HÀ NỘI 23-11 (NV) –Ngày 5 tháng 10 năm 2004, ông Nguyễn Tấn Dũng khi cầm bút ký vào bản “Phê duyệt quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn đến 2020”, người ta thấy dự thảo một kế hoạch đầy tham vọng lớn lao, góp phần cùng với các ngành khác đưa Việt Nam trở thành một nước kỹ nghệ.
Một người mẫu đứng bên chiếc xe hơi sang trọng Mercedes C300 AMG trong cuộc triển lãm ngày 27 tháng 9, 2012 ở Hà Nội. Báo VietNamNet nói “Quy hoạch ngành ô tô” ở Việt Nam “vỡ trận”. (Hình: HOANG DINH NAM/AFP/GettyImages)
Bây giờ, 8 năm sau, tức là đã quá cái năm 2010, báo Diễn Ðàn Kinh Tế VEF của VietNamNet than rằng “công nghiệp ô tô vỡ trận”.
Khi ông Dũng ký quyết định nêu trên, ông còn là phó thủ tướng. Nay ông đang ở nhiệm kỳ thủ tướng thứ hai, VEF nói “các mục tiêu quan trọng thể hiện sự phát triển của ngành công nghiệp ôtô như: Sản xuất động cơ, hộp số, cụm truyền động… đều thất bại thảm hại.”
Bài viết của VEF dựa theo một báo cáo nhìn nhận thất bại của Bộ Công Thương CSVN nói “các tiêu chí đề ra trong quy hoạch chỉ duy nhất một mục tiêu xuất khẩu linh kiện, phụ tùng là vượt; còn lại tất cả các mục tiêu khác từ sản lượng xe đến tỷ lệ nội địa hóa… đều không đạt”.
Theo bài viết trên VEF “Cụ thể, mục tiêu vào năm 2010 sản xuất khoảng 100,000 động cơ diesel có công suất từ 80-400 mã lực, thì đến 2012 mới có công ty Trường Hải đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất động cơ diesel từ 63-155 mã lực; dự kiến đi vào hoạt động từ 2014 với công suất 200,000 sản phẩm/năm”.
Tệ hại hơn, hoàn toàn không đúng với quy hoạch, việc sản xuất hộp số dự trù “đạt 100,000 bộ và cụm truyền động đạt 100,000 bộ vào 2010 thì đến nay chưa có bất cứ một dự án đề xuất nào cho tương lai”.
Ðề án nêu ra chủ trương khuyến khích và yểm trợ phát triển các ngành công nghệ chế tạo phụ tùng. Tuy nhiên “sản xuất phụ trợ ôtô cũng rất kém phát triển. Ðến nay, cả nước có khoảng 210 doanh nghiệp tham gia sản xuất các loại linh kiện, phụ tùng ôtô, nhưng sản phẩm chủ yếu đều là các linh kiện giản đơn, ít bí quyết công nghệ, có giá trị thấp trong cơ cấu nội địa hóa sản phẩm”.
Theo thống kê, tổng số xí nghiệp phụ trợ tại Việt Nam “cũng chỉ bằng 1/5 so với Indonesia, 1/8 so với Malaysia và 1/50 so với Thái Lan”.
Không kể không đạt được số lượng xe sản xuất theo quy hoạch, “các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô ở Việt Nam cũng được đánh giá là không có được chuyển giao công nghệ tiên tiến của nước ngoài. Trước thực tế này, các chuyên gia trong ngành ôtô cho biết, đây là điều hết sức đáng buồn đối với ngành công nghiệp ôtô Việt Nam”, theo VietNamNet.
Các công ty ngoại quốc đầu tư sản xuất xe hơi tại Việt Nam từng kêu ca rất nhiều về nạn tham nhũng, luật lệ tròng tréo lại hay thay đổi. Họ không được chính quyền hậu thuẫn để sản xuất mà ngày càng đưa ra các sắc thuế nặng hơn, khiến cho giá một chiếc xe hơi bán tại Việt Nam đắt quá gấp đôi một chiếc cùng loại bán ở các thị trường nước ngoài.
VEF thuật ý kiến của một số chuyên gia nói ngay ở trong “quy hoạch” cũng đã có những “mâu thuẫn”.
“Theo thống kê thì ô tô đang phải gánh tới 14 loại thuế, phí và chiếm đến 60% giá bán xe”, VEF viết. Ðiều này cho hiểu là nhà cầm quyền “nhắm vào hạn chế mua sắm xe chứ không nhằm tới hạn chế lưu hành xe”.
Thuế khóa nặng, chính sách lại hay thay đổi, VEF nói “các nhà đầu tư chán nản”.
Tổng cộng, từ năm 1991 cho đến nay, tổng số đầu tư của 10 nhà sản xuất ngoại quốc tại Việt Nam trong ngành xe hơi chỉ khoảng $1 tỉ. Công ty nào đầu tư nhiều nhất cũng chỉ tới $250 triệu. Trong khi đó, số tiền $1 tỉ chỉ bằng tiền đầu tư của một công ty tại Indonesia hay Thái Lan.
Mới đây, chế độ Hà Nội còn đang chuẩn bị đánh thêm “phí bảo trì đường bộ” trên xe cộ lưu hành trong khi nhiều người cho rằng loại phí này hiện đã thu qua “phí xăng dầu”. Như vậy, “phí sử dụng đường bộ” bị thu tới hai lần.
Ngày 9 tháng 11 năm 2012, báo Tin Tức Việt Nam cho hay kinh doanh sản xuất xe hơi ở Việt Nam rất “thê thảm”. Số sản xuất cũng như số bán mỗi năm cứ tụt dần. Mấy hãng lắp ráp xe hơi quốc doanh hiện đang “chật vật để thoát lỗ”.