Hà Tường Cát/Người Việt (tổng hợp)
Tình hình Biển Ðông lại nóng lên trong mấy ngày vừa qua sau khi hãng tin Reuters hôm Thứ Tư đăng bài phóng sự đặc biệt của phóng viên Greg Torode nói rằng Việt Nam đã triển khai hỏa tiễn đến vùng quần đảo Trường Sa.
Dẫn nguồn tin từ giới ngoại giao và quân sự phương Tây, cũng như căn cứ vào thông tin tình báo, bài phóng sự này cho biết Hà Nội đã bí mật vận chuyển một số giàn phóng hỏa tiễn từ đất liền tới năm căn cứ ở quần đảo Trường Sa trong những tháng gần đây.
Bộ Ngoại Giao Việt Nam chỉ nói thông tin này là “không chính xác,” và không giải thích gì thêm. Chưa có bằng chứng gì khác để minh định việc ấy, nhưng Reuters cho biết rõ chi tiết hơn rằng đó là loại hỏa tiễn EXTRA (Extended Range Artillery Rocket) mà Việt Nam đã mua của Israel từ mấy năm trước.
Về mặt chiến thuật, khác với trọng pháo bắn đi những đạn trái phá bay tự động theo đường đạn đạo, đây là loại đạn pháo đẩy đi bằng hỏa tiễn và có thể có bộ phận điều khiển để nhắm trúng mục tiêu.
Một giàn hỏa tiễn EXTRA có nhiều ống phóng, trung bình là 4 và có thể tới 8 hay 12, đặt trên xe di động và có thể khai hỏa từng hỏa tiễn hay toàn thể cùng lúc. Trường hợp ở Trường Sa là những đảo nhỏ, giàn phóng có thể gắn cố định và được ngụy trang để máy bay hay vệ tinh không nhìn thấy từ trên không. Sử dụng hệ thống hỏa tiễn EXTRA ở Trường Sa có lợi điểm là ít đòi hỏi nhu cầu tiếp liệu và bảo trì, đồng thời chỉ cần hỗ trợ bằng những giàn radar chiến thuật nhỏ.
Tầm bắn xa của EXTRA khoảng 80 dặm (hơn 150 km), đủ để tấn công đến các căn cứ trên những đảo nhân tạo mà Trung Quốc đã xây dựng trên đá Xu Bi, Chữ Thập, Vành Khăn. Mỗi hỏa tiễn mang đầu nổ 275 pounds. Trang bị hệ thống điều khiển dựa vào GPS, độ chính xác nhắm trúng mục tiêu trong vòng 10 mét.
Theo nhận định của tờ The Diplomat ở Nhật thì việc Việt Nam đưa những giàn phóng di động đến Trường Sa thật ra không làm thay đổi cán cân lực lượng trên Biển Ðông.
Các căn cứ Trung Quốc xây dựng trong vùng đã nằm trong tầm bắn của các loại hỏa tiễn mà Việt Nam đã mua của Nga từ năm 2011-2012 và đặt trên đất liền. Ðó là các loại hỏa tiễn tầm trung K-300P Bastion phòng thủ duyên hải và hỏa tiễn phòng không S-300 PMU-2 tầm xa. Ngoài ra Việt Nam có một số hệ thống hỏa tiễn chống chiến hạm loại mới và hỏa tiễn bình phi siêu thanh như 3M-14E Klub có khả năng tấn công tới lục địa Trung Quốc.
Như thế việc triển khai các giàn hỏa tiễn EXTRA có lẽ chỉ nhắm mục đích đưa ra một tín hiệu cho thấy quyết tâm bảo vệ chủ quyền ở quần đảo Trường Sa. Có thể đây là hậu quả của việc Tòa Trọng Tài Thường Trực Quốc Tế phán định phủ nhận giá trị đường lưỡi bò mà Trung Quốc áp đặt trái phép trên Biển Ðông và Việt Nam phòng ngừa trước những hành động bát ngờ Trung Quốc có thể tiến hành.
Việt Nam cũng muốn răn đe ý đồ bành trướng và lấn chiếm chủ quyền biển ngăn chặn hoạt động của ngư dân, bằng sự gia tăng hoạt động của các tàu dân sự và bán quân sự chứ chưa phải là tàu Hải Quân Trung Quốc.
Hành động của Việt Nam do đó mang tính cách phòng vệ tới một chừng mực cần thiết chứ không có nghĩa là quân sự hóa khu vực Biển Ðông. Tuy nhiên phản ứng mạnh mẽ của Trung Quốc là điều dễ hiểu.
Bộ Ngoại Giao Trung Quốc hôm Thứ Tư gởi fax cho Reuters: “Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh cãi đối với Nam Sa (tên Trung Quốc gọi Trường Sa) và các vùng nước lân cận. Trung Quốc kiên quyết phản đối quốc gia chiếm đóng phi pháp một phần Nam Sa của Trung Quốc, mà còn tiến hành xây dựng và điều động quân sự phi pháp ở các đảo và đá ngầm chiếm đóng tại Nam Sa.”
Phía Mỹ chưa tỏ thái độ gì mới về sự việc này, phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Mỹ Elizabeth Trudeau nói “có được biết tin rằng Việt Nam điều hệ thống hỏa tiễn tầm ngắn ra một số đảo thuộc Trường Sa” và chỉ nhắc lại quan điểm cố hữu: “Chúng tôi tiếp tục kêu gọi tất cả các bên tuyên bố chủ quyền ở Biển Ðông tránh các hoạt động có thể làm gia tăng căng thẳng, có các bước thiết thực để xây dựng lòng tin và tăng cường nỗ lực tìm kiếm giải pháp hòa bình và ngoại giao cho các tranh chấp.”
Tiến Sĩ Hà Hoàng Hợp, một nhà quan sát từ Hà Nội, nói với BBC: “Việt Nam hiểu rằng Trường Sa là khu vực đang có tranh chấp và không muốn làm thay đổi hiện trạng. Ðây là lập trường nhất quán của chính phủ Việt Nam.”
Năm 1988, Trung Quốc lấn chiếm Trường Sa lần đầu tiên sau trận chiến với hải quân khi đó còn yếu của Việt Nam, 64 binh sĩ mang vũ khí nhẹ thiệt mạng khi họ cố gắng bảo vệ bãi Gạc Ma, một biến cố mà Hà Nội vẫn cảm thấy đau xót.
Báo chí Trung Quốc mạnh mẽ lên án Việt Nam, gọi đây là “một sai lầm nặng nề.” Tờ Hoàn Cầu Thời báo bản tiếng Anh gọi hành động của Việt Nam là “sai lầm khủng khiếp” và kêu gọi Hà Nội “rút ra bài học” từ cuộc chiến biên giới giữa hai nước năm 1979 ,
Cũng tờ báo này, phiên bản tiếng Hoa, nói Bắc Kinh cần phải làm rõ rằng Hoa Kỳ vẫn là “mối đe dọa lớn nhất” đối với các hòn đảo của Trung Quốc trên Biển Ðông. “Cần phải cảnh giác về những bước đi sắp tới của Hà Nội ở trên biển, nhưng chúng ta không được để việc đối đầu quân sự với Việt Nam trở nên nổi bật hơn so với những xung đột khác, Việt Nam không có khả năng như Hoa Kỳ trong việc thúc đẩy các đồng minh hành động. Việc xử sự với Việt Nam mang tính quan hệ song phương nhiều hơn – đó là điều nằm trong khả năng của Trung Quốc.” Tuy nhiên Hoàn Cầu Thời Báo cũng nói thêm là mối quan hệ giữa hai quốc gia láng giềng không bị ảnh hưởng gì bởi các tranh cãi trên biển.
Bài báo tiếng Anh đăng tin các công ty Trung Quốc đặt tại Việt Nam vẫn làm ăn bình thường bất chấp các sự kiện bài Trung diễn ra gần đây, và dẫn lời các du khách Trung Quốc tại Sài Gòn nói người dân Việt Nam đối xử với họ rất dễ chịu.
Nhân Dân Nhật Báo, cơ quan ngôn luận chính thức của Ðảng Cộng Sản Trung Quốc, với bài xã luận mang tiêu đề “Việt Nam bí mật triển khai rocket ở Nam Hải,” viết: “Việc Việt Nam có các hành động quân sự tại các hòn đảo ở Nam Hải không phải là tin mới gì. Việt Nam hiện đã chiếm 29 đảo của chúng ta ở Nam Hải. Việt Nam đã bắt đầu việc xây dựng ở Nam Sa kể từ thế kỷ 20.”
Theo tờ báo này: “Trên đảo Việt Nam đã chiếm giữ có một phi đạo dài 550m và bãi đáp trực thăng. Việt Nam cũng đã bắt đầu bồi đắp đảo quy mô lớn và tiến hành các dự án xây dựng trên năm hòn đảo khác. Tuy nhiên, Việt Nam thỉnh thoảng lại vẫn phản đối Trung Quốc.”
Qua những ý kiến, nhận định, và phản ứng như thế từ các bên, có lẽ việc Việt Nam đưa hỏa tiễn đến Trường Sa sẽ chưa tạo nên những chuyển biến bất ngờ và trầm trọng gì hơn trên Biển Ðông trong một tương lai gần. Một điều đáng chú ý là truyền thông Việt Nam cho đến bây giờ giữ yên lặng, tránh không đề cập tới sự kiện nhạy cảm này.