WESTMINSTER, California (NV) – Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập Little Saigon sẽ được tổ chức lúc 1 giờ trưa Chủ Nhật, 11 Tháng Mười Một, tại Westminster Civic Center, 8200 Westminster Blvd, Westminster, CA 92683.
Nhân dịp ngày danh xưng “Little Saigon” được chính thức công nhận là thủ đô của người Việt tị nạn, phóng viên nhật báo Người Việt đã phỏng vấn ông Phùng Minh Tiến, tổng thư ký Ủy Ban Phát Triển Little Saigon. Năm nay 77 tuổi, ông đã làm tổng thư ký ủy ban từ ngày thành lập ủy ban.
Người Việt: Ủy ban được thành lập trong bối cảnh nào và vì sao? Quá trình vận động để có danh xưng Little Saigon như thế nào, thưa ông?
Ông Phùng Minh Tiến: Trong những ngày đầu thành lập, người Việt Nam lúc đầu chỉ có một tiệm phở Hòa, và một chợ nhỏ mang tên Đà Lạt trên đường First và Fairview. Nơi đây sau đó có thêm Trung Tâm Sinh Hoạt Nguyễn Khoa Nam do anh Đặng Giang Sơn thành lập.
Người Việt Nam sau đó bắt đầu “cuộc Tây tiến” trên đường Bolsa và dừng chân ở khu Bolsa Mini Mall. Khi ấy, nơi đây chỉ có vài ba cơ sở, như văn phòng khai thuế Sonny Lưu, Tú Quỳnh bán băng nhạc và nhà báo Du Miên.
Nhà báo Đỗ Ngọc Yến và Du Miên, khi ấy, cùng hợp tác ra tờ báo lấy tên là Người Việt Cali. Năm 1978, ông Du Miên tách ra để làm tờ bán nguyệt san Saigon. Ông Đỗ Ngọc Yến đổi tên báo Người Việt Cali thành tờ Người Việt. Sau đó ông Du Miên bắt đầu làm báo Xuân. Các bản tin của tờ Người Việt, kể từ đó, bắt đầu ghi xuất sứ từ “Phố Saigon.”
Vào khoảng năm 1986-1988 công ty Bridgecreek Construction được ông Triệu Phát (Frank Jao) và bà Kathy Buchoz vận động thành lập khu thương mại New Saigon, hai tầng (sau có khu chợ 99, nay là Á Đông) đối diện với khu đất sau là Thương Xá Phước Lộc Thọ. Tôi có thuê năm căn để làm ăn.
Trước khi xây thương xá Phước Lộc Thọ, ông Triệu Phát đề nghị xây chiếc cầu bắc ngang trên đường Bolsa với hình ảnh bên ngoài trông “rất Tàu.” Mặt bên trong là 14 cái kiosk để bán quà kỷ niệm cho khách du lịch. (Nhiều người phản đối những hình ảnh có thể khiến khu này mang mầu sắc Trung Hoa hơn là Viêt Nam). Ông Triệu Phát cho sửa rồi hỏi tôi chịu chưa. Ông cũng cho sửa phía sau chợ 99 khu New Saigon để vẽ thêm những phù điêu trên tường về lịch sử Việt Nam, như Vua Quang Trung, Hai Bà Trưng… vì thương gia người Việt chúng tôi chống đối 72 bức tượng các “tiên hiền” của Trung Hoa trưng bày đầy phía sau chợ.
Chúng tôi, khi ấy, rất bất bình, không nuốn thấy khu vực này biến thành một China Town, nên khoảng năm 1982-1983, đã kết hợp với nhau để lập Hiệp Hội Thương Gia Tiểu Saigon, chống đối dự án cây cầu. Thậm chí có các cựu quân nhân HO hăm sẽ tự thiêu nếu xây lên hình ảnh không phải Việt Nam. Tôi còn nhớ số thương gia người Việt chỉ có cựu Thẩm Phán Nguyễn Văn Vân, Bác Sĩ Đào Duy Trung, Luật Sư Toàn (tôi quên họ gì), chủ nhân Phở Hòa, chủ nhân Vân Bakery, và tôi.
Vì số người tị nạn Việt Nam đổ xô về Westminster ngày càng đông nên các dự án xây dựng khu vực này được thực hiện rất nhanh, trong đó có cả khu chợ T&K.
Từ một giấc mơ muốn có một khu vực cho người Việt, chúng tôi thành lập “Ủy Ban Vận Động Thành Lập Danh Xưng Little Saigon.” Với 40 người ứng cử và được đề cử, gần 1,000 người tham dự buổi họp bỏ phiếu kín đã bầu ra 15 người để điều hành các nỗ lực tranh đấu cho được tên gọi Little Saigon.
Chúng tôi họp ba lần với Thành Phố Westminster từ năm 1986 để ra Nghị Quyết 58 chấp nhận danh xưng Little Saigon với nhiều triển vọng là một địa điểm du lịch. Chúng tôi cũng làm việc với cơ quan lộ vận Caltrans để xin dựng 13 bảng “Little Saigon, Next Exit” trên xa lộ 22 và 405.
Ủy Ban Vận Động Thành Lập Danh Xưng Little Saigon chính thức đổi thành “Ủy Ban Phát Triển Little Saigon,” sau khi Thống Đốc California George Deukmejian cắt băng khánh thành bảng “Little Saigon, Next Exit” hôm Thứ Sáu, 17 Tháng Sáu, 1988, tại Thương Xá Phước Lộc Thọ, với sự hiện diện của quan khách và đồng hương. Giáo Sư Nguyễn Tư Mô hiện diện, đại diện Ủy Ban Phát Triển Little Saigon, và Luật Sư Trần Thái Văn, khi ấy là phụ tá văn phòng Thượng Nghị Sĩ Ed Royce, tiểu bang California.
Bảng tên đường “Little Saigon, Next Exit” trong những năm đầu cũng bị một số người phá phách, trùm bao rác lên hoặc cưa cả cọc đi, nhưng cũng làm cho một số người bật khóc vì cảm xúc khi lần đầu được nhìn lại cái tên thân thương trước năm 1975.
Người Việt: Khi mới thành lập, ủy ban gồm những ai và hiện nay thay đổi ra sao?
Ông Phùng Minh Tiến: Khi mới thành lập, ủy ban 15 người, gồm có Giáo Sư Nguyễn Tư Mô, Nha Sĩ Phạm Đình Tuân, nhà báo Đỗ Ngọc Yến, Bác Sĩ Võ Tư Nhượng, cựu Đại Tá Lê Khắc Lý, Giáo Sư Nguyễn Hữu Bào, cụ Phạm Thanh Liêm, ông Vũ Bội Minh Giao, Luật Sư Phạm Văn Phổ, cựu Thẩm Phán Nguyễn Văn Vân, Giáo Sư Trần Đức Thanh Phong, ông Đặng Bá Huy (cựu quân nhân), Kỹ Sư Bùi Bỉnh Bân, Tiến Sĩ Nguyễn Xuân Tùng (du học sinh), và cá nhân tôi Phùng Minh Tiến.
Tính đến ngày hôm nay, ủy ban còn lại năm người. Ông Bùi Bỉnh Bân là người thứ mười trong số ấy vừa mới ra đi, gồm quý ông Phạm Đình Tuân, Đỗ Ngọc Yến, Nguyễn Tư Mô, Võ Tư Nhượng, Lê Khắc Lý, Nguyễn Hữu Bào, Phạm Thanh Liêm, Phạm Văn Phổ, và Nguyễn Văn Vân.
Người Việt: Vai trò của ủy ban đem lại kết quả gì cho cộng đồng người Việt tị nạn?
Ông Phùng Minh Tiến: Ủy ban lúc đầu chỉ là các anh em, gồm cả trăm người tụ họp, thấy truyền thông Mỹ chỉ phỏng vấn những người sở hữu bất động sản, chủ thương xá, nên đã ngồi lại với nhau tranh đấu, vận động cho màu sắc của người Việt tị nạn. Danh xưng Little Saigon kết nối và gây tình đoàn kết giữa mọi người. Nhờ đó cộng đồng tụ họp, sinh hoạt và phát triển theo thời gian. Danh xưng Little Saigon là kết quả những cố gắng của cả cộng đồng.
Người Việt: Xin ông cho biết một vài sự kiện đáng nhớ và có ảnh hưởng đến các sinh hoạt chính trị, văn hóa, xã hội, từ khi có tên gọi Little Saigon?
Ông Phùng Minh Tiến: Little Saigon thành hình như một cái sườn. Sự chính danh khiến danh xưng Little Saigon trở thành biểu tượng của VNCH. Báo chí và các dịch vụ theo nhau phát triển. Little Saigon đi với cộng đồng qua các lễ lạc văn hóa. Chúng tôi làm việc với thành phố để giúp giải thích luật pháp địa phương, luật đi đường khi lái xe, việc học hành của con em, học tiếng Việt.
Tôi cùng Mục Sư Nguyễn Xuân Đức, một du học sinh, khi ấy cùng tôi thành lập Đàn Chim Việt để dạy Việt ngữ cho con em chúng ta. Ngày nay các con chim non ấy đã thành danh, có người đã 40 tuổi rồi. Với kiến thức về kinh tế, tài chánh và tốt nghiệp khóa 1 Chính Trị Kinh Doanh, tôi lập nhà in VCP đầu tiên ở góc Magnolia và Westminster. Sau tôi mở văn phòng bán bảo hiểm xe, văn phòng luật sư, cung cấp những dịch vụ cần thiết cho đời sống tại Mỹ. Chúng tôi cũng tổ chức những lớp dạy nghề để đồng hương học trong ngắn hạn rồi tìm việc làm kiếm sống.
Người Việt: Điều gì làm ông ưng ý nhất và chưa ưng ý nhất trong 30 năm qua về sự phát triển của Little Saigon?
Ông Phùng Minh Tiến: Chúng tôi vui nhất và ưng ý nhất trong 30 năm qua là đã tham gia công việc, đi đúng hướng và thấy Little Saigon phát triển mau chóng. Điều tôi chưa ưng ý là vì phát triển quá nhanh, sự cạnh tranh làm ăn, nhiều khi không hợp ý nhau, chụp mũ cộng sản, gây ra sự chia rẽ. Tôi nhớ có lần tôi tham khảo Giáo Sư Nguyễn Ngọc Huy, ông nói chia rẽ là bình thường, vì ngày xưa chúng ta chia nhau đi, 50 người lên núi, 50 người xuống biển! Tôi mong khi có người lãnh đạo giỏi, cộng đồng chúng ta sẽ đoàn kết hơn.
Người Việt: Tên gọi Little Saigon có giá trị thế nào đối với người Mỹ?
Ông Phùng Minh Tiến: Khoảng năm 1975-1981, người bản xứ nhìn chúng ta như một “hội chứng chiến tranh” mà họ đang muốn quên. Truyền thông và chính trị Mỹ đưa chiến tranh Việt Nam vào phòng khách của mỗi gia đình Mỹ, với những mất nát trong đó có con cái họ. Họ không muốn những hình ảnh đó lại hiện ra trước mắt họ.
May mắn thay chỉ một thời gia sau khi định cư tại đây, chúng ta chí thú làm ăn, nhẫn nhịn chịu đựng để thành công trên thương trường, con cái học hành thành đạt. Những điều này đã thay đổi cái nhìn của họ. Tôi nhớ lúc ấy người Mỹ cho Trung Tâm Tị Nạn St Anselm ở Garden Grove đồ đạc, tủ lạnh, giường giúp chúng ta. Cũng đỡ khổ cho nhiều người.
Người Việt: Để có tên gọi Little Saigon như hiện nay là công sức của rất nhiều người, theo ông, làm sao để khai thác hết lợi thế của tên gọi này?
Ông Phùng Minh Tiến: Dù muốn dù không, sự chính danh của danh xưng Little Saigon, thủ đô tị nạn tuy nhỏ, nhưng dễ thương, đã lớn mạnh đi vào lịch sử Mỹ đến nay đã 30 năm. Quan trọng nhất có thể là chúng ta đã tìm ra mẫu số chung, là tên gọi Little Saigon, nơi quy tụ những người Việt tha hương luôn hãnh diện với nòi giống Rồng Tiên. Sự hãnh diện về nguồn gốc cần được duy trì cho con cháu.
Người Việt: Cám ơn ông đã dành thời giờ trả lời phỏng vấn. (Linh Nguyễn)
Liên lạc tác giả: [email protected]
Video: Phóng sự cộng đồng Mới Cập Nhật
phía góc phải bên dưới của khung video.