Làm sao giúp con trẻ sống lành mạnh trong thời đại ‘kỹ thuật số’

Điện thoại thông minh (smart phone), máy vi tính bảng (tablets) và bảng điều khiển video (video consoles) có thể gây nghiện.

Những thiết bị điện tử này đưa trẻ em vào một thế giới ảo, thường làm xao nhãng những sinh hoạt lành mạnh của thế giới thực. Chúng liên quan tới bệnh lo âu, trầm cảm, học kém, béo phì và làm không tốt cho giấc ngủ.

Nhiều nghiên cứu đã nhấn mạnh đến nguy hiểm tâm sinh lý khi sử dụng màn hình trong thời gian dài.

Bác Sĩ Sina Safahieh, giám đốc y khoa của ASPIRE (chương trình sức khỏe tâm thần do Hoag Hospital ở Orange County, California) nói: “Không ai nên dành tám hay chín tiếng để làm bất cứ việc gì, ngoại trừ ngủ và làm việc.”

Tuy nhiên, với nhiều trẻ em và thiếu niên, trong đó có con tôi, điện thoại di động và mạng xã hội là công cụ cần thiết trong cuộc sống xã hội hiện tại, theo kịp bài vở và liên kết với bạn bè, người thân những nơi khác.

Samantha Dunn, một ký giả đồng nghiệp cũ, từng hăng say nói về cậu con trai mười tuổi sử dụng kỹ thuật số để mở mang kiến thức. Ben, con trai bà, trở nên hiếu kỳ về Cách Mạng Mỹ và Đế Quốc Anh sau khi nghe nhạc phim vở “Hamilton,” và cậu đã dùng điện thoại thông minh của mẹ để nghiên cứu sâu về đề tài này.

Ben bị mê hoặc bởi Hầu Tước de Lafayette, một quý tộc và thiếu tướng người Pháp đã giúp chiến thắng trong cuộc Chiến Tranh Cách Mạng Hoa Kỳ. Thần tượng này đã thúc đẩy cậu học tiếng Pháp. Ben tải ứng dụng học ngôn ngữ Duolingo và luôn bận bịu. “Tôi thật tình tin rằng cháu đã có được niềm đam mê ngôn ngữ,” bà Dunn nói.

Nhưng bà Samantha Dunn tiết lộ rằng, bà và chồng, Jimmy Camp, bị cuốn vào một xung đột khác kéo dài với Ben vì họ đã không cho con trai có Fortnite, một trò chơi video ăn khách có nhiều màn chém giết và cũng là công cụ trực tuyến để trò chuyện cùng bạn bè về những gì xảy ra trong đời sống.

“Chúng tôi nói không với cháu, và, lạy Chúa, như thể là chúng tôi đã giết cháu vậy,” bà Dunn nói.

Làm sao để cha mẹ tích cực tận dụng ưu điểm của kỹ thuật màn hình trong khi giảm thiểu những ảnh hưởng nguy hiểm?

Điều mấu chốt là giúp trẻ dùng kỹ thuật như một dụng cụ, không là một món đồ chơi, “có mục đích khác hơn là thuốc chữa buồn chán,” theo Jim Taylor, một chuyên gia tâm lý và tác giả quyển “Raising Generation Tech: Preparing Your Children for a Media-Fueled World” (“Nuôi Con Thế Hệ Kỹ Thuật: Chuẩn Bị Trẻ Trong Một Thế Giới Sống Bằng Truyền Thông”).

Taylor, cũng như nhiều chuyên gia y khoa và tâm thần khác, tư vấn cha mẹ nên đặt ra giới hạn và tuân thủ chúng. Nên hạn chế thời gian cho phép trẻ sử dụng thiết bị, tạo cho chúng không gian không có công nghệ – chẳng hạn như trong phòng ngủ và thời gian không có công nghệ, như ở bàn ăn tối, ở nhà hàng và khi đi chơi với gia đình.

American Academy of Pediatrics (Học Viện Nhi Hoa Kỳ) khuyên tránh dùng phương tiện kỹ thuật số với trẻ dưới 2 tuổi và giới hạn một giờ cho “chương trình có phẩm chất cao” cho trẻ từ 2 đến 5 tuổi, có cha mẹ tham gia. Dùng những chương trình có thể cải thiện sự học của trẻ nhỏ, kỹ năng giáo dục và xã hội. Học viện đề nghị cha mẹ kiểm tra chương trình truyền hình PBS Kids, Sesame Workshop và Common Sense Media cho ứng dụng giáo dục.

Học viện cũng đề nghị không cho trẻ dùng màn hình một giờ trước khi ngủ, và khuyên cha mẹ nên lập kế hoạch riêng cho gia đình với hướng dẫn theo độ tuổi thích hợp cho các loại truyền thông kỹ thuật số cho phép và thời gian trẻ được sử dụng. Lập kế hoạch gia đình qua trang mạng www.healthychildren.org/MediaUsePlan.

Rachel Wells, bà mẹ 42 tuổi có bốn con ở Folsom, California, nói bà và chồng, Carter, lo rằng hai đứa con gái 12 và 14 tuổi Beckham và Courtlyn bị nghiện điện thoại di động. “Chúng tôi có đủ thứ luật lệ,” bà Wells nói.

Các bé gái không được phép có điện thoại trong phòng ngủ, khi ở trong xe với mẹ hay ngồi ở bàn ăn. Và không có điện thoại buổi sáng sớm cho đến khi đi học. Cũng không có điện thoại cho đến khi công việc nhà hoàn tất và bát đĩa dọn xong.

“Cuối cùng chúng tôi cũng đồng ý và các cháu có thể dùng điện thoại, nhưng chúng phải làm việc để có nó,” bà Wells nói.

Wells và chồng bà có một ứng dụng trong điện thoại tên là OurPact cho phép họ kiểm tra máy của con gái từ xa. Họ dùng nó để tắt tất cả ứng dụng khác vào lúc 8 giờ 30 tối.

Có nhiều ứng dụng để giúp bạn kiểm tra sinh hoạt của trẻ trên mạng, tắt điện thoại di động vào những giờ nhất định trong ngày, theo dõi những tìm kiếm trên mạng, chặn những nội dung bạn không muốn trẻ xem và cảnh báo bạn về những kẻ săn mồi, khiêu dâm, đe dọa, hiếp đáp trực tuyến.

Common Sense Media phát hành một bản hướng dẫn cha mẹ về ứng dụng kiểm soát cùng nhiều trang mạng công nghệ và tiêu dùng cung cấp các đánh giá về các ứng dụng đó.

Những chuyên gia y khoa và sức khỏe tâm thần gợi ý nếu bạn muốn thúc đẩy mối quan hệ lành mạnh giữa con cái và màn hình, bạn nên thường xuyên lập kế hoạch sinh hoạt không có màn hình với chúng. Đó có thể đơn giản là nói chuyện, đọc sách, những sinh hoạt thể thao, dã ngoại công viên, thăm bảo tàng viện hay thường xuyên đưa con đi chơi ở ngoài buổi tối.

Điều tốt nhất bạn có thể làm là nêu gương tốt bằng cách tự mình thể hiện cùng một hành vi mà bạn mong đợi ở con cái, theo Bác Sĩ Elias Aboujaoude, một bác sĩ khoa tâm thần ở Đại Học Stanford và là tác giả quyển “Virtually You: The Dangerous Powers of the e-Personality.”

“Nếu cha mẹ vi phạm các nguyên tắc của chính mình,” Bác Sĩ Abouhaoude nói, “không thể trông đợi trẻ con tuân thủ được.”

Và hành xử theo cung cách mình muốn con cái đạt được, cha mẹ có thể cũng tự giúp chính mình. Như Bác Sĩ Aboujaoude lưu ý, người lớn tưởng rằng họ miễn dịch với những bệnh liên quan đến mạng kỹ thuật số. “Họ không miễn dịch chút nào.”

Chad Landgraf, 44 tuổi, ở Broken Arrow, Oklahoma, nói với tôi rằng ông ấy lo lắng khi thấy con trai 12 tuổi và con gái 5 tuổi của ông trở nên tách rời khỏi môi trường chung quanh khi chúng dán mắt vào màn hình. Do đó, hy vọng làm gương cho con, ông đã chuyển từ đọc sách trên mạng sang đọc sách in theo lối xưa.

“Khi tôi mở máy vi tính bảng Kindle hay iPad, các cháu đâu biết tôi đọc sách hay lướt mạng,” ông Landgraf nói. “Nhưng ít nhất khi tôi cầm một quyển sách, chúng biết tôi đang đọc sách. Làm gương cho con có vẻ như là việc dễ làm nhất. Trẻ em rất hay bắt chước.”