Monday, March 18, 2024

Tưởng nhớ điêu khắc gia Mai Chửng

Điêu khắc gia Mai Chửng tên thật Nguyễn Mai Chửng, là một điêu khắc gia có nhiều tác phẩm theo trường phái hiện đại được chọn bày nơi công cộng. Tuy nhiên, nhiều tác phẩm của ông đã bị phá hủy.

Ông sinh tại Bình Định và theo học Cao đẳng Mỹ thuật Huế với điêu khắc gia Lê Ngọc Huệ mới từ Paris về. Tốt nghiệp Cao đẳng Mỹ thuật Huế năm 1961, ông tiếp tục học tại Quốc gia Cao đẳng Mỹ thuật ở Sài Gòn, tốt nghiệp năm 1963.

Năm 1968, ông bắt đầu dạy ở trường Quốc Gia Cao đẳng Mỹ Thuật và năm 1974 tại Đại Học Kiến Trúc Sài Gòn. Năm 1975 ông bị bắt học tập cải tạo, được thả cuối năm 1978.

Ông vượt biên và tới Mỹ năm 1981, sống ở Hawaii và sau đó Texas. Tại Texas, ông thực hiện một loạt tác phẩm điêu khắc bằng kim loại và bằng đất nung. Tháng 7 năm 2001, ông tham gia một cuộc triển lãm lớn của các họa sĩ, điêu khắc gia Việt Nam trong và ngoài nước, tổ chức tại Gallery Vĩnh Lợi tại Sài Gòn. Cuộc triển lãm có sự tham gia của Nguyễn Trung, Dương Văn Hùng, Hồ Hữu Thủ, Cù Nguyễn, Đinh Cường, Nguyên Khai, Nguyễn Lâm, Đỗ Quang Em, Nguyễn Phước, Trịnh Cung. Ngay đúng ngày triển lãm, ông ngã bệnh và qua đời ngày 7 tháng 9 năm 2001 tại Dallas, Texas.
___________
Mai Chửng: Giấc Mơ Không Thành.

Trịnh Cung

Bài viết này được bắt đầu cũng là lúc Mai Chửng, nhà điêu khắc nổi tiếng nhất Sài Gòn trước 1975, đang ở vào giai đoạn nguy kịch nhất của bịnh ung thư ruột.

Khi mang tám tượng đất nung mới nhất của ông từ Hoa Kỳ về VN cho đúc đồng để tham dự cuộc triển lãm cùng Nguyễn Trung, Dương Văn Hùng, Hồ Hữu Thủ, Cù Nguyễn, Đinh Cường, Nguyên Khai, Nguyễn Lâm, Đỗ Quang Em, Nguyễn Phước tại gallery Vĩnh Lợi, (22/7-7/8/2001). Mai Chửng rất vui và bùng lên trong ông những hoài bão nghệ thuật mới, sẽ thực hiện lần sau những tượng lớn bằng chất liệu composite. Điều này đúng là trong tầm tay của ông. Những ai đã từng biết Mai Chửng trước những năm 1974 ở VN hẳn không lạ gì tác giả của nhiều tác phẩm điêu khắc hiện đại có kích cở lớn mang tính tiên phong trong phong cách và chất lượng như tác phẩm Bông Lúa ở Long Xuyên, cao 18m bằng đồng lá và Cái Mầm được ông triển lãm đầu tiên năm 1974 tại gallery La Dolee Vita (trong khách sạn nổi tiếng Continental), cao 1,8m, làm bằng cả ngàn vỏ đạn súng trường hàn lại.

tác phẩm Cái Mầm - "The Seed" đoạt giải Đồng (Bronze), 1973

Sau 1975, Hội Mỹ Thuật TP có tổ chức tuyển lựa mẫu tượng đài để dựng tại côn viên gần sân bay Tân Sơn Nhất, mẫu tượng đài của Mai Chửng được giải nhất, nhưng sau đó đã không được thực hiện. Cuộc tuyển chọn lần thứ hai được tổ chức sau đó với sự tham gia của nhiều nhà điêu khắc nổi tiếng và một lần nữa mẫu tượng đài của Mai Chửng lại được bầu chọn hạng nhất, nhưng số phận của nó chẳng khác lần đầu.

Ngay lúc còn học ở Trường CĐ Mỹ Thuật Huế, Mai Chửng đã bộc lộ tài năng điêu khắc hiện đại. Lê Ngọc Huệ, một giáo sư điêu khắc từ Paris về, năm 1961 đã chọn Mai Chửng là SV đặc biệt của ông khi ông giảng dạy bộ môn điêu khắc cho Trường Mỹ Thuật Huế. Công trình các pho tượng ở khuôn viên nhà thờ La Vang – Quảng Trị nổi tiếng một thời nay đã bị chiến tranh tàn phá có công đóng góp rất lớn của Mai Chửng.

Vào thập niên 60, phong cách điêu khắc của Henri Moore rất mới ở Châu Âu, do cách nhìn sự vật vừa đơn giản, vừa khỏe mạnh nhưng lại rất bay bướm. Mai Chửng đã tìm thấy ở Henri Moore một thứ ánh sáng mãnh liệt toát ra từ những hình khối đầy sức sống mới, có thể kết hợp với tinh thần lặng lẽ của phương Đông. Điều này rất ít thấy ở những nhà điêu khắc VN bấy giờ vì hầu hết họ còn chìm đắm trong sự quyến rũ của điêu khắc Rodin. Sử dụng các vỏ đạn đồng để tạo ra một phong cách đặc thù của nghệ thuật thời chiến tranh là một điểm rất độc đáo của điêu khắc Mai Chửng.

Nhưng ai được nhìn ngắm các tác phẩm Người Nhạc Sĩ, Người Đàn Bà Ngồi, Cô Gái Mèo, Người Mẫu bằng chất liệu đồng trong cuộc triển lãm gần đây tại gallery Vĩnh Lợi cũng là lần cuối được tiếp xúc với những tác phẩm sau cùng của nhà điêu khắc tài hoa. Giấc mơ điêu khắc lớn mà ông đã tâm sự với các bạn trong lần trở về thăm quê hương vừa qua, đã cùng ông đi vào cõi vĩnh hằng ngày 1-9-2001 tại Texas, Mỹ, nơi ông đã cùng gia đình định cư từ 20 năm qua.

[disqus_shortcode_codeable]