Đoàn Nhã-Văn
Tôi nhận được tin tin nhà thơ Viên Linh qua đời tại Virginia Hòa Kỳ, hưởng thọ 86 tuổi. Nhà thơ tên thật là Nguyễn Nam, sinh ngày 20 Tháng Giêng năm 1938 tại Hà Nam. Ông quê ở Đồng Văn, Phủ Lý. Ông viết văn, làm thơ. Tuy nhiên, tôi thích nhất là những bài lục bát của ông.
Lục bát, có thể nói, khởi đi từ đại thi hào Nguyễn Du, qua bao sóng dập, gió dồn, đến Huy Cận, Bùi Giáng, Viên Linh, Cung Trầm Tưởng, rồi Nguyễn Duy, Đồng Đức Bốn…
Trong đời, họ đắm mình nhiều lần trong lục bát. Riêng nhà thơ Viên Linh, ông không thực sự sống chết cùng lục bát. Ông đến, rồi đi. Tuy nhiên, những bài lục bát của ông là những bài thơ đáng nhớ. Thơ ông mang rất nhiều hình ảnh lạ. Mà không chỉ lạ, nó còn rất “quái”. Chẳng hạn:
“Ở đây sầu đã tan tành
Người đi chưa đủ về quanh chiếu ngồi.”
Hoặc:
“Chiều nay mưa dưới âm ty
Ta nghe kiếp trước thầm thì hỏi han.”
Hoặc là:
“Thiếu em, lan thiếu một nhành
Tay dư mười ngón, bóng hình dư gương
Bánh lăn, trục cuốn chiếu giường
Một nghìn cửa sổ thiếu đường tìm em.”
Còn nữa:
“Thiên cùng Địa tận về thôi
Ở đây trời đất và tôi một người.”
Ông có nhiều bài lục bát hay đăng lại đó đây trên mạng. Tôi muốn chép lại một bài thơ viết vào 1978, khi ông ở bên ngoài đất nước, nhớ người em sống vất vưởng ở Sài Gòn bằng công việc bán sách cũ. Và hy vọng, sau dấu chấm hết của bài thơ, bạn còn nghe tiếng chuông vang vọng, và ngân xa từ cõi lục bát của ông.
Lầu Chuông
(Tặng Chơn Pháp Nguyễn Hữu Hiệu)
Nhận tin em một năm rồi
Thành xưa đã đổi con người đã thay.
Cơn mưa chia biệt tháng ngày
Vẫn rơi tầm tã lòng này đêm đêm.
Mưa lầy con phố bôi tên
Em chôn tầm vóc thanh niên giữa đời
Nhớ em biển sách làm khơi
Thả thân trôi giạt với lời muôn phương.
Nhớ em đêm tựa lầu chuông,
Rung con tim nhỏ nghìn đường âm thanh.
Em yêu lá ở trên cành,
Yêu chim trong gió yêu thành vắng quân.
Em yêu miếu mộ linh thần
Yêu đầu không mũ yêu chân lột giày.
Yêu người không thiết đi giây
Yêu nhà văn hóa đi Tây lại về.
Em yêu lòng trúc Ỷ tre
Yêu kinh vô tự như bè yêu sông.
Em yêu Camus lạnh lùng
Đạt Ma qua biển Ngộ Không giữa trời.
Yêu anh phóng đãng lầm nơi
Văn chương sai lúc thân dơi lộn chiều.
Em yêu cuộc sống em yêu
Lầu chuông gác sách mộng điều tuổi xanh.
Hôm nay túi vải bên mình
Em tôi bán dạo trong thành phố quen.
Ầm vang trong trí cơn điên,
Ném thân anh giạt tới miền hư sinh.
Hơn ba mươi mộng tan tành
Tay xương quét lệ quanh trong mắt mờ.
Thấy em lầm lũi hơn xưa
Loanh quanh ngõ dưới dật dờ lối trên.
Em tôi không sách không đèn
Một đầu tư tưởng bôi lem nghĩa đời
Đêm nay tầm tã mưa rơi.
Tỉnh ra tôi thấy mặt trời trắng tinh.
Thấy trăng mọc lúc bình minh
Thấy người lưu xứ lênh đênh Quê Nhà.
Thấy tôi đập kính soi hoa,
Trên cây nhân thế la đà trái đen.
Thấy tôi nguyền rủa Thánh Hiền,
Cầm dao giết Phật giả điên đốt chùa.
Nhớ mưa xưa nhớ mưa xưa
Tháng Tư úng thủy đầu mùa máu tuôn.
Mưa đưa tôi lại Sài Gòn,
Trán căng nhiệt đới hồn còn Đông Dương.
Gặp em trở lại lầu chuông,
Dang tay nện xuống hư không một chày.
Chuông không tiếng đã bao ngày
Nghe quen em tưởng chiều đầy âm thanh.
(Thời Tập, Virginia, 1978)
—
Nhà thơ Viên Linh, sáng lập viên, chủ nhiệm, chủ bút tạp chí Khởi Hành ở Mỹ, vừa qua đời lúc 11 giờ 11 phút sáng Thứ Năm, 28 Tháng Ba, tại nhà hưu dưỡng Annandale Healthcare Center, Annandale, Virginia, hưởng thọ 86 tuổi.