Tự do, bình đẳng trong kinh doanh tại Việt Nam chỉ là khẩu hiệu

Những hứa hẹn, cam kết về cải tổ chính sách để thúc giục tư nhân mạnh dạn hơn trong việc đầu tư vào sản xuất, kinh doanh của chính quyền Việt Nam vừa bị Bộ Công Thương vô hiệu hóa.

Bộ này vừa công bố dự thảo của một nghị định, trong đó qui định 20 lĩnh vực mà chỉ doanh nghiệp nhà nước mới có quyền sản xuất hoặc cung cấp dịch vụ.

Hai mươi lĩnh vực này là: Sản xuất và cung cấp dịch vụ phục vụ quốc phòng, an ninh. Sản xuất, mua bán, xuất – nhập cảng vật liệu nổ công nghiệp. Sản xuất vàng miếng. Xuất – nhập cảng vàng nguyên liệu. Phát hành vé số. Nhập cảng thuốc lá. Dự trữ quốc gia. In, đúc tiền. Phát hành tem. Sản xuất, mua bán, xuất – nhập cảng, vận chuyển, tàng trữ pháo hoa và các dịch vụ liên quan. Truyền tải, điều độ hệ thống điện quốc gia, xây dựng, vận hành thủy điện đa mục tiêu và điện hạt nhân. Vận hành hệ thống đèn biển, hệ thống luồng hàng hải công cộng. Quản lý, vận hành, khai thác các đài thông tin duyên hải. Dịch vụ không lưu, dịch vụ thông báo tin tức hàng không, dịch vụ tìm kiếm – cứu nạn. Quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị. Quản lý, khai thác hệ thống công trình thủy lợi, thủy nông liên tỉnh, liên huyện, kè biển. Cung ứng dịch vụ lâm nghiệp tại rừng đặc dụng. Xuất bản, cung ứng dịch vụ công ích trong phát hành báo. Duy trì, quản lý, khai thác mạng bưu chính công cộng.

Dự thảo nghị định vừa kể đã khiến các chuyên gia và doanh nhân chưng hửng. Họ xem dự thảo nghị định này là sự phủ nhận những hứa hẹn, cam kết sẽ thúc đẩy bình đẳng và tự do kinh doanh.

Trong khi Bộ Công Thương khăng khăng khẳng định, dự thảo nghị định qui định về những lĩnh vực mà chỉ doanh nghiệp nhà nước mới có quyền cung ứng sản phẩm, dịch vụ là nhằm cụ thể hóa các quy định hiện hành liên quan đến thương mại và các cam kết quốc tế thì nhiều chuyên gia khẳng định ngược lại rằng dự thảo vừa vi hiến, vừa vi luật.

Ông Trần Du Lịch, một cựu đại biểu của Quốc hội Việt Nam, nhấn mạnh, dự thảo nghị định vừa kể trái với tinh thần Hiến pháp mới được thông qua năm 2013. Theo đó, công dân có quyền tự do kinh doanh trong những lĩnh vực luật không cấm. Nghị định là văn bản dưới luật nên không tùy tiện đặt định cấm sản xuất, kinh doanh.

Cũng theo lời ông Lịch thì dự thảo nghị định mà Bộ Công Thương mới đệ trình Thủ tướng Việt Nam còn vi phạm một số luật như: Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp. Luật Đầu tư đã xác định rõ ràng về điều kiện để hoạt động trong những lĩnh vực liên quan tới bảo vệ an ninh quốc gia, sức khỏe cộng đồng, trật tự xã hội… Nghị định không thể tùy tiện cấm hoặc gây thêm khó khăn.

Tương tự, Luật Doanh nghiệp từng khẳng định sẽ bảo vệ sự bình đẳng, không phân biệt các thành phần kinh tế song nội dung dự thảo nghị định vừa kể lại vi phạm tinh thần này.

Bộ Công Thương của chính quyền Việt Nam còn chống chế rằng, 20 lĩnh vực được đề cập trong dự thảo nghị định mà họ soạn đều đang là những lĩnh vực mà trước nay, các doanh nghiệp nhà nước vẫn độc quyền nhưng ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế của Phòng Thương mại – Công nghiệp Việt Nam, không tán thành. Ông Tuấn dẫn một qui định trong Luật Thương mại, theo đó, độc quyền dành cho doanh nghiệp nhà nước là độc quyền “có thời hạn” chứ không phải không xác định thời hạn như dự thảo nghị định mà Bộ Công Thương vừa công bố.

Thuyết phục tư nhân đầu tư là thách thức lớn nhất đối với kinh tế Việt Nam

Khi trò chuyện với tờ Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế, lưu ý, dự thảo nghị định qui định về những lĩnh vực mà chỉ doanh nghiệp nhà nước mới có quyền cung ứng sản phẩm, dịch vụ là một nỗ lực ngược trào lưu. Chính phủ Việt Nam đã nhiều lần tuyên bố sẽ tự do hóa khu vực dịch vụ công, mở rộng mọi cửa cho tư nhân tham gia. Thay vì tham gia thuyết phục tư nhân, Bộ Công Thương lại dùng dự thảo nghị định vừa kể để gieo bất an cho giới này. (G.Đ)