Thursday, March 28, 2024

Chuyện vui buồn về những quyển lịch đầu năm

 


Hàm Anh/Người Việt


Cứ năm hết Tết đến lại rộ lên lịch Tết


Bắt đầu ngày Mồng Một Tháng Giêng, mọi người mới phải nhìn vào cuốn lịch mới nhưng từ giữa năm, thị trường lịch đã rất chộn rộn chuyện xuất bản. Các đầu nậu đôn đáo chạy khắp nơi để xin giấy phép, chọn đề tài, tìm quảng cáo, phát hành…










Một cửa hàng bán lịch trên đường phố Sài Gòn. (Hình: Hàm Anh/Người Việt)


Tùy theo từng thời gian, nội dung tờ lịch có nhiều thay đổi. Lúc trước chuộng diễn viên, hoa hậu. Mười mẫu lịch thì hết tám là hình các cô hoa hậu, á hậu, diễn viên điện ảnh… Diễm My, Diễm Hương, Lý Thu Thảo… Ðặc biệt hầu hết toàn diễn viên điện ảnh chứ rất ít diễn viên sân khấu.


Hiện nay không còn lịch hoa hậu nữa. Một phần vì bây giờ lạm phát hoa hậu. Các cuộc thi hoa hậu mở ra liên miên. Từ hoa hậu cấp quốc gia đến hoa hậu phường xóm, hoa hậu Trang Sức, hoa hậu Thân Ái… hoa hậu Thể Thao, hoa hậu Biển, hoa hậu Dân Tộc… nhiều quá hóa nhàm. Phần nữa hoa hậu đoạt vương miện đội đầu vẫn không kiều diễm bằng các người mẫu đẹp mê hồn.


Cách trang điểm tuy có nhiều tiến bộ và photoshop tối đa thì vẫn là những khuôn mặt hóa trang bự phấn như lên sân khấu. Lúc trước người đẹp trên lịch ăn mặc kín đáo nhưng sau này rộ lên lịch áo tắm, tha hồ hở lưng, hở chân một cách hợp pháp! Lịch này dĩ nhiên nam giới thích ngắm. Tuy nhiên hở chán nay quay lại áo dài tha thướt.


Mấy năm nay, lịch tôn giáo xuất hiện khá nhiều. Ngang với người đẹp là các mẫu cổ điển không thay đổi: bonsai, hoa, quả…; Phong cảnh thiên nhiên, danh lam thắng cảnh… xem chừng đã qua thời bởi ngó qua ngó lại hoài cũng muôn đời hồ Gươm mờ sương, nữ sinh đạp xe trên cầu Trường Tiền, chợ hoa Nguyễn Huệ… rồi đồi cát Phan Thiết, rừng dừa Bình Ðịnh, bãi biển Vũng Tàu hoàng hôn… quá đỗi quen thuộc.


Khi thiết kế thời trang bắt đầu chập chững thì xuất hiện ngay lịch áo dài với đủ kiểu biến tấu rối rắm. Ðến thời kỳ thư pháp chữ Việt, nhìn đâu cũng thư pháp công án Thiền, ca dao tục ngữ, chêm vào mấy câu thơ Bùi Giáng: Xin chào nhau giữa con đường. Mùa Xuân phía trước miên trường phía sau… hay “danh ngôn” từ nhạc quen thuộc đại loại “Ðể gió cuốn đi,” “Một cõi đi về”… chán lại trở về tranh làng quê, nồi niêu, thúng mủng, thuyền bè… Trong khi miền Bắc chuộng thư pháp chữ Nho thì miền Nam ưa thư pháp Việt nhìn vào đọc ngay hiểu liền. Thư pháp Việt chiếm phần quan trọng trên hầu hết thiệp Xuân, lịch Tết vì trông mềm mại hơn chữ in bình thường.


Nội dung lịch vô cùng phong phú để có thể đáp ứng cho nhu cầu của đủ loại khách hàng. Cho nên có lịch ba ông Phúc Lộc Thọ cầm tay nhau xúm xít cạnh cô tiên, “nhà đẹp” chụp các biệt thự sang trọng với hồ bơi đằng trước, vườn tược đằng sau cho những kẻ ở thuê mơ tới căn nhà trong mộng, hay lịch “nữ trang” với cô người mẫu đeo trên người vài ký trang sức vàng y hai mươi bốn kara chói lọi, đầy đủ trâm hoa xuyến hột từ đầu đến chân. Nhìn vào cuốn lịch mỗi ngày để thấy giấc mộng giàu sang không hề xa vời mà đang treo ngay trước mắt!


Lịch bloc nhiều cải tiến phong phú muôn màu muôn vẻ. Mỗi tờ lịch một màu có đủ ngày tốt xấu cả xuất hành, cất nhà, gieo mạ… như Tam Tông Miếu ngày trước, sau một thời gian dài biến mất, nay xuất hiện lại, có phần phong phú hơn xưa. Danh ngôn, tục ngữ, hội hè lễ lạt không thiếu thứ gì. Cứ xem trong đó biết hôm nay cúng ở đình nào, ngày mai hội ở đâu để đi chơi. Hoặc lịch dưới dạng cuốn tự điển Anh Việt, mỗi trang một hai chữ, người đọc chịu khó lượm lặt từ đầu năm đến cuối năm cũng thu thập được một vốn ngữ vựng kha khá.


Lịch càng ngày kích thước càng to hơn. Có vẻ cuốn lịch treo tường cần tỷ lệ tương xứng với bề thế của ngôi nhà và vị thế của chủ nhân. Năm nay một công ty và nhà xuất bản cho ra đời bộ lịch bloc cực đại có bề dài hơn thước: 53cm-120cm nên được đặt trên giá gỗ chứ đâu có treo tường nổi.


Lịch không thuần túy chỉ nhằm xem ngày tháng vì còn tiện dụng vào những mục đích khác nữa. Tiệm tạp hóa hay xé tờ lịch ngày để gói mấy cái đinh, nhúm ớt… cho khách hàng. Dưới quê, nhà lá, nhà ván vẫn thích dùng những tờ lịch tháng cũ dán đầy lên vách vừa che kín các khe hở vừa có màu sắc sặc sỡ làm nhà cửa sáng sủa, nhất là hình các ngôi sao thần tượng nổi tiếng nhìn vui mắt.


Cuối năm là lúc tổng kết thành quả công việc trong một năm và đó cũng là dịp cảm tình, cảm ơn, cảm tạ… Lòng tri ân đối với nhau, đưa cái phong bì tiền e quá trần trụi và nhỏ bé, không được trịnh trọng nên để mặn mà và vui tay hơn, người ta thường kèm theo tấm lịch. Một bìa lịch với bloc lịch hoặc quyển lịch tháng từ một tờ cho đến ba, bốn, mười hai tờ. Treo ở đâu cũng là một cách quảng cáo hữu hiệu cho cơ quan đó. Riêng lịch một tờ khá hiếm, ít ai in vì rõ ràng một tấm hình treo suốt cả năm nhìn rất chán mắt.


Thật ra thị trường lịch không đợi đến giữa năm mới bắt đầu mà vừa ăn Tết Nguyên Ðán năm nay xong là đã bắt đầu âm thầm khởi động cho năm mới. Các tay thiết kế làm xong mẫu lịch, lo mang đi chào hàng các nhà xuất bản. Nhà xuất bản lại cầm những mẫu này đi chào lại các nhà hàng, khách sạn, ngân hàng… nhiều nhất là cơ quan xí nghiệp. Tên của các cơ quan sẽ được in ngay vào khoảng giữa tờ lịch, nằm dưới hình và trên ngày tháng. Những nơi này đua nhau in lịch, vừa quảng cáo cho cơ quan của mình, vừa có hoa hồng bỏ túi. Thành thử lịch được tiêu thụ đa số qua ngả này nhiều hơn bán lẻ.


Lịch treo dày đặc ở các tiệm sách và các đầu mối phát hành. Ðầu nậu tính toán sát nút sao cho phát hành vừa đúng, không bị ế. Ðến sát Tết tây, lịch còn bao nhiêu được đưa đưa về các tỉnh bán hạ giá lề đường. Khoảng cách giữa từ Tết tây đến Tết ta, lịch chỉ bày rải rác trong các tiệm sách.


Lịch in nhiều nhưng thật ra nhu cầu không cao. Ðó dường như là vật trang trí cho bức tường, cho phòng ốc, nhà cửa nhiều hơn là cần thiết xem ngày tháng. Ở thành phố, xem chừng người ta coi ngày ở đồng hồ, ở điện thoại di động nhiều hơn là nhìn vào quyển lịch.


Tiền trong quỹ phúc lợi… nói chung từ quỹ công nên được chi tiêu thoải mái. Ban giám đốc tha hồ in lịch và nhận lịch biếu. Lịch được phát không nhiều như thế nên nếu không khó tính để tìm quyển lịch đúng ý thích thì không cần mua cũng dư lịch dùng. Cơ quan của vợ chồng, cơ quan của bạn bè họ hàng lãnh nhiều lịch quá mang tặng lại. Các trường tư thục, trung học hay đại học cũng phát lịch. Thành thử nhiều người cuối năm nhận hàng mấy chục cuốn lịch biếu. Ai may mắn có bà con dưới quê thì có nơi tiêu thụ lịch, bằng không khó tìm ra chỗ để tống bớt đi. Nhà của người này lịch treo hàng mấy lớp kín tường, nhà của người kia sợ đóng đinh treo lịch hư tường nên chất một đống góc nhà.


Mang cho hàng xóm, bạn bè cho chí anh hốt rác, chị quét đường mà vẫn không hết. Vả lại nông nghiệp in lịch ruộng rẫy, chăn nuôi in lịch trâu bò… nhằm quảng cáo cho ngành của mình nên hình ảnh không hấp dẫn đối với thị hiếu chung. Những lịch đó thường bỏ đi vì đâu có ai thích treo. Nhìn thật uổng vì giấy láng và in nhiều màu.


Từ hai tháng cuối năm, lịch được tung ra đường ngợp trời. Lịch phát ồ ạt ở các cơ quan. Chỉ có điều lịch đẹp đặc biệt thì tìm mỏi mắt không thấy đâu. Có tỉnh mở đầu phong trào không in lịch biếu Tết để dành tiền vào công việc xã hội. Tuy nhiên những nơi khác chẳng thấy ai nói năng ừ hử gì, tức là không hưởng ứng, tức là vẫn hăng hái in lịch và vẫn biếu lịch rộng rãi. Bởi vì nói cho ngay cũng khó bỏ mối lợi này…


 

MỚI CẬP NHẬT