Lê Mạnh Hùng
Tuần này tôi nhận được hai cái email từ nhóm thân hữu những người bạn đồng trường. Một anh hỏi anh kia về cuốn sách của ông John Bolton và được anh kia trả lời rằng anh không thèm đọc, cùng xỉ vả thêm ông John Bolton là đồ “ăn cháo đái bát.”
Điều này làm tôi suy nghĩ. Trong một trường hợp bình thường, việc xuất bản một cuốn sách như của ông John Bolton có thể nói là sẽ tạo ra một chấn động. Trong cuốn sách “The Room Where It Happened,” hết trang này đến trang khác ông Bolton mô tả một vị tổng thống có một sự dốt nát đáng ngạc nhiên, thiếu khả năng và cả đến công nhiên hủ hóa trong việc điều hành chính sách ngoại giao của mình.
Ông Bolton, một người Cộng Hòa và bảo thủ chân chính còn đến cả biện luận rằng những người Dân Chủ đã quá dè dặt trong việc đàn hạch ông Trump. Đó là bởi vì ông Trump theo ông Bolton thường xuyên đặt quyền lợi chính trị của mình lên trên quyền lợi của quốc gia trong việc thực hiện chính sách ngoại giao.
Thế nhưng một lần nữa tôi lại có một cảm giác “déja vu.” Không phải là vì hành vi của ông Donald Trump không đáng quan trọng, quả thật trước khi có dịch bệnh COVID-19 nó là một yếu tố then chốt vì sao sự ủng hộ của ông cứ bị kẹt ở khoảng 40% mặc dầu một nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ và một thế giới bên ngoài tương đối yên tĩnh. Vấn đề là những ủng hộ viên của ông – những người sống trong Trumpland bám chặt vào ông bất chấp sự kiện rằng những hành động của ông là những hành động mà nếu ở những người khác thì đã bị họ hăng say lên án.
Đã có biết bao nhiêu là giấy và mực bị phung phí để tìm cách giải thích hiện tượng này. Những lý thuyết này đều có một phần sự thật. Đối với một phần, sự ủng hộ này có tính cách trao đổi. Ngày nào ông Trump còn bổ nhiệm những thẩm phán theo ý muốn của họ và cho họ những chiến thắng chính trị mà họ muốn thì họ còn ủng hộ.
Con của một người bạn tôi, làm việc tại Wall Street nói thẳng với bố rằng anh ta ủng hộ ông Trump vì “he’s good for us.” Một số khác thì ông Trump đã đánh đúng vào tinh thần bài ngoại và kỳ thị chủng tộc của họ. Nhưng có lẽ còn một yếu tố mà ít người nhắc tới là sự kiện những ủng hộ viên của ông Trump không tin rằng những điều tố cáo về hành vi của ông Trump là sự thật.
Cuốn sách của ông John Bolton giúp giải thích vì sao. Mức độ vô tài cộng với một ám ảnh đòi hỏi phải được nịnh hót và ca tụng cũng như tỏ lòng trung thành đã tạo ra đến cho ngay cả những người lương thiện phải khuất tất để nói dối về ông Trump (hay ít nhất là giữ im lặng) để có thể bảo vệ cho công việc mình và đôi khi giúp cho đất nước khỏi bị thiệt hại vì những hành vi của ông.
Cái vòng luẩn quẩn nó đi như sau. Những ai có thể gần gũi với ông Trump đều biết và hiểu rõ cái hỗn loạn mà ông Bolton mô tả trong cuốn sách. Để có thể ngăn chặn những lỗi lầm tệ hại nhất – ông Bolton kể lại có lần ông Trump tính rút ra khỏi NATO, liên minh quân sự quan trọng nhất của Mỹ – người ta phải có mặt trong “căn phòng nơi mọi chuyện xảy ra.” Nhưng muốn có mặt trong căn phòng này, người ta phải chịu quỵ lụy và nịnh nọt cũng như lên tiếng bảo vệ cho ông Trump.
Cái sự nịnh nọt và bảo vệ này – được khuyếch đại lên qua Fox News và những phương tiện truyền thông bảo thủ khác là những nguồn tin chính mà những ủng hộ viên của ông Trump nghe. Và đó là những gì làm họ tin tưởng.
Chính những người Cộng Hòa này đã xây dựng cái nhà tù “Trump” cho mình. Để có thể có ảnh hưởng họ phải nịnh nọt ông Trump. Và khi họ nịnh ông Trump họ nuôi dưỡng niềm tin vào ông Trump của những ủng hộ viên. Và điều này giúp ông Trump kiểm soát chặt chẽ đảng Cộng Hòa hơn. Và ông Trump càng kiểm soát chặt chẽ đảng Cộng Hòa cái giá mà những chính trị gia Cộng Hoa phải trả nếu họ lên tiếng nói sự thật càng cao. Vì vậy đa số lựa chọn giữ im lặng.
Hậu quả là hai thế giới song hành. Thế giới của những người theo ông Trump trong đó đầy những nịnh nọt ông Trump, biện minh cho ông Trump cộng với một sự hoài nghi tất cả những môi trường truyền thông nào chống lại ông Trump. Một thế giới mà có sự phản xạ tự nhiên chống lại ngay cả những sự kiện hiển nhiên.
Ông John Bolton không còn có mặt trong “căn phòng nơi mọi chuyện xảy ra ra nữa.” Những người khác còn có mặt và họ có trách nhiệm làm tất cả những gì có thể được để giữ cho Mỹ còn có đồng minh, ngăn chặn ông tổng thống của mình đừng làm hại cho đất nước, chỉ bảo cho ông ta biết những kiến thức căn bản về lịch sử và địa dư cũng như làm sao cho ông chú ý khi được trình bày về những vấn đề an ninh cũng như kinh tế xã hội.
Một số những người này để giữ cho mình có thể tiếp tục có mặt trong căn phòng đó vẫn còn tích cực ủng hộ ông Trump cũng như tung ra những đợt chỉ trích trơ trẽn vào ông John Bolton.
Cuốn sách của ông John Bolton không tạo ra một chấn động nào. Và đó là vì một phần lớn ngay cả những người Cộng Hòa không thích ông Trump và cố gắng ngăn chặn những hành động tệ hại nhất của ông Trump cũng đóng góp một phần vào việc làm miễn nhiễm các ủng hộ viên của ông Trump với Sự Thật. [qd]