Nguyễn Văn Khanh
Khi bà Cựu Ngoại Trưởng Hillary Clinton kết thúc bài diễn văn nhận lời đề cử của đảng Dân Chủ, hình ảnh cử tri Hoa Kỳ nhìn thấy qua TV là hình ảnh của cả chục ngàn người vỗ tay reo hò, tin tưởng vào đầu Tháng Mười Một tới đây, người mới đọc bài diễn văn với những lời cam kết sẽ xây dựng một nước Mỹ thịnh vượng hơn, vĩ đại hơn, sẽ là người được cử tri trao chìa khóa để mở cánh cửa Tòa Bạch Ốc.
“Phía đảng Dân Chủ có đủ mọi lý do để tin bà Clinton sẽ đắc cử,” nhà phân tích Charles Matthews nói trên đài MSNBC. “Bà Clinton là người có kinh nghiệm để lãnh đạo quốc gia, là người điềm đạm, sinh hoạt chính trị mấy chục năm trời, giữ những vai trò quan trọng khác nhau, từ vai trò vợ thống đốc, đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ, cho tới vai trò của một thượng nghị sĩ, và vai trò của người điều hành guồng máy ngoại giao của nước Mỹ.”
Với những vị trí quan trọng như thế, ông Matthews nói tiếp, “hồ sơ cá nhân của bà Clinton phải dày tới vài ngàn trang, mới ghi lại tất cả những gì bà đã làm suốt nhiều thập niên trước khi được đề cử tranh chức tổng thống.” Một ứng cử viên với bề dày kinh nghiệm như thế “đủ để cử tri Dân Chủ tin tưởng sẽ chiến thắng, nhất là đối thủ của họ kỳ này là một người chưa từng sinh hoạt chính trường, không có tí kinh nghiệm nào về ngoại giao, quân sự, gần như chẳng biết gì nhiều về hoạt động của hành pháp và lập pháp, khó có thể chọi lại một ứng cử viên như bà Clinton.”
Ðiều ông Matthews nói cũng là điều được phản ánh rất rõ ở Ðại Hội Dân Chủ 2016 mới kết thúc tối 28 Tháng Bảy 2016. Bà Tina Shultz, một đảng viên nòng cốt của đảng bộ Illinois hãnh diện nói với những người chung quanh “chúng ta đã chọn được tổng thống cho nước Mỹ.” Ông Sal Pilato của tiểu bang Ohio nói với giọng đầy tự tin “tôi an tâm hơn khi nghĩ đến hình ảnh quốc gia được lãnh đạo bởi một người có rất nhiều kinh nghiệm như bà Clinton.” An tâm ở chỗ nào? Ông trả lời “an tâm vì bà Clinton là người biết làm việc, khôn ngoan, khôn khéo, biết cách xoay sở để giải quyết các vấn đề trọng đại.”
Một người khác tên Tony đi chung trong nhóm góp lời “có bà Clinton làm tổng thống, tôi an tâm không chỉ cho cá nhân tôi mà còn cho cả những thế hệ con cháu của tôi nữa.”
Niềm hy vọng của những người rời Ðại Hội tăng lên gấp bội, khi họ được tin tỷ lệ cử tri ủng hộ bà Clinton tăng khá nhanh ở Pennsylvania, một trong những tiểu bang sẽ quyết định thắng bại, vì chưa thật sự nghiêng về phía Dân Chủ và cũng chưa thật sự ngã về phía Cộng Hòa. Bà Louise Wiedefeld cư ngụ tại Philadelphia nói như hét vào tai người nghe “bà Clinton hơn Trump tới 9% số phiếu” nhắc mọi người ông tỷ phú Trump phải thắng ở Pennsylvania, Ohio và Virginia, “thất bại ở Pennsylvania coi như Trump tan mộng làm tổng thống.”
Như vậy, có phải là ông Trump chưa đánh đã thua không? Câu trả lời đúng nhất: đừng vội nghĩ dễ thắng Trump, vì “đánh được Trump không phải là chuyện dễ làm.”
Người nói câu đó là blogger Wayne Adams, tự hào là “một nhà quan sát độc lập.” “Tôi thấy ngay buổi ban đầu ai ai cũng coi thường ông Trump, cứ tưởng ông ta là người đem tiền đi đốt, đến khi ông ta trở thành nổi bật thì trở tay không kịp.” Blogger Adams chẳng ngần ngại nhắc lại những điều cả thế giới đều biết: 16 ông bà tên tuổi lẫy lừng của đảng Cộng Hòa đều bị ông Trump quật ngã, “trong đó có những người được xem là tương lai của đảng như ông Marco Rubio, Ted Cruz, hay những người như ông Jeb Bush có hẳn một lực lượng hậu thuẫn đứng phía sau, sẵn sàng bỏ bạc triệu ra tài trợ.” Chỉ với lý do đó thôi, ông Adams vừa cười vừa bảo, “tôi chẳng ngạc nhiên nếu đầu năm tới thấy ông Trump tuyên thệ nhậm chức tổng thống.”
Một lý do khác nữa: truyền thông Hoa Kỳ “quảng cáo không công cho ông Trump,” giúp ông tỷ phú Cộng Hòa không phải tốn tiền mà vẫn được mọi người biết đến, theo nhận xét của bà Rachel Henderson, sinh hoạt với Ðảng Bộ Dân Chủ Illinois.
“Ông Trump vẫn rất ăn khách, những lời ông nói ra luôn luôn là đề tài được báo chí loan tải rộng rãi để mọi người bàn tán, không cần biết ông ta có làm đúng những gì ông ta nói hay không.”
Bà đưa thí dụ, “ông Trump bảo sẽ xây bức tường ngăn đôi ranh giới rồi bắt chính phủ Mexico phải trả tiền, chẳng biết ông ta có thực hiện được hay không, nhưng rõ ràng điều ông ta nói là điều cử tri Hoa Kỳ muốn nghe. Ông Trump bảo phải ngăn chận không cho người Hồi Giáo vào Mỹ định cư, tức khắc số phiếu ủng hộ ông tăng vọt, chứng tỏ điều ông nói ra cũng là điều nhiều người khác đang nghĩ trong đầu.” Nhưng lời lẽ “bị chỉ trích bạo mồm bạo miệng đó chính là những điểm giúp ông Trump thành công ở sơ bộ, chứng tỏ cử tri chán ngấy những lời hứa hẹn của các chính trị chuyên nghiệp, họ muốn nghe cái gì mới và ông Trump là người nói cho họ nghe, biết đâu chừng họ sẽ tiếp tục ủng hộ, đưa ông Trump vào Tòa Bạch Ốc.”
Một yếu tố khác cũng cần nói đến: ông Trump “rất bạo miệng, sẵn sàng nói những điều người khác không dám nói,” do đó, “e bà Clitnon khó có thể địch lại ông ta trong những cuộc tranh luận,” theo suy đoán của ông Michael Weisenburger, hồi 2008 từng làm việc với liên danh McCain-Palin. Là một người sinh hoạt chặt chẽ với đảng Cộng Hòa và “không ưa ông Trump, nhưng điều đó không có nghĩa là tôi cứ nhắm mắt chê bai ông ta.”
Ông Weisenburger nhắc lại những cuộc tranh luận vòng sơ bộ “ông Trump chẳng ngần ngại tung đòn bẩn, mắng nhiếc đối thủ,” chẳng hạn như gọi ông Ted Cruz là tên ba xạo (lying Ted), gọi ông Marco Rubio là nhóc tì (little Rubio). “Gần đây, ông ta cũng gọi bà Clinton là kẻ quỷ quyệt, gian xảo (crooked Hillary), ông ta chẳng ngần ngại dùng những chữ như thế để thu hút sự chú ý của cử tri” Chiến thuật đó “đã giúp ông ta thành công từ đầu năm tới giờ, chẳng có lý do gì để ông ta phải thay đổi trong 90 ngày sắp tới.”
Những điểm nêu trên phù hợp với kết quả những cuộc thăm dò sơ khởi được thực hiện sau khi Ðại Hội Dân Chủ 2016 kết thúc, cho thấy cử tri Hoa Kỳ vẫn chưa quyết định chọn ông Trump hay bà Clinton vào ghế tổng thống.
Ðiều này cũng được thể hiện qua bảng dự đoán của những sòng chuyên cờ bạc, đánh đề: hiện giờ bắt Clinton đánh 1 ăn 2, chọn cửa Trump đánh 4 ăn 7, tức vẫn 50-50, nước Mỹ có thể có Tổng Thống Donald Trump, cũng có thể bà Hillary Clinton sẽ là nữ tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ.