hệ công chúng khi hình của quarterback Colin Kaepernick, cựu cầu thủ San Francisco 49ers, quỳ gối in trên trang bìa của nhất của tờ “The Star-Spangled,” cơ quan ngôn luận của Lục Quân Hoa Kỳ.

“Khi một công ty muốn trở thành nhà tài trợ chính thức của một đội bóng hoặc một giải đấu, điều họ đang cố gắng làm là tạo ra mối quan hệ để nâng cao danh tiếng của công ty và khiến người hâm mộ thể thao nghĩ đến công ty đó, theo một cách nào đó khác với tư cách là nhà sản xuất hàng hóa,” ông Stephen Ross, giám đốc điều hành Trung Tâm Nghiên Cứu Thể Thao và Xã Hội của đại học Penn State University, cho biết.

Ông Vladimir Putin, tổng thống Nga, Vladimir Putin và ông Tập Cận Bình, chủ tịch Trung Quốc đã tận dụng dịp Thế Vận Hội Mùa Đông ở Bắc Kinh để tổ chức hội nghị thượng đỉnh và thể hiện tình đoàn kết trong năm nay. Trong các trận đấu đó, ông Thomas Bach, chủ tịch Ủy Ban Thế Vận Hội Quốc Tế (IOC), xuất hiện cùng cô Peng Shuai (Bành Soái), tay vợt nữ quần vợt nổi tiếng của Trung Quốc, để xem cô Eileen Gu, vận động viên trượt tuyết sinh ra ở Mỹ thi đấu cho Trung Quốc, giành huy chương vàng đầu tiên. Cô Bành cũng xuất hiện trước công chúng sau khi sự an toàn của cô ta bị nghi ngờ trong nhiều tháng sau khi cô tố cáo bị ông Trương Cao, phó thủ tướng Trung Quốc, xâm hại tình dục.

Nhiều người đã “ngao ngán” khi Thế Vận Hội Mùa Đông Châu Á sắp tới sẽ được tổ chức tại Saudi Arabia năm 2029, một quốc gia sa mạc đang chi khoảng $500 tỷ đô la để xây dựng một khu nghỉ dưỡng mùa Đông mà họ tuyên bố sẽ tốt với môi trường. Vương quốc Saudi cũng  tổ chức các giải đánh golf, quần vợt, và giải đua xe Công Thức 1 (Formula1) ở đất nước của họ mặc dù có ít truyền thống trong các môn thể thao đó.

Trường hợp của Saudi Arabia gần giống như một trường hợp thành công điển hình cho việc tẩy rửa thể thao. Saudi Arabia là quốc gia dẫn đầu thế giới về xuất cảng dầu thô, trị giá tới $95.7 tỷ vào năm 2020.

Qatar, quốc gia có mỏ khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới cùng với Iran, cũng muốn tham gia vào hành động này.

Qatar từng tổ chức các giải thể dục dụng cụ và điền kinh thế giới. Cả hai giải thể thao này đều là “tiền tấu khúc” lót đường cho World Cup, tiêu tốn của Qatar ước tính $220 tỷ. Quốc gia này có thể đang tin tưởng vào thực tế rằng, bất kể vấn đề gì khiến nước chủ nhà dẫn đầu, hầu hết các sự kiện thể thao trên toàn thế giới cuối cùng đều được đánh giá qua thực chất của chính sự kiện đó.

Qatar đã chiêu dụ hàng trăm người hâm mộ để được nhận các chuyến đi miễn phí tới World Cup, để đổi lấy việc quảng bá nội dung tích cực trên mạng xã hội cho World Cup tại Qatar.

Trong khi World Cup cận kề, sẽ khai mạc vào Chủ Nhật, 20 Tháng Mười Một, các cáo buộc về nhân quyền và tham nhũng nổi lên như những chủ đề chính và sẽ tiếp tục như vậy cho đến khi chiếc cúp được trao cho đội vô địch vào ngày 18 Tháng Mười Hai.

Điều đó có công bằng hay không tùy thuộc vào người quý vị hỏi.

Hồi mùa Hè qua, ông Greg Norman, người đứng đầu của giải Golf 54, cho biết trong chương trình của ông Tucker Carlson trên Fox News rằng Aramco, công ty dầu khí quốc doanh của Saudi Arabia, tài trợ cho Giải Golf Vô Địch Nữ Châu Âu nhưng lại ít bị chỉ trích.

“Không một từ nào được nói về họ [Saudi Arabia], phải không?” ông Norman nói. “Nhưng tại sao? Tại sao chúng ta là yêu tinh? Chúng ta đã làm gì sai?” (KV) [đ.d.]