Thursday, March 28, 2024

Cà nướng mỡ hành

Tạ Phong Tần

Giống cà này có cái tên bình dân bởi hình dạng nó, là cà dái dê. Cà dái dê có hai màu: tím sẫm ngã đen và trắng xanh có gân xanh đậm. Nói cà dái dê thì rườm rà, dài dòng, mà nói cà trắng thì lại lộn với cà pháo, cà dĩa, thành ra thời nay người ta kêu cà tím cho nó gọn.

Cà tím dễ trồng, đất nào trồng cũng được, dễ chăm sóc, rất sai trái, có trái quanh năm, muốn ăn lúc nào là ra chợ mua có ngay lập tức, giá lại rẻ. Có lẽ vì vậy mà một số người “trưởng giả học làm sang” cho rằng cà tím nhà nghèo mới ăn, nhà giàu không ăn vì nó “không sang trọng.”

Nhớ cái thời sau năm 1975, “nhà nhà đói, người người đói,” mấy nhà “pha học xã hội chủ nghĩa” phải viết bài đăng báo tuyên truyền “một ký rau muống bổ bằng nửa ký thịt bò” cho dân chúng chỉ nhồi cơm độn với rau muống quanh năm suốt tháng, “bổ” tới mức độ người dân chỉ còn da bọc xương. Nhà dân mỗi tháng một người lớn được cửa hàng lương thực bán mười ba ký gạo, con nít năm ký gạo. Nhà quan, gạo chở kìn kìn bằng xe hàng vô tận sân nhà, chính tôi nhìn thấy rõ ràng. Vợ quan, con quan béo tốt phương phi, ăn ngon mặc đẹp. Ai có thắc mắc hỏi thì nhà quan trả lời rằng, “Nhờ nuôi heo nái mà có tiền.” Cứ làm như quan tự đẻ ra được cám gạo cho heo ăn hay heo nái nuôi bằng cách lấy ống sậy chọt lỗ đít mà thổi cho nó lớn vậy.

Có lẽ trồng cà tím đạt năng suất cao, lại dễ trồng, là giống cây “cứu đói” của “thời kỳ quá khổ,” nên có ông chủ nhiệm hợp tác xã mần thơ vận động tuyên truyền dân chúng rằng: “Bà con toàn thể xã ta/ Ðồng tâm phấn khởi trồng cà dái dê/ Dái dê to mập dài ghê/ Năm sau ta cứ dái dê ta trồng.”

Bà ngoại tôi rất thích ăn cà tím. Ngoại đi chợ mua lựa cà trái nào trái nấy dài chừng hơn một gang tay, mập ù, tươi bóng, màu tím sáng ánh lên rất đẹp mắt, như vậy cà không bị già. Ngoại nói trái dài quá khó làm, lựa trái mập thì mới có nhiều thịt, vị cà mới ngọt. Trái cà ngoại lựa còn đủ cuống dài, trái không có cuống là ngoại không lấy.

Ngoại lấy cái thau nhôm cũ đổ tro bếp vô khoảng nửa thau rồi đốt một thau than đước cháy đỏ hồng trên lớp tro bếp, để cái vỉ sắt lên trên rồi xếp cà nằm dọc nhau trên vỉ nướng. Ngoại kêu tôi lấy cái quạt lá dừa quạt cho than lúc nào cũng cháy đỏ hồng, than cháy nổ tí tách, tia than bắn ra sáng như pháo hoa. Ngoại lấy cái kẹp gắp, liên tục trở cà cho cháy đều lớp vỏ bên ngoài trở thành màu đen. Nước từ trái cà chảy ra rớt xuống lò than cháy xèo xèo, nhưng nhờ tôi quạt than liên tục nên than luôn cháy đỏ chớ không bị tắt. Nướng xong trái cà nào ngoại lại gắp nó bỏ lên cái mâm nhôm để kế bên. Cho đến khi nướng được hơn chục trái cà ngoại mới ngưng.

Trong lúc cà còn nóng, ngoại cầm cái cuống cà vừa xuýt xoa hít hà vừa lột lớp vỏ cháy bên ngoài, bỏ cà đã lột qua cái dĩa bàn lớn. Ngoại nói cà còn nóng vỏ nó phồng lên dễ lột, không bị dính vô lớp thịt cà bên trong. Ðể nguội nó xẹp xuống vừa khó lột vừa bị dính mất thịt cà. Thiệt là ngoại tiết kiệm từng chút một.

Lấy than trong thau đó đổ trở vô cái lò, ngoại chẻ củi để lên rồi tiếp tục làm mỡ hành. Ở quê nhà nào cũng thắng sẵn một hũ mỡ heo trắng phau để dành nấu ăn, không xài dầu ăn như bây giờ. Ngoại lấy hành lá đã rửa sạch để ráo xắt mịn cả gốc lẫn lá ra cả chén lớn. Múc mỡ vô cái xoong nhỏ, nhắm chừng sao cho đủ trộn hết cả chục trái cà. Bắc xoong lên bếp, khi mỡ sôi lên thì đổ chén hành vô quấy đều cho đến khi thấy hành chín đổi sang màu xanh đậm thì nhắc xoong xuống để nguội.

Cà nướng sau khi lột vỏ xong, ngoại cần phần cuống của nó, lấy cái nĩa to đùng xọc vô từ dưới cuống một chút rồi kéo xuống cho trái cà bị xé tơi ra thành sợi dài cỡ chiếc đũa. Xé xong thì lấy kéo cắt ngang cái cuống bỏ đi. Cà xé xong, phần thịt bên trong trắng nõn, thơm phức điểm hột cà lấm tấm trắng như hột ớt. Ngoại bưng xoong mỡ hành ra, lấy muỗng múc mỡ hành rưới vô cà, vừa rưới vừa trộn cho cà thấm đều mỡ hành.

Cái giống cà này, lúc sống có mùi hăng hắc khó hửi, nhưng nướng chín thì bay mùi thơm phức, thêm mùi thơm của mỡ hành cộng vô, chưa ăn mà nghe mùi thôi nước miếng chảy ra rồi.

Phần chính là cà nướng trộn mỡ hành đã xong, còn thêm món mặn nữa thì có thể dọn cơm nóng ra cháp được rồi. Cái lạ của món cà nướng mỡ hành này là món mặn phải thanh đạm, giản dị thì mới thưởng thức được hết cái thơm, cái ngon của cà nướng. Nếu ăn cà nướng mỡ hành với thịt cá ê hề hay các thứ canh, đồ xào là không ngon, cứ như là bị “đấm vô mõm” vậy

Tôi thích rót ra chén nước mắm ngon rồi chấm cà ăn với cơm thôi. Nước mắm không cần phải làm thêm này nọ gì hết. Cái mùi thơm của nước mắm Phú Quốc mặn mòi vị ngọt của cá hòa với vị béo, vị ngọt, hương thơm của cà nướng, của hành, quyện với cơm trắng nóng ngon ơi là ngon, tôi ăn một lúc sạch trơn một tô cơm bự chà bá với dĩa cà bự không kém.

Thỉnh thoảng, ngoại đổi kiểu ăn, không ăn với nước mắm mà mua tương hột của lò tương gần nhà đem về kho lên ăn cà. Tương miền Nam khác với tương miền Bắc, màu tương nâu đỏ sáng, hột đậu nành trong tương nhiều, nước tương ít, tương hột miền Nam sền sệt như cháo đặc. Tương miền Nam có vị mặn mặn, ngọt ngọt nhờ đậu nành lên men trong tương nhiều và mật đường. Ngoại lấy cái xoong nhỏ đập tỏi, phi mỡ tỏi thơm phức, khi tỏi trong xoong hơi vàng, ngoại đổ tương hột vô, lấy cái tiểu liểu xào qua xào lại. Ngoại nói cái này kêu là tương xào mỡ. Cho tương sôi lên, hớt bọt bỏ rồi nhắc xoong xuống, đổ tương ra cái tô lớn. Ăn cà nướng mỡ hành với tương hột xào khác với khi ăn với nước mắm. Không chấm cà vô tô tương hột mà gắp cà để vô chén cơm rồi lấy cái muỗng nhỏ múc tương chan vô cà trong chén cơm.

Ăn cà nướng với tương có cái vị ngon riêng của nó. Nếu ai hảo ngọt sẽ cảm thấy thích ăn cà nướng mỡ hành với tương hột xào mỡ hơn là ăn với nước mắm.

Thời bây giờ, nhà nào cũng xài bếp gas, tệ lắm cũng xài bếp dầu lửa, làm gì có bếp củi hay bếp than mà xài. Rừng đước bị tàn phá nhiều rồi, than đước giờ đã thành của hiếm, mắc tiền hơn xài bếp dầu lửa, xài than đước nướng thức ăn phải là các nhà hàng sang trọng. Do đó, dần dần người Sài Gòn ít ai ăn món cà tím nướng trộn mỡ hành. Nhưng không có nghĩa là không thể ăn được món này. Chợ Tân Ðịnh, Sài Gòn, phía cửa hông có vài chị ngồi bán cà tím nướng bằng bếp than đước. Nướng cà sẵn, lột vỏ sẵn, ai làm biếng làm mỡ hành để trộn cà thì có mỡ hành tại chỗ luôn. Cà nướng xong cho vô bọc nilon trắng, mua bao nhiêu các chị vô bọc bấy nhiêu, giá cả lại phải chăng, ngon mà lại rẻ vô cùng.

Tôi đi chợ Mỹ thấy có bán cà tím, trái bự và dài gấp đôi cà tím ở Sài Gòn, cũng đua đòi mua cho một mớ đem về chất vô tủ lạnh. Nhìn lại không biết lấy cái gì để nướng cho cà ngon, lò điện nướng cà khô quắt, vỏ trái cà không cháy, không thơm, lại chảy nước lênh láng mất thêm công làm vệ sinh cái lò. Nướng bếp gas cũng không xong. Cho đến ngày hôm nay, sau mười ngày từ chợ về mấy trái cà tím của tôi vẫn còn nằm “nghỉ mát” trong tủ lạnh.

Mời độc giả xem phóng sự triển lãm tranh họa sĩ Lương Trường Thọ “50 năm cầm cọ”

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

MỚI CẬP NHẬT