WASHINGTON, DC (NV) -Vào mùa Hè năm 2005, Tổng Thống George W. Bush đang đi nghỉ tại trang trại của ông ở Crawford, Texas, mang theo một cuốn sách sắp xuất bản, nhưng ông có ấn bản sớm, về trận đại dịch năm 1918. Ông Bush đọc ngấu nghiến cuốn sách, rồi đọc đi, đọc lại.
Theo bản tin của ABC News hôm Chủ Nhật 5 Tháng Tư, khi trở về lại Washington, ông gọi cố vấn đặc trách nội an vào Phòng Bầu Dục và đưa cho bà này cuốn sách của sử gia John M. Barry, có tên “The Great Influenza “(Trận Đại Dịch Cúm), nói về trận dịch ghê gớm “làm thiệt mạng vô số người lúc bùng ra, hơn cả bất cứ loại bệnh nào trong lịch sử loài người.”
“Bà phải đọc cuốn sách này,” bà Fran Townsend nhớ lại lời Tổng Thống George W. Bush nói lúc đó.
“Những vụ như thế này xảy ra cứ mỗi 100 năm. Chúng ta cần có một chiến lược cho quốc gia,” Tổng Thống Bush nói lúc đó.
Và cũng từ cuộc họp này đã hình thành kế hoạch chống đại dịch chi tiết nhất của nước Mỹ.
Kế hoạch đó gồm cả hệ thống báo động sớm về dịch trên toàn cầu, tài trợ cho việc chế tạo vắc xin, lập kho chiến lược để trữ các trang bị y tế cần thiết như khẩu trang và máy trợ thở, theo lời bà Townsend.
Trong ba năm sau đó, nỗ lực này được thúc đẩy mạnh mẽ, gồm các các cuộc thực tập, trong đó các giới chức chính phủ đề nghị các biện pháp đối phó trong các tình huống giả định.
Nhưng nỗ lực này đã không được tiếp tục duy trì sau đó. Nhiều phần của kế hoạch đầy tham vọng này đã hoặc không thực hiện hoàn toàn hay bỏ hẳn, vì nước Mỹ sau đó phải liên tục đối phó với các vấn đề ưu tiên khác hay các cuộc khủng hoảng khác.
Nhưng những gì đã có được từ thời Tổng Thống George W. Bush đã là nền tảng để quốc gia đối phó với trận đại dịch COVID-19 đang bùng ra lúc này.
“Dù là có khác biệt chính trị, dù có thay đổi nhân sự, khi cuộc khủng hoảng bùng ra, bạn sẽ kéo tập hồ sơ đó ra và khởi sự từ đó,” theo lời bà Townsend.
Khi Tổng Thống Bush mới nói với các phụ tá rằng ông muốn chú trọng vào việc đối phó với đại dịch toàn thế giới có thể xảy ra, nhiều người đã có nghi ngờ về tầm vóc quan trọng của vấn đề.
“Phản ứng của tôi là – Tôi đang ngập đầu về các vấn đề khác. Tôi phải đối phó với việc chống khủng bố. Rồi mùa bão. Rồi cháy rừng. Tại sao phải lo lắng đại dịch lúc này ?” theo lời bà Townsend.
Nhưng Tổng Thống Bush, với sự quan tâm sâu xa, nói với bà rằng: “Điều này có thể không xảy ra trong thời chính phủ này, nhưng quốc gia cần một kế hoạch để đối phó.”
Trong những tháng sau đó, các bộ trưởng dần dần cũng được thuyết phục về ý tưởng chuẩn bị đối phó với đại dịch này. Nhiều người trong họ đã trải qua cuộc tấn công 911, thời điểm những vấn đề từng được coi như rất khó thể xảy ra, đã xảy ra, nên đã hiểu phải sẵn sàng.
Ông Tom Bossert, người lúc đó làm việc trong Tòa Bạch Ốc và từng là Bộ Trưởng Nội An của chính phủ Tổng Thống Donald Trump, nói với ABC News là Tổng Thống Bush không chỉ đòi hỏi phải có sự chuẩn bị đối phó đại dịch.
Theo ông Bossert thì ông Bush bị ám ảnh bởi nguy cơ nước Mỹ sẽ gặp phải thảm họa này.
Vào ngày 1 Tháng Mười Một năm 2005, trong bài diễn văn đọc tại Trung Tâm Y Tế Quốc Gia (NIH), Tổng Thống Bush trình bày chi tiết về việc một trận đại dịch sẽ xảy ra ở Mỹ như thế nào, và phương cách phải chuẩn bị đối phó.
Một trong những người ngồi trong hàng ghế dự khán hôm đó là Bác Sĩ Anthony Fauci, giám đốc Viện Bệnh Dị Ứng và Truyền Nhiễm Quốc Gia, chức vụ ông còn giữ tới hôm nay.
“Một trận đại dịch cũng giống như cháy rừng,” Tổng Thống Bush nói trong bài diễn văn.
“Nếu chúng ta phát giác sớm thì có thể dập tắt và ít bị thiệt hại. Nếu chúng ta để cho đám cháy âm ỉ, không nhìn thấy kịp thời thì có thể trở thành biển lửa, lan ra nhanh chóng, vượt ra khỏi tầm kiểm soát của chúng ta,” cũng theo ông Bush.
“Trong một trận đại dịch, tất cả mọi thứ, từ ống chích cho tới giường bệnh, máy trợ thở, khẩu trang, và các phương tiện bảo vệ đều sẽ thiếu,” Tổng Thống Bush cảnh cáo khi đó.
Tổng Thống Bush chi ra $7 tỉ để thực hiện kế hoạch này. Chính phủ mở ra trang web www.pandemicflu.gov, vẫn còn đang được sử dụng ngày hôm nay.
Nhưng qua thời gian, ngày càng khó hơn để chứng minh có nhu cầu tiếp tục tài trợ, có nhân viên điều hành và có sự chú ý của cả chính phủ và dân chúng Mỹ.
Cựu Tổng Thống Bush từ chối không bình luận gì về cuộc khủng hoảng hiện nay hay các biện pháp đối phó. Tuy nhiên những gì ông nói 15 năm trước đây vẫn còn chính xác.
Khi đó, Tổng Thống Bush cảnh cáo: “Nếu chúng ta đợi cho đại dịch xuất hiện thì đã là quá trễ để có biện pháp đối phó. Và sẽ có một ngày có nhiều người chết oan uổng vì chúng ta đã không có hành động chuẩn bị ngày hôm nay.” (V.Giang)