Vann Phan/Người Việt
Đã 45 năm trôi qua sau ngày 30 Tháng Tư, 1975 bi thảm đó. Khi hàng trăm ngàn người dân miền Việt Nam chen chúc nhau, hối hả chạy theo cuộc di tản cuối cùng khỏi Sài Gòn tối 29 Tháng Tư, thì những chiếc T-54 cùng những chiến binh mặc đồ trận màu xanh lá cây, đầu đội nón cối và nón tai bèo, lấp ló đâu đó tại vùng ngoại ô thủ đô nước Việt Nam Cộng Hòa.
Thế rồi Sài Gòn sụp đổ ngay ngày hôm sau cái đêm kinh hoàng và hoảng loạn kia. Và cũng từ giây phút ấy, hàng ngàn, rồi hàng chục ngàn, rồi hàng trăm ngàn, rồi cả triệu dân chúng miền Nam Việt Nam, bằng đôi chân rớm máu hay trên những con thuyền gỗ mong manh, đã âm thầm vượt biên, vượt biển để trốn tránh chế độ Cộng Sản bạo tàn, tìm đến nương thân tại những miền đất nước tự do xa xăm.
“Sài Gòn ơi, tôi đã mất người trong cuộc đời…” nhạc sĩ Nam Lộc đã thổn thức trước cảnh nước mất, nhà tan, trong khi thành phố thân yêu thì chẳng biết đến bao giờ mới gặp lại, qua nhạc phẩm “Sài Gòn Vĩnh Biệt.”
Gần nửa thế kỷ sau cái ngày định mệnh đau thương đó, khoảng 4 triệu người Việt lưu vong trên khắp thế giới ngày nay đang tìm thấy, nơi quê hương mới, cuộc đời mới của chính mình. Phần lớn các thế hệ một rưỡi, hai, và ba của những người tị nạn cũ nay đã thành công và thành danh tại những quốc gia từng bao dung đón nhận họ tới định cư. Từ Mỹ tới Úc, Pháp, Đức, Anh, Đan Mạch… đâu đâu cũng thấy người tị nạn Việt Nam vừa đủ sức đứng vững trên đôi chân của mình vừa còn thừa tấm lòng và khả năng để đóng góp và đền ơn cho quê hương mới.
Người Việt trên khắp thế giới
Ngày nay, người ta có thể nói câu “mặt trời không bao giờ lặn tại những vùng đất có người Việt tị nạn đến sinh sống,” tức là từ Âu sang Á, và từ Úc sang Mỹ, là nơi những con tàu vớt người vượt biển đã chọn làm điểm đến sau cùng, cho dù điểm đến đầu tiên của họ thường là các quốc gia tự do thuộc vùng Đông Nám Á.
Các con số chính thức và không chính thức cho thấy hiện nay số người Việt, hầu hết là dân tị nạn, đang sinh sống tại Hoa Kỳ là 2,200,000 người; Nhật, 372,000; Pháp, 350,000; Úc, 300,000; Canada, 250,000; Đài Loan, 200,000; Đức, 170,000; Nam Hàn, 170,000; Malaysia, 70,000; Anh, 60,000; Ba Lan, 50,000; Hòa Lan, 23,500; Na Uy, 23,000; Thụy Điển, 20,000; Thái Lan, 18,000; Bỉ, 15,000; Đan Mạch, 15,000; Thụy Sĩ, 15.000; Phần Lan, 12,000; New Zealand, 8,000; Ý, 3,000; và Philippines, 2,000.
Thành công của người Việt tại Canada, Úc và Pháp
Các thế hệ những người Việt hải ngoại sinh sống tại những quốc gia bên ngoài Hoa Kỳ có nhiều người thành công trên thương trường hoặc trên các lãnh vực lao động, nông nghiệp hay ngư nghiệp, trong khi đó một số người khác lại thành công trên các lãnh vực chính trị, giáo dục, văn hóa, chính trị… Trong phạm vi của bài viết này, chỉ xin kể đến một số nhân vật người Việt hải ngoại đã thành công và thành danh trong số đó.
Tại Canada, có các nhà văn nổi tiếng Kim Thúy và Nguyễn Ngọc Ngạn; ba anh em diễn viên điện ảnh Lance Lưu, Charles Lưu, và Mark Lưu; Luật Sư Ngô Thanh Hải, người Canada gốc Việt đầu tiên trở thành thượng nghị sĩ tỉnh bang Ontario; và ba người Canada gốc Việt khác, là Eve-Mary Thái Thị Lạc, Anne Minh Thu, và Hoàng Mai, đắc cử dân biểu tỉnh bang Quebec…
Tại Úc, Tiến Sĩ Võ Bá Ngữ và Tiến Sĩ Võ Bá Tường đoạt giải thưởng danh giá Eureka 2010 về các công trình khảo cứu toán học, trong khi Giáo Sư Lê Văn Hiếu trở thành thống đốc đầu tiên của tiểu bang South Australia (Nam Úc) hồi năm 2014.
Tại Đức, Tiến Sĩ Philipp Rosler trở thành phó thủ tướng chính phủ liên bang nhiệm kỳ 2011-2013.
Tại Pháp, có hai nhân vật gốc Việt trẻ tuổi nổi tiếng, đó là đạo diễn Trần Anh Hùng và nữ diễn viên Phạm Linh Đan…
Những thành công của người Việt tại Hoa Kỳ
Nhưng có thể nói rằng chỉ tại Hoa Kỳ, nơi có khoảng 2.5 triệu người Việt tị nạn sinh sống, tức chiếm gần 2/3 tổng số người Việt định cư trên toàn thế giới, những thành công của người Việt trên quê hương thứ hai của họ đáng chú ý trong hầu hết mọi lãnh vực hoạt động, từ giáo dục, xã hội, khoa học, thương mại, kinh tế, văn hóa, báo chí, chính trị, tư pháp, và đặc biệt nhất là quân sự, tức là trong binh nghiệp.
Về giáo dục, thật không sao kể cho hết tên, tuổi của những học sinh và sinh viên gốc Việt đạt điểm ưu hoặc tối ưu tại các trường trung học và đại học Mỹ. Từ các trường đại học danh giá thuộc nhóm các trường Ivy League và những trường đại học công, tư khác trong nước cho tới những trường trung học tại các thành phố lớn, nhỏ ở các tiểu bang.
Năm 2016, Luật Sư Nguyễn Thị Thúy trở thành người Mỹ gốc Việt đầu tiên được bổ nhiệm vào chức vụ Viện Trưởng Đại Học Foothill ở miền Bắc California. Về khoa học, phải kể đến khoa học gia Dương Nguyệt Ánh, thuộc Trung Tâm Vũ Khí Hải Quân Hoa Kỳ, và kỹ sư Đức Trí Nguyễn, trong dự án đại bác thông minh 155 ly của Lục Quân Hoa Kỳ.
Về kinh tế và thương mại, người Việt có sáu doanh gia nổi tiếng tại Hoa Kỳ, đó là Hoàng Kiều, Chính Chu, Michelle Phan, Dung Tấn Trung, David Dương, và David Trần. Về văn hoá, có nhà văn Thanh Việt Nguyễn, khôi nguyên giải Pulitzer về tác phẩm hư cấu (2016). Về báo chí, có ông Yến Đỗ (Đỗ Ngọc Yến), tổng giám đốc kiêm chủ nhiệm sáng lập nhật báo Người Việt ở Orange County (California), tờ báo Việt ngữ lớn nhất tại hải ngoại, và nữ xướng ngôn viên truyền hình Leyna Nguyễn của hệ thống KCBS-TV/KCAL-TV…
Về chính trị, ông Tony Lâm được bầu vào Hội Đồng Thành Phố Westminster, California, năm 1992, là dân cử gốc Việt đầu tiên ở Mỹ.
Ông Joseph Cao Quang Ánh của Louisiana được bầu vào Hạ Viện Mỹ năm 2008 là dân cử liên bang gốc Việt đầu tiên.
Bà Stephanie Murphy của Florida được bầu vào Hạ Viện Mỹ năm 2016 là nữ dân cử liên bang gốc Việt đầu tiên.
Ông Hubert Võ được bầu vào Quốc Hội Texas năm 2004 là dân cử gốc Việt đầu tiên ở tiểu bang này. Cũng trong năm 2004, ông Trần Thái Văn trở thành người Việt đầu tiên được bầu vào Quốc Hội California, sau khi ông đắc cử chức dân biểu Hạ Viện.
Năm 2014, bà Janet Nguyễn trở thành thượng nghị sĩ gốc Việt đầu tiên của California, trước đó, năm 2007, bà là người gốc Châu Á đầu tiên được bầu vào Hội Đồng Giám Sát Orange County, California.
Năm 2012, Nghị Viên Trí Tạ của Westminster trở thành người gốc Việt đầu tiên được cử tri một thành phố ở Mỹ bầu làm thị trưởng.
Năm 2016, ông Rich Trần là người Việt đầu tiên đắc cử thị trưởng Milpitas.
Tại các nơi khác, nhiều người gốc Việt cũng trở thành “đầu tiên.” Tại Massachusetts, năm 2017, ông Dean Trần đắc cử chức thượng nghị sĩ tiểu bang. Một năm sau, bà Trâm Nguyễn trở thành phụ nữ gốc Việt đầu tiên đắc cử dân biểu Hạ Viện Massachusetts.
Tại Virginia, bà Kathy Trần đắc cử dân biểu Hạ Viện năm 2017, trở thành người gốc Việt đầu tiên được bầu vào Quốc Hội tiểu bang này.
Tại Washington, năm 2018, ông Joe Nguyễn được bầu vào Thượng Viện, trong khi bà Thái Mỹ Linh được bầu vào Hạ Viên. Đây là hai người gốc Việt đầu tiên được bầu vào Quốc Hội Washington.
Về phía hành pháp, ông Việt Đinh được bổ nhiệm làm phụ tá bộ trưởng Bộ Tư Pháp năm 2001, là giới chức liên bang cao cấp nhất của người Việt ở Mỹ từ trước tới nay.
Năm 2012, Chánh Án Jacqueline Nguyễn được Tổng Thống Barack Obama bổ nhiệm làm chánh án Tòa Kháng Án Liên Bang Hoa Kỳ. Bà là chánh án gốc Việt đầu tiên và là duy nhất hiện nay trong hệ thống tòa kháng án liên bang Hoa Kỳ.
Nhưng có thể nói rằng Việt Nam, miền đất nơi “Thần Chiến Tranh” ngự trị triền miên suốt dòng lịch sử, từ cổ chí kim, vẫn là nơi võ nghiệp rạng danh, anh hùng nức tiếng, cho dù con dân Việt Nam có sinh sống ở phương trời nào và vào thời điểm nào đi nữa.
Hiện nay, người Mỹ gốc Việt có đến năm vị tướng trong quân đội Hoa Kỳ. Đó là Thiếu Tướng Lục Quân Lương Xuân Việt, Chuẩn Tướng Không Quân John Edwards, Phó Đề Đốc Hải Quân Nguyễn Từ Huấn, Chuẩn Tướng Thủy Quân Lục Chiến William Seely III, và Chuẩn Tướng Vệ Binh Quốc Gia Châu Lập Thể.
Ngoài ra, người Mỹ gốc Việt cũng rất hãnh diện về nữ Trung Tá Elizabeth Phạm, phi công phản lực cơ chiến đấu thế hệ thứ tư F/A-18 Hornet của Thủy Quân Lục Chiến Mỹ.
Hơn thế nữa, hiện có hàng chục nghị viên, ủy viên, giới chức, chánh án…gốc Việt hiện đang làm việc ở nhiều tiểu bang Hoa Kỳ.
Sau cùng, điều mà người Việt hải ngoại cảm thấy sung sướng và hãnh diện giữa những thành công của mình trên quê hương mới chính là sự hiện hữu của thủ đô tị nạn Little Saigon ở Orange County, miền Nam California, nơi có một khu thương mại sầm uất vào bậc nhất bên ngoài Việt Nam, với một con đường mang tên Sài Gòn thân thương, một đại lộ mang tên Trần Hưng Đạo thênh thang, một tượng đài Đức Thánh Trần uy nghi, một tượng đài Đại Đế Quang Trung sừng sững, một Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ trang nghiêm.
Kể từ Little Saigon này mà ngày nay có thêm nhiều Little Saigon khác, nhất là những nơi có đông đảo người Việt sinh sống. (đ.d.)