Cách thức bầu tổng thống Mỹ
1. Tôi vẫn chưa rõ lắm về phiếu đại cử tri, xin nói rõ hơn về chuyện này. Thank you!
2. Chẳng hạn, California có 53 địa hạt, đó có phải là 53 county không?
3. Có phải cứ mỗi địa hạt có số phiếu bầu cho ứng viên tổng thống thuộc đảng nào nhiều hơn thì ứng viên tổng thống thuộc đảng đó có được 1 phiếu đại cử tri của địa hạt đó không.
Tiến Trần
Tòa soạn trả lời:
1. Phiếu đại cử tri (Electoral Vote) là số phiếu mỗi tiểu bang có được trong cuộc bầu cử tổng thống. Số phiếu này tương đương với số thượng nghị sĩ và dân biểu đại diện cho tiểu bang đó ở lưỡng viện Quốc Hội Hoa Kỳ.
Xin tham khảo những ví dụ sau đây:
-California, một tiểu bang đông dân nhất, có 55 phiếu. Ðiều này có nghĩa là California có 2 thượng nghị sĩ và 53 dân biểu.
-Wyoming, một tiểu bang ít dân nhất, có 3 phiếu. Ðiều này có nghĩa là Wyoming có 2 thượng nghị sĩ và 1 dân biểu.
-Virginia, một tiểu bang có số dân trung bình, có 13 phiếu. Ðiều này có nghĩa là Virginia có 2 thượng nghị sĩ và 11 dân biểu.
-Colorado, một tiểu bang hơi đông dân, có 9 phiếu. Ðiều này có nghĩa là Colorado có 2 thượng nghị sĩ và 7 dân biểu.
Nếu để ý, chúng ta sẽ thấy, cho dù đông hoặc ít dân, mỗi tiểu bang đều có 2 thượng nghị sĩ, trong khi số lượng dân biểu của các tiểu bang lại khác nhau.
Thượng nghị sĩ là thành viên của Thượng Viện. Vì thế, 2 thượng nghị sĩ X 50 tiểu bang, tương đương 100 thượng nghị sĩ.
Dân biểu là thành viên của Hạ Viện. Tiểu bang đông dân thì có nhiều dân biểu, tiểu bang ít dân thì có ít. Tuy nhiên, dù ít dân đến mấy, một tiểu bang vẫn có ít nhất 1 dân biểu.
Các tiểu bang có một dân biểu là Alaska, Delaware, Montana, North Dakota, South Dakota, Vermont và Wyoming.
Như vậy, Thượng Viện có 100 thượng nghị sĩ, Hạ Viện có 435 dân biểu, tổng cộng là 535 người, tương đương 535 phiếu đại cử tri.
Thủ đô Washington, D.C., không có thượng nghị sĩ và dân biểu tại Quốc Hội. Tuy nhiên, Tu Chính Án thứ 23, được chuẩn thuận năm 1961, cho thành phố này được có 3 phiếu đại cử tri trong cuộc bầu cử tổng thống.
Ðó là lý do vì sao toàn quốc Hoa Kỳ có 538 phiếu đại cử tri, và ứng cử viên tổng thống nào đạt quá bán số phiếu này, tức là từ 270 phiếu trở lên, thì đắc cử.
2. California có 53 địa hạt dân biểu liên bang, nhưng lại có tới 58 county. Ranh giới các địa hạt và các county không giống nhau.
3. Trường hợp này chỉ đúng với hai tiểu bang Nebraska và Main. Hiện nay, 48 tiểu bang khác áp dụng luật “được ăn cả ngã về không” (winner-take-all), có nghĩa là ứng cử viên tổng thống nào thắng số phiếu phổ thông (popular vote) ở tiểu bang nào thì lấy hết số phiếu đại cử tri của tiểu bang đó.
Tại Nebraska và Main, ứng cử viên nào thắng địa hạt nào thì được 1 phiếu đại cử tri của địa hạt đó. Ngoài ra, ai thắng số phiếu phổ thông của toàn tiểu bang thì được 2 phiếu của 2 ghế thượng nghị sĩ. Nebraska hiện có 4 phiếu đại cử tri, có nghĩa là có 2 thượng nghị sĩ và 2 dân biểu. Main có 3 phiếu đại cử tri, có nghĩa là có 2 thượng nghị sĩ và 1 dân biểu.
Chào anh Ðỗ Dzũng! Xin anh có thể cho em biết tại sao bầu cử ở Hoa Kỳ lại diễn ra ngày Thứ Ba?
Cám ơn anh!
Sơn Nguyễn
8 Tháng Mười Một, 2012
Tòa soạn trả lời:
Năm 1845, Quốc Hội thông qua luật quy định ngày bầu cử tổng thống (thực ra là ngày chọn đại cử tri để bầu tổng thống) là ngày “Thứ Ba đầu tiên, ngay sau Thứ Hai, của Tháng Mười Một, mỗi bốn năm một lần”.
Một trong những lý do chọn Thứ Ba sau Thứ Hai là để tránh cho ngày bầu cử không bao giờ rơi vào ngày 1 Tháng Mười Một, là ngày Lễ Các Thánh, một ngày lễ buộc đối với tín đồ Công Giáo. Ngoài ra, ngày đầu tháng là ngày doanh nghiệp tổng kết sổ sách (theo truyền thống kinh doanh hồi thập niên 1800) nên ngày bầu cử không được rơi vào ngày này, để mọi người có thể đi bầu và thương vụ không bị gián đoạn.