Hà Tường Cát/Người Việt (tổng hợp)
Mất vẻ ngang tàng quen thuộc xưa nay, hôm Thứ Năm ứng cử viên tổng thống đảng Cộng Hòa Donald Trump lần đầu tiên nhìn nhận là cuộc vận động tranh cử đang gặp nhiều thất thế và cuối cùng ông có thể thua vào Tháng Mười Một.
Ðể trấn an những người ủng hộ, chiến lược gia Cộng Hòa Mike DuHaime tìm cách lý giải: “Tự nhận định về một số chỗ yếu, biểu lộ tính người, sẽ có thể làm cho ông (Trump) được mến chuộng hơn.”
Các thăm dò dư luận từ sau đại hội của hai đảng cho thấy ông Trump xuống điểm nặng, thua kém bà Clinton trung bình từ 7% đến 10%.
Ðặc biệt, tại một số tiểu bang quan trọng được coi là chiến trường tranh chấp, ứng cử viên Dân Chủ đang nắm được ưu thế: Virginia 46%-33%, Colorado 46%-32%, North Carolina 48%-39%, Florida 44%-39%.
Ông Lee Miringoff, giám đốc viện thăm dò dư luận Marist College Institute for Public Opinion, nhận xét: “Bình thường những nơi ấy được xem như chiến trường tranh chấp nhưng bây giờ không còn là thế nữa. Ông Trump cần đoàn kết cử tri Cộng Hòa và đặt mình vào vị trí khá hơn trong những nhóm truyền thống Cộng Hòa khác để có thể cạnh tranh trong cuộc đua ở những tiểu bang buộc phải giành chiến thắng này.”
Ông Trump có vẻ muốn tiếp tục sử dụng chiến thuật đã tạo nên kết quả ngoài dự đoán là đè bẹp 16 đối thủ trong giai đoạn bầu cử sơ bộ ở đảng Cộng Hòa. Chiến thuật ấy là liên tiếp đưa ra những ý kiến gây tranh cãi và phát biểu những lời lẽ tạo nên ồn ào trong dư luận. Tuy nhiên, phương cách ấy đã đưa đến những phản tác dụng với tổn hại nặng nề.
Thoạt đầu ban tranh cử của bà Hillary Clinton lo ngại lối tung tin hỏa mù như thế thu hút sự chú ý của tất cả các cơ quan truyền thông và làm cho ông Trump luôn luôn chiếm vị trí nổi bật trước công chúng.
Nhưng rồi nhiều phát biểu bừa bãi của ông Trump sai sự thật và có nội dung hàm chứa những điều quá đáng, đã trở thành lợi khí cho đối phương khai thác tấn công trở lại. Dù cho ban tranh cử của ông Trump có nỗ lực giải thích cách nào thì vẫn không xóa bỏ được hết hậu quả tai hại.
Một điểm đặc biệt của cuộc tranh cử tổng thống năm 2016 vốn đã khác thường, là hầu hết giới truyền thông dòng chính đều có quan điểm chống ứng cử viên tổng thống đảng Cộng Hòa. Ông Trump, ứng cử viên phó tổng thống Mike Pence và ban tranh cử đã nhiều lần phàn nàn truyền thông “không công bằng” với họ.
Tình trạng này khiến cho thay vì quảng cáo không công cho ông Trump như ông muốn, các hệ thống truyền thông và các tờ báo đồng loạt đả kích và vạch rõ những sai trái trong các ý kiến ông nói ra. Kết quả là dù muốn dù không, sau đó ông Trump phải tìm cách cải chính, giải thích lại hay phủ nhận điều đã nói.
Hãng tin Pháp AFP hôm Thứ Sáu loan tin “Mười lần ông Trump nói là ông không nói thế.” Bản tin này liệt kê 10 chuyện “gây sốc” do chính miệng ông Trump đã nói rồi sau đó ông nói ngược lại. Những vụ ấy bao gồm từ chuyện nói rằng Thượng Nghị Sĩ John McCain không phải anh hùng chiến tranh cho đến ý kiến Mỹ nên rút hết quân ở Nhật về và để cho nước này tự vệ bằng cách phát triển vũ khí nguyên tử.
Một chuyện tai tiếng khác là vụ tranh cãi với ký giả/xướng ngôn viên truyền hình Fox News Megyn Kelly sau khi cô này điều phối cuộc tranh luận đầu tiên giữa các ứng cử viên đảng Cộng Hòa.
Ông Trump nói: “Mọi người có thể thấy máu chảy trong mắt cô và ở chỗ khác nữa.” Lời lẽ này mang hàm ý tục tĩu, đề cập đến chuyện kinh kỳ của phụ nữ nên chỉ một ngày sau ông phải tìm cách chữa lại, cho rằng mình chưa nói hết câu và có ý chỉ cái khác.
Hai vụ “nói bậy” mới nhất, nặng nề hơn cả là việc ông ngụ ý khuyến khích những người bênh vực quyền dùng súng “có cách của họ” để ngăn chặn bà Hillary Clinton thành tổng thống Mỹ; tiếp đó tới lập luận vô căn cứ, gọi Tổng Thống Barack Obama và bà Hillary Clinton là “đồng sáng lập viên tổ chức khủng bố ISIS.”
Ông Trump đưa ra lập luận này hôm Thứ Ba trong buổi nói chuyện vận động tranh cử ở Fort Lauderdale, Florida. Ông Pence phải chữa lời cho ông, nói rằng ý ông Trump muốn nói chính sách ở Iraq của Tổng Thống Obama và bà Clinton đã tạo điều kiện để ISIS lợi dụng phát triển. Nhưng ông Trump không rút lại lời ấy, hãng tin AP cho biết trong cuộc vận động ở Kissimmee, Florida, và hai thành phố khác ngày Thứ Năm, cũng như trong buổi hội luận truyền thanh với ông Hugh Hewitt, ông Trump nhắc lại ít nhất là 12 lần: “Không, tôi nói như thế. Không cần biết chuyện ông ta cố gắng đánh dẹp ISIS. Obama là sáng lập viên ISIS.”
Tới sáng Thứ Sáu, ông Trump mới chịu đổi giọng, “tweet” đi, chê trách CNN đã thuật lại chuyện này “một cách quá nghiêm chỉnh” không hiểu đó là “lời châm biếm.”
Khó hiểu vì sao ông Trump đã phát biểu về ISIS như thế và cuối cùng rút lời. Nhưng hệ quả là chính ông tạo nên một chuyện thu hút sự chú ý, làm xao lãng quan tâm đến kế hoạch kinh tế mới, vừa được ông đưa ra hôm đầu tuần với mục tiêu cố gắng tái tạo uy tín cho cuộc tranh cử đang bị suy yếu của mình.
Ông Trump nhìn nhận tình thế suy yếu của mình tại một buổi hội họp hôm Thứ Năm của các hàng giáo phẩm Tin Lành Phúc Âm ở Orlando, FL, mà ông đến tham dự để cầu viện sự trợ giúp của họ. Trả lời câu hỏi của truyền hình CNBC rằng bằng cách nào ông sẽ đảo ngược lợi thế của bà Clinton, ông Trump đáp vắn tắt: “Tôi làm như đang làm bây giờ.”
Trái hẳn với thái độ đắc thắng gần một tháng trước tại đại hội Cộng Hòa ở Cleveland, ông cho biết “gặp nhiều vấn đề ở Utah.” Ðảng Cộng Hòa xưa nay vẫn thắng tiểu bang Utah nhưng cộng đồng đông đảo tín đồ Mormon ở đây tỏ rõ sự không tin tưởng ông Trump dù cho Thống Ðốc Cộng Hòa Gary Herbert ủng hộ ông.
Ở những tiểu bang thiên Cộng Hòa khác như Arizona và Georgia, những người Cộng Hòa cũng lo ngại ông Trump không được lòng tin của quần chúng, và bà Clinton có thể thắng ngoài dự kiến.
Khoảng 70 lãnh tụ Cộng Hòa hôm Thứ Năm đã thu thập chữ ký cho một kiến nghị yêu cầu chủ tịch đảng ngưng trợ giúp cho ban tranh cử Trump-Pence và sử dụng phương tiện cho cuộc tranh cử Quốc Hội. Ban chấp hành trung ương đảng Cộng Hòa từ chối bình luận theo yêu cầu của AP, nhưng ông Trump trả lời phỏng vấn của Fox News nói rằng không quan tâm về việc đảng Cộng Hòa cắt tài trợ.
Ông nói: “Nếu bị cắt, thì tôi cũng sẽ ngưng đóng góp cho đảng Cộng Hòa.”