Đằng-Giao & Đỗ Dzũng/Người Việt
WESTMINSTER, California (NV) – Ba ứng cử viên gốc Việt cùng tranh cử chức dân biểu tiểu bang California, Địa Hạt 72, đang ráo riết kêu gọi ủng hộ tài chánh để bắt đầu vào mùa tranh cử.
Ba ứng cử viên này là ông Tyler Diệp (Cộng Hòa), dân biểu tại chức; bà Diedre Thu Hà Nguyễn (Dân Chủ), nghị viên Garden Grove; và bà Janet Nguyễn (Cộng Hòa), cựu thượng nghị sĩ California.
Ngoài ba người Việt Nam, còn có một ứng cử viên khác, đó là ông Bijan Mohseni (Dân Chủ).
Cả bốn người này sẽ tranh cử trong cuộc bầu cử sơ bộ vào Thứ Ba, 3 Tháng Ba, tới đây.
Theo luật hiện hành, hai người được nhiều phiếu nhất – bất kể được bao nhiêu phiếu cũng như thuộc đảng nào – sẽ vào tranh vòng cuối cùng vào ngày Thứ Ba, 3 Tháng Mười Một. Lúc đó, ai được nhiều phiếu hơn người đó sẽ chiến thắng.
Địa Hạt 72 của Hạ Viện California hoàn toàn nằm trong Địa Hạt 34 của Thượng Viện mà bà Janet Nguyễn từng đại diện trong vai trò thượng nghị sĩ.
Địa hạt này bao gồm các thành phố Fountain Valley, Westminster, Los Alamitos, Seal Beach, và các cộng đồng Rossmoor và Midway City và một phần hai thành phố Huntington Beach và Garden Grove.
Ba ứng cử viên gốc Việt chi thu và được ủng hộ tài chính ra sao là điều mà có lẽ nhiều cử tri gốc Việt vùng Little Saigon chú ý nhất.
Câu hỏi lớn nhất ở đây là ai có tiền hoặc được ủng hộ tài chính nhiều nhất, trực tiếp hoặc gián tiếp.
“Chi tiêu độc lập” là gì?
Tiền ủng hộ trực tiếp là do các cá nhân ủng hộ cho các ứng cử viên. Tiền ủng hộ gián tiếp là do các cá nhân hoặc tổ chức chi tiêu để mua quảng cáo trên báo, truyền hình, phát thanh, mạng xã hội, gởi thư, in ấn,…để ủng hộ một ứng cử viên nào đó, hoặc ủng hộ một chính sách của ứng cử viên đó, hoặc “tấn công” đối thủ của ứng cử viên đó.
Khoản ủng hộ gián tiếp này gọi là “chi tiêu độc lập” (Independent Expeditures-IE), thường do cá nhân hoặc tổ chức chi tiền cho một ủy ban vận động chính trị (Political Action Committee-PAC).
Điểm đặc biệt của IE là người hoặc tổ chức chi tiền và PAC không được liên lạc, dưới bất cứ hình thức nào, với ứng cử viên. Ngược lại, ứng cử viên cũng không được liên lạc với các cá nhân hoặc tổ chức này.
Nói cách khác, IE chi tiền cho PAC, hoạt động một cách độc lập, không dính dáng gì tới ứng cử viên, mặc dù có lợi cho ứng cử viên hoặc bất lợi cho đối thủ của ứng cử viên đó. Như vậy là ứng cử viên không hề có tiếng nói trong chi tiêu, hoặc kiểm soát tài chính của IE và PAC.
Luật không đòi hỏi người hoặc tổ chức chi tiền cho PAC phải ở trong địa phương hoặc địa hạt có bầu cử. Điều này có nghĩa là bất cứ ai ở Mỹ, nhưng phải là công dân, đều có quyền thực hiện các chi tiêu IE qua PAC, và hành động này được gọi là “tự do ngôn luận,” và là kết quả một phán quyết do Tối Cao Pháp Viện đưa ra hồi năm 2010.
Phán quyết này nói rằng: “Tu Chính Án số 1 bảo đảm quyền tự do ngôn luận của mỗi người dân. Tự do này bao gồm quyền chi tiêu tiền bạc để có tiếng nói. Sự tự do này bao gồm quyền được chi tiền cho mục đích tự do ngôn luận – nếu không, thông điệp của chúng ta sẽ không được chuyển tải như chúng ta muốn. Vì thế, Tối Cao Pháp Viện từ lâu vẫn cấm chính quyền giới hạn cá nhân có thể chi tiêu bao nhiêu đối với phát biểu chính trị.”
Trong vụ kiện “SpeechNow.org v. Federal Election Commission,” Tối Cao Pháp Viện nói rõ: “Chính quyền không thể chống lại tham nhũng qua việc giới hạn đóng góp của ‘chi tiêu độc lập’ cho các tổ chức.”
Định nghĩa về PAC
Tại Hoa Kỳ, PAC là những tổ chức quyên góp tiền bạc để ủng hộ hay chống đối một ứng cử viên nào đó. Có người gọi PAC bằng tiếng Việt là Ủy Ban Vận Động Chính Trị.
Ở cấp liên bang, một tổ chức trở thành PAC khi nhận vào hay chi ra hơn $1,000 để ảnh hưởng một cuộc tranh cử sau khi đã ghi danh với Ủy Ban Bầu Cử Liên Bang (Federal Election Commission,) theo Đạo Luật Vận Động Tranh Cử (Federal Election Campaign Act).
Doanh nghiệp lớn hoặc ngân quỹ của nghiệp đoàn lao động không được đóng góp trực tiếp cho PAC mặc dù họ có thể tài trợ cho PAC và hỗ trợ bộ phận hành chánh của PAC và giúp gây quỹ.
Ở cấp tiểu bang, có những điều luật riêng để xác định thế nào là PAC.
Theo nhận định của trang “blog” Cal Matters, gần 50% nguồn tiền đổ ra để chọn lựa ứng cử viên tại California xuất phát từ kỹ nghệ xăng dầu, địa ốc, hãng bán xe, và những người giàu sụ.
Trong khi chỉ còn vài ngày nữa là đến ngày bầu cử sơ bộ tại California, doanh nghiệp, nghiệp đoàn, những người ủng hộ chính trị, và những hội đoàn khác bắt đầu mở két sắt để góp tiếng nói của mình.
Với những tên gọi vô hại như “Coalition to Restore California’s Middle Class,” “Keep California Golden” và “Taxpayers for Ethical Government,”… những tổ chức này được phép gây quỹ và sử dụng tiền bạc không giới hạn trong cuộc tranh cử tiểu bang với điều kiện họ không phối hợp với bất cứ ứng cử viên nào, Cal Matters viết.
Từ đầu năm đến ngày tranh cử, những PAC này chi ra chừng $12.5 triệu để quyết định ai sẽ ngồi vào các vị trí trong chính quyền tiểu bang.
Dù được cho là tiểu bang cấp tiến với những hoạch định chính sách tiến bộ, tại California, nguồn tiền năm nay đổ ra để ảnh hưởng kết quả cuộc bầu cử Quốc Hội lại xuất phát từ các kỹ nghệ bảo thủ như xăng dầu, địa ốc, hãng bán xe, và những người giàu sụ như nêu trên.
Số tiền $12.5 triệu không là bao so với chi phí tranh cử tổng thống là khoảng $99.3 triệu, nhưng, chỉ để tranh cử ở tiểu bang, đây là số tiền rất lớn, theo nhận xét của ông Doug Morrow, người điều hành nhóm nghiên cứu chính trị DSM Analytics.
Luật California cho phép mỗi cá nhân được ủng hộ trực tiếp cho mỗi cuộc bầu cử Quốc Hội là $4,700. Tranh cử sơ bộ và tổng tuyển cử là hai cuộc tranh cử khác nhau.
Tuy nhiên, những cá nhân này vẫn có quyền ủng hộ các ứng cử viên họ thích một cách một cách hợp pháp là qua trung gian PAC.
Theo thống kê của ông Morrow, bảy cuộc tranh cử, gồm bốn ở Thượng Viện và ba ở Hạ Viện, nhận 75% số tiền $12.5 triệu ủng hộ ứng cử viên.
Về việc năm nay các PAC nhận được tiền ủng hộ sớm hơn mọi năm, ông Morrow nói: “Họ biết cử tri sẽ bầu bằng cách gởi thư, họ muốn gây ảnh hưởng thật sớm.”
Lựa chọn “kiểu” dân chủ
Trong cuộc tranh cử nóng bỏng đầy tốn kém để lọt vào Quốc Hội California, vấn đề mấu chốt của các ủng hộ viên không phải là Cộng Hòa hay Dân Chủ mà là dân chủ “kiểu” nào, theo Cal Matters.
“Mục đích của họ là chọn ‘kiểu’ dân chủ nào cho vòng tổng tuyển cử,” ông David Townsend, người hướng dẫn “Californians for Jobs and a Strong Economy,” một ủy ban ủng hộ ứng cử viên Dân Chủ trung dung, nói. “Trong cuộc tranh cử mà doanh nghiệp và nghiệp đoàn chọn hai ứng cử viên khác nhau thì đó là cuộc ‘chạy đua vũ trang.’ Bên này chi tiền, bên kia phải chi nhiều hơn.”
Cal Matters là một trang “blog” có trụ sở tại Sacramento, California.
Tài chính của các ứng cử viên gốc Việt ra sao?
Theo hồ sơ của Bộ Hành Chính California, trong thời gian từ 1 Tháng Giêng đến 15 Tháng Hai, ông Tyler thu vào $69,390, chi ra $374,332.84, và hiện còn trong quỹ tranh cử $226,449.98.
Trong khi đó, cũng trong thời điểm này, bà Janet Nguyễn không thu đồng nào cũng như không chi ra đồng nào, và còn $74,011.32 trong quỹ tranh cử.
Bà Diedre Thu Hà Nguyễn thu vào $109,888.13, chi ra $151,242.56, và hiện còn trong quỹ tranh cử $90,218.61.
Thu chi của ông Tyler từ 1 Tháng Bảy đến 31 Tháng Mười Hai, 2019, cho thấy, ông thu được $615,708.80, chi ra $84,315.98, còn lại trong quỹ $531,392.82.
Trả lời phóng viên Người Việt, ông Tyler Diệp cho biết: “Nguồn tài chánh ủng hộ cho quỹ tranh cử của tôi là từ nhiều thành phần, bao gồm giới tiểu thương, bác sĩ, nha sĩ, hiệp hội nhân viên cảnh sát, lính cứu hỏa, và các liên đoàn đại diện cho người làm công.”
Trong thời gian từ 1 Tháng Giêng tới 31 Tháng Mười Hai, 2019, hồ sơ cho thấy bà Janet Nguyễn thu được $215,230, chi ra $9,375.84, nợ $8,736.34, và còn lại trong quỹ $214,590.50.
Bà Janet Nguyễn giải thích số tiền bà nhận được như sau: “Ông Hoàng Kiều có ủng hộ trực tiếp vào cuộc vận động của tôi số tiền $9,400, và ông là một trong 207 người ủng hộ tài chính và là một trong 22 người ủng hộ tới mức tối đa theo quy định cho ban vận động của tôi. Cuộc vận động của tôi hoàn toàn do các thành viên trong cộng đồng đóng góp, thường cho $5, $10, $25, v.v… Kể từ năm 2004, tôi có hàng ngàn người ủng hộ khắp quốc gia, đóng góp tiền cho 10 cuộc vận động tranh cử của tôi.”
Từ 1 Tháng Bảy đến 31 Tháng Mười Hai, 2019, bà Diedre Thu Hà Nguyễn nhận được $128,195.91, chi tiêu hết $25,554.08, và còn lại trong quỹ $102,641.83.
Những con số chi thu nêu trên không ăn khớp có thể là do các ứng cử viên được ủng hộ các khoản tiền khác trước đó, hoặc do còn sót lại trong cuộc tranh cử các chức vụ khác trước đây.
“Chi tiêu độc lập” ủng hộ các ứng cử viên gốc Việt
Tyler Diệp
Theo hồ sơ của tiểu bang California, từ ngày 23 Tháng Giêng đến ngày 5 Tháng Hai, “Healthcare and Housing Business Coalition Supporting Tyler Diep for Assembly 2020” chi ra tổng cộng $148,624.21 để viết bài và quảng cáo trên Internet ủng hộ ông Tyler.
Từ ngày 5 Tháng Hai đến ngày 21 Tháng Hai, “California Labor and Business Alliance (CLAB),” một tổ chức do giới buôn bán địa ốc, nhân viên nhà tù, các tổ chức cho thuê chung cư, và các công ty cung cấp năng lượng bảo trợ, chi ra $158,664.33 để thiết kế flyer, in ấn thư, và cố vấn, ủng hộ ông Tyler.
Trong khi đó, từ ngày 19 Tháng Hai đến ngày 21 Tháng Hai, “Silicon Valley Jobpac,” do Phòng Thương Mại California bảo trợ, chi ra $104,777.58 để tấn công ông Tyler qua hình thức gởi thư và cố vấn.
Ngoài ra, từ ngày 19 Tháng Hai đến ngày 25 Tháng Hai, “Californians for Independent Work,” do công ty Lyft bảo trợ, chi ra $286,302.72 để tấn công ông Tyler qua hình thức quảng cáo trên truyền thông, mạng xã hội, gởi thư, sản xuất video, và cố vấn.
Từ 29 Tháng Giêng đến 12 Tháng Hai, “California Taxpayer Protection Committee” chi ra $20,000 để tấn công ông Tyler qua các quảng cáo trên mạng xã hội.
Từ ngày 20 Tháng Giêng đến ngày 12 Tháng Hai, “Taxpayers for Ethical Government” của tỷ phú Hoàng Kiều chi ra $93,569.32 để tấn công ông Tyler qua hình thức gởi thư trực tiếp đến cử tri.
Janet Nguyễn
Một tổ chức vận động tranh cử IE có tên “Taxpayers for Ethical Government” nhận được số tiền $250,000 do ông Hoàng Kiều đóng góp để giúp bà Janet Nguyễn.
Ông Kiều là một tỷ phú gốc Việt, hiện là chủ tịch kiêm tổng giám đốc công ty RAAS, Inc. ở Newbury Park, California.
Tuy nhiên, tính đến ngày 1 Tháng Hai, “Taxpayers for Ethical Government” mới chi ra $135,000 làm công tác vận động tranh cử cho bà Janet Nguyễn.
Hồ sơ cũng cho thấy, vào ngày 22 Tháng Giêng, “Taxpayers for Ethical Government” chi $1,457 cho tiệc tùng.
Trong khi đó, từ ngày 24 đến ngày 26 Tháng Hai, “Voice of California Workforce Against Nguyen for Assembly 2020,” một tổ chức do các nghiệp đoàn lao động bảo trợ, chi ra tổng cộng $74,751.72 tấn công bà Janet qua các việc gởi thư, flyer, quảng cáo trên Internet…
Ngoài ra, từ ngày 14 đến ngày 24 Tháng Hai, “Coalition to Restore Republican Accountability & Ethics Opposing Nguyen for Assembly 2020” chi ra $55,354.57 tấn công bà Janet qua việc gởi thư đến cử tri.
Diedre Thu Hà Nguyễn và Bijan Mohseni
Hồ sơ tiểu bang cho thấy hai ứng cử viên này không được PAC nào ủng hộ cũng như bị tấn công.
Với số tiền được ủng hộ ít nhất, ứng cử viên Diedre Thu Hà Nguyễn không hề nao núng.
“Tôi không nghĩ số tiền mà đối phương của tôi được ủng hộ có ý nghĩa gì nhiều trong cuộc tranh cử,” bà nói. “Dĩ nhiên không có tiền thì khó mà tranh cử được, nhưng đồng tiền không thể là yếu tố quyết định.”
Bà Diedre Thu Hà Nguyễn nói tiếp: “Tiền bạc không thể mua được chức vụ. Tôi chưa quyên góp được nhiều tiền nhưng tôi tin tưởng vào sự lựa chọn sáng suốt của cử tri.”
Cuộc tranh cử ghế dân biểu California, Địa Hạt 72, giữa bốn ứng cử viên này, mà trong đó có tới ba người gốc Việt, hứa hẹn nhiều điều lý thú và bất ngờ trong những ngày sắp tới. (Đằng-Giao & Đỗ Dzũng)
—–
Liên lạc tác giả: [email protected]
