HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Dù giá tiền đã được quy định rõ ràng, nhưng nhiều cơ quan đại diện ngoại giao của CSVN ở ngoại quốc cố ý không niêm yết để nhân viên tự do nhũng nhiễu, lạm thu tiền của người dân đến làm thủ tục lãnh sự.
Theo báo Thanh Niên ngày 31 Tháng Mười Hai, 2019, sau hai tháng gửi hồ sơ xin cấp sổ thông hành mới đến Đại Sứ Quán Việt Nam tại Washington D.C (Hoa Kỳ) hồi Tháng Bảy vừa qua mà không có hồi đáp, anh NTP (một người Việt định cư tại Mỹ) gọi điện để hỏi về tình trạng hồ sơ thì được nhân viên Đại Sứ Quán Việt Nam tại Washington D.C (Hoa Kỳ) trả lời theo đoạn đối thoại sau:
“Hồ sơ chúng tôi nhận đây rồi, nhưng fee (phí) không phải $70 đâu anh. Nó là $170. Anh bổ sung (tiền) thì chúng tôi gửi hồ sơ về cho anh thôi.”
“Sao được vậy anh, Thông Tư 264/2016 của Bộ Tài Chính hướng dẫn có $70 mà?”
“Vâng, nhưng ở đây chúng tôi làm là $170 đấy.”
“Như vậy là lạm thu rồi anh ơi.”
“Vâng…”
Khi anh P. kiên quyết không nộp thêm tiền như yêu cầu, nhân viên Đại Sứ Quán đã cho biết sẽ trả lại hồ sơ để anh đến Lãnh Sự Quán Việt Nam tại San Francisco (California, Hoa Kỳ) để làm sổ thông hành. Nhân viên trên cũng từ chối xưng tên khi anh P. hỏi.
Bất bình trước tình trạng lạm thu “hành dân” này, anh P. đã gửi thư khiếu nại đến email của Đại Sứ Quán. Hai ngày sau, anh nhận được sổ thông hành mới mà không bị đòi thêm một đồng nào.
Dù vậy, anh P. vẫn tiếp tục gửi thư khiếu nại, góp ý lên Bộ Ngoại Giao, Cục Lãnh Sự, Vụ Luật Pháp và Điều Ước Quốc Tế của bộ này, song đều nhận được phản hồi: “Đã ghi nhận phản ánh, sẽ chuyển cho cơ quan hữu trách xác minh, xử lý.”
“Trong email trả lời tôi, Đại Sứ Quán cũng nói sẽ liên hệ lại để làm rõ vướng mắc, nhưng từ đó (Tháng Bảy, 2019) đến nay chưa liên hệ lại. Tôi đang đợi đến trước Tết Nguyên Đán, nếu Đại Sứ Quán không liên hệ, tôi sẽ tự liên hệ,” anh P. nói với báo Thanh Niên.
Tương tự, chị Phạm Hồng Nhung (đang sinh sống tại Mỹ), nộp hồ sơ làm mới sổ thông hành gởi đến Lãnh Sự Quán Việt Nam tại San Francisco kèm theo $120 tiền phí (bao gồm $70 phí cấp mới sổ thông hành và $50 phí làm nhanh) theo hướng dẫn của Lãnh Sự Quán trước đó, mặc dù theo quy định việc cấp nhanh chỉ thu thêm 30%, tức $21. Thế nhưng sau đó chị Nhung nhận được cuộc gọi từ Lãnh Sự Quán, cho biết phí phải là $170.
Sau khi nói cho nhân viên Lãnh Sự Quán biết việc mình vừa mới làm sổ thông hành cho con gần đây và rất am hiểu quy định, chị Nhung được trả lời: “Nếu nộp $120, chị sẽ phải đợi một tháng.”
Đã chuẩn bị tinh thần đối phó trước tình trạng “làm” tiền trên, chị Nhung chấp nhận chờ đợi. Tuy nhiên mấy ngày sau, chị Nhung nhận được cuộc gọi thông báo hồ sơ đã được trả lại do chị chỉ nộp phí $70 (bị ăn chặn mất $50).
Quá bất ngờ, chị Nhung khẳng định mình đã nộp $120 và một nhân viên Lãnh Sự Quán đã xác nhận là sau một tháng chờ đợi sẽ có sổ thông hành. Thế nhưng chỉ hai ngày sau, chị Nhung thấy hồ sơ được gửi trả về nhà qua đường bưu điện và không một lời giải thích nào thêm.
Sau khi bị Lãnh Sự Quán tại San Francisco làm khó, chị Nhung chuyển sang làm sổ thông hành tại Đại Sứ Quán Việt Nam ở Washington D.C. Khi chị gởi email hỏi mức phí, câu trả lời vẫn là $170.
Không còn lựa chọn nào khác, chị Nhung tiếp tục dẫn Thông Tư 264, nhấn mạnh phí làm sổ thông hành theo quy định là $70; phí làm nhanh thêm 30% nữa là $21, tổng cộng mới là $91, không hề có quy định nào là $170.
Bên cạnh email này, chị Nhung gửi hồ sơ và kèm theo $120 (đã vượt quá $29 so với quy định) trong tâm trạng “cầu may.” Lần này thì chị… may thật, vì sau đó Đại Sứ Quán trả sổ thông hành mới sau ba ngày làm việc.
“Tôi rất bất bình vì mỗi lần làm thủ tục lãnh sự là một lần trong tâm trạng phải ‘sẵn sàng chiến đấu’ vì mình sẽ bị hành thủ tục nọ, vòi số tiền kia. Số tiền thì không nhiều, nhưng vô cùng phiền hà và ức chế về tâm lý,” chị Nhung nói.
Để chứng thực những phản ánh trên, báo Thanh Niên đã gọi điện từ Việt Nam sang đường dây của Lãnh Sự Quán tại San Francisco và quả nhiên được trả lời mức phí phải là $170. Bởi với mức $70 như Thông Tư 264 thì phải đến nộp trực tiếp, chứ Lãnh Sự Quán không tiếp nhận hồ sơ qua bưu điện. Nhân viên Lãnh Sự Quán cũng không giải thích được mức phí $170 là ở đâu ra.
Trả lời báo Thanh Niên qua email sau một tháng để báo chờ đợi, Cục Lãnh Sự khẳng định hiện nay chỉ có một biểu phí theo Thông Tư 264 của Bộ Tài Chính. Cùng với đó, thông tư cũng quy định “các cơ quan đại diện có trách nhiệm niêm yết công khai tên phí, lệ phí, mức thu, phương thức thu, đối tượng nộp, miễn, giảm và văn bản quy định thu phí, lệ phí trong lĩnh vực ngoại giao tại điểm thu bằng tiếng Việt và bằng tiếng Anh hoặc ngôn ngữ chính thức của nước sở tại.” Tuy nhiên, rất nhiều cơ quan đại diện Việt Nam ở các nước đã lờ quy định này đi.
Đáng nói, không chỉ làm sổ thông hành mới bị “hành,” nhiều người đến làm thủ tục miễn thị thực cũng bị lạm thu từ $20, $30, thậm chí $60 hoặc nhiều hơn, dù theo quy định là $10.
Một điểm rất đáng chú ý khác, theo Cục Lãnh Sự trả lời Thanh Niên, cán bộ tiếp nhận hồ sơ lập và cấp biên lai thu tiền được in và phát hành tại cơ quan đại diện theo mẫu quy định cho người tiền. Tuy nhiên, rất nhiều trường hợp người dân đến làm thủ tục không được đưa phiếu thu hoặc chỉ được đưa cho các phiếu có nội dung không rõ ràng, không ghi rõ số tiền, người thu tiền…
“Chúng tôi có thể trả thêm vài chục đô la cho được việc và rất nhiều người đã làm như vậy, nhưng chúng tôi không muốn tiếp tay cho cái xấu. Những nhũng nhiễu này tuy nhỏ nhưng ảnh hưởng rất lớn đến hình ảnh Việt Nam, đến nỗ lực cải cách của chính phủ…,” anh Dương Ngọc Thái, kỹ sư bảo mật đang làm việc tại Google bày tỏ.
Bất bình trước tình trạng lạm thu phí làm thủ tục lãnh sự, anh Dương Ngọc Thái đã bỏ ra khoảng một tháng để thống kê các trường hợp Đại Sứ Quán, Lãnh Sự Quán Việt Nam bị tố cáo lạm thu.
Theo bản tổng hợp từ 1 Tháng Giêng đến 1 Tháng Mười Một, 2019, đã ghi nhận hơn 170 lượt người tố cáo với tổng số tiền được cho là lạm thu hơn $10,000; trung bình mỗi người bị lạm thu $60. Có tổng cộng 32 Đại Sứ Quán, Lãnh Sự Quán Việt Nam bị than phiền “lạm thu, xử lý hồ sơ trễ hạn, thông báo phí cao hơn quy định…” Trong đó, hai nơi đứng đầu bảng là Lãnh Sự Quán Việt Nam ở San Francisco (37 lần bị than phiền) và Đại Sứ Quán Việt Nam tại Washington D.C (36 lần). Cá biệt, có những trường hợp bị đòi đến $500 cho một sổ thông hành, cao gấp bảy lần quy định.
Mặc dù sự việc khá nghiêm trọng, song trả lời Thanh Niên, ông Phạm Bình Minh, phó thủ tướng khiêm bộ trưởng Bộ Ngoại Giao CSVN, chỉ nói chung chung “sẽ lưu tâm đến vấn đề này, vì công tác lãnh sự và bảo hộ công dân luôn là trọng tâm được quan tâm đến thời gian qua.” (Tr.N)