Thanh Long/Người Việt
WESTMINSTER, California (NV) – Cách đây vài chục năm, khi ông Wendel Bezerra chuyển âm tiếng Bồ Đào Nha cho nhân vật hoạt họa SpongeBob SquarePants, hầu như chẳng ai biết đến diễn viên chuyển âm ở Sao Paulo, Brazil, này. Rồi sau đó, ông được mời chuyển âm cho tài tử Robert Pattinson và Edward Norton.
Nhưng ông Bezerra cho hay bước ngoặt xảy ra vài năm trước – khi Netflix cố gắng thu hút khán giả toàn cầu nhiều hơn nữa bằng phim chuyển âm. Công việc bắt đầu đồn dập đến với ông Bezerra cũng như đồng nghiệp.
Số lượng phim chuyển âm ở thị trường Brazil tăng gấp 30 lần, ông cho biết. “Diễn viên chuyển âm ngày càng được người ta biết đến,” ông nói thông qua người phiên dịch. “Tôi có lẽ là tài năng chuyển âm nổi tiếng nhất Brazil.”
Cần nhiều diễn viên chuyển âm
Nhu cầu diễn viên chuyển âm đang tăng mạnh khắp thế giới giữa lúc những dịch vụ chiếu phim trực tuyến như Prime Video của Amazon, Disney+ của Walt Disney, và HBO Max của AT&T tung ra một loạt chương trình đa dạng bằng ngôn ngữ địa phương toàn cầu.
Dẫn đầu là Netflix. Với mục tiêu xây dựng hệ thống truyền hình có thu phí toàn cầu đầu tiên trên thế giới, chỉ trong mấy năm qua, công ty này mở rộng dịch vụ chiếu phim online từ Mỹ sang hơn 190 quốc gia khác. Nhằm thỏa mãn khán giả khắp nơi, từ Seoul, Nam Hàn, đến Buenos Aires, Argentina, mỗi năm, họ phải tạo ra hàng trăm chương trình khác nhau phù hợp từng địa phương.
Nằm trong chiến lược phát triển được xem là ưu tiên hàng đầu của ông Reed Hastings, nhà sáng lập kiêm chủ tịch Netflix, đến nay, công ty này ký thỏa thuận hợp tác với hơn 170 hãng chuyển âm để sản xuất chương trình bằng ít nhất 34 thứ tiếng.
Không chương trình nào cho thấy nghề chuyển âm đang “lên ngôi” rõ ràng hơn “Lupin,” phim về tội phạm dựa theo loạt truyện rất ăn khách về tên trộm Arsene Lupin nổi tiếng thế giới. Được quay hoàn toàn bằng tiếng Pháp, “Lupin” không chỉ thành công ở Pháp mà còn nổi đình đám hơn nữa ở nước ngoài, trở thành loạt phim không phải tiếng Anh được xem nhiều nhất lần đầu tiên ra mắt trong lịch sử Netflix.
“Lupin” là phim Pháp đầu tiên lọt vào Top 10 của Netflix ở Mỹ. Suốt Tháng Hai năm nay, gần hai tháng sau khi công chiếu, “Lupin” luôn nằm trong nhóm 10 phim được xem nhiều nhất trên Netlfix ở hơn một chục quốc gia, như Áo, Croatia, Lebanon, Nigeria và Uruguay. Tổng cộng, khoảng 86% khán giả xem “Lupin” phải dùng phụ đề (subtitle) hoặc xem bản chuyển âm.
“Đôi khi dân Hollywood cảm thấy ngạc nhiên, nhưng chỉ khoảng 5% dân số thế giới dùng tiếng Anh làm ngôn ngữ chính,” ông Brian Pearson, phó chủ tịch Netflix phụ trách dịch vụ sáng tạo, cho hay.
Chuyển âm được khán giả ưa chuộng hơn phụ đề
Nghề chuyển âm thậm chí cũng đang trở nên thịnh hành ở Mỹ, thị trường từ lâu ít có chỗ cho phim nước ngoài. Netflix để hầu hết khán giả xem phim nước ngoài bằng phụ đề hoặc chuyển âm, hoặc thậm chí cả hai cùng lúc.
Hiện nay, trung bình khán giả ở Mỹ xem phim chuyển âm nhiều gấp ba lần năm 2018, Netflix cho biết. Chuyển âm hiện nay được khán giả ưa chuộng hơn phụ đề khi xem phim nước ngoài.
“Ngày càng nhiều khán giả thích xem chương trình và phim chuyển âm,” ông Pearson nói. “Có lẽ họ đang gấp quần áo, hoặc con cái chạy vô phòng, mà họ không muốn bỏ lỡ tình tiết nào.”
Ông Pearson phụ trách dịch vụ của Netflix chuyên bảo đảm chương trình bằng ngôn ngữ này chuyển sang ngôn ngữ khác vẫn giữ được phẩm chất tốt. “Chúng tôi làm công việc này khá lâu rồi, và chúng tôi luôn cố gắng làm tốt hơn,” ông cho biết.
Một số thị trường từ xưa đến nay luôn thích chuyển âm. Ở Brazil, thị trường lớn nhất của Netflix ngoài Mỹ, bản phim chuyển âm tiếng Bồ Đào Nha của “Lupin” chiếm 89% lượt xem. Tuy nhiên, Netflix cho hay ngày càng nhiều khán giả khắp nơi chọn phim chuyển âm vì đỡ mỏi mắt hơn phim phụ đề, nhất là sau ngày dài làm việc trên máy điện toán, và có thể cho phép họ vừa xem phim vừa làm việc khác, như lướt Internet trên điện thoại.
Số người xem bản chuyển âm của những phim ăn khách như “Lupin” và “Money Heist” (“Casa de Papel”) đang tăng vọt ở những thị trường từ lâu chỉ thích phụ đề.
Netflix đang “săn lùng” diễn viên chuyển âm khắp thế giới
Thời gian qua, trong lúc mở rộng ra hải ngoại, Netflix mua được nhiều chương trình hay của Israel, Đức và Pháp về chiếu ở Mỹ, và cũng bắt đầu sản xuất thêm chương trình bằng ngôn ngữ khác chứ không chỉ có tiếng Anh.
Dịch vụ chiếu phim trực tuyến này vừa “trúng mánh” qua vài chương trình ngoại quốc, như phim hồi hộp “Fauda” của Israel, chương trình thực tế “Terrace House” của Nhật, và phim về chính trị “Borgen” của Đan Mạch.
Chưa có hãng phim nào ở Hollywood làm phim chuyển âm nhiều như Netflix. Hãng phim lớn có lẽ làm vài phim một năm. Hãng truyền hình thì bán bản quyền chương trình lớn ra nước ngoài sau khi chương trình trở nên ăn khách ở Mỹ. Nay, Netflix muốn tung ra chương trình mới mỗi tuần cùng lúc bằng nhiều ngôn ngữ.
Để làm được như vậy, Netflix tăng gấp đôi công việc chuyển âm, và đang “săn lùng” diễn viên chuyển âm khắp thế giới. Những nghệ sĩ này tất nhiên không được trả tiền nhiều bằng diễn viên mà họ chuyển âm, hoặc diễn viên chuyển âm cho phim hoạt họa. Tiền thù lao của họ khác nhau tùy quốc gia – khoảng vài ngàn đến vài chục ngàn đô la, tùy chương trình.
Chuyển âm không đơn giản là lặp lại lời thoại bằng tiếng địa phương. Diễn viên chuyển âm vừa phải thực sự “diễn xuất” như chính diễn viên trong phim, vừa nói sao cho khớp với cử động miệng của nhân vật.
Trước đây, ít người Mỹ thích xem chương trình quốc tế, và khi xem, họ thích phụ đề. Diễn viên cũng như khán giả ở Mỹ từ lâu xem chuyển âm là loại hình nghệ thuật thấp hơn. Nhưng nay, thành công ban đầu của Netflix với những chương trình ngoại quốc đang khơi dậy cảm hứng chuyển âm ở Mỹ, và khiến Amazon, Apple, HBO Max cũng như Disney làm theo.
Đại dịch COVID-19 càng đẩy người Mỹ đến chương trình nước ngoài nhiều hơn. Chỉ trong ba tháng cuối năm 2020, Netflix “hốt bạc” với loạt phim hành động “Barbarians” của Đức, phim kinh dị “Sweet Home” của Nam Hàn, và phim song ngữ “Selena: The Series.”
Nhờ đó mà có thêm việc làm cho những người như Pete Dobson. Cách đây vài năm, diễn viên 56 tuổi này được đạo diễn mời chuyển âm cho “Money Heist,” phim nói tiếng Tây Ban Nha đang được xem nhiều nhất trên Netflix.
Đó là may mắn đổi đời cho ông Dobson. Chuyển âm là công việc có đều đặn, thù lao hậu hĩnh và không cần đi lại. Với những diễn viên mong muốn có thời gian chăm lo cho gia đình nhiều hơn, chuyển âm là nghề phụ hoàn hảo. Sau “Money Heist,” ông Dobson được mời tham gia hai chương trình khác của Netflix: Chuyển âm cho vai chính trong “The Minions of Midas,” và một phim mới gồm sáu tập lấy bối cảnh ở Tây Ban Nha.
“Giờ giấc thoải mái. Có thể đội nón bước vô phòng rồi trốn trong đó năm đến sáu tiếng. Công việc này rất vui,” ông Dobson cho hay. (Thanh Long) [qd]
—–
Liên lạc tác giả: [email protected]
