Hiếu Chân/Người Việt
Truyền thông trong nước đồng loạt loan tin chính phủ Việt Nam hôm 14 Tháng Mười Một ban hành kế hoạch hoàn thiện dự án Luật Đất Đai (sửa đổi), giao Bộ Tài Nguyên và Môi Trường (TNMT) cùng các bộ, ngành và ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm lấy ý kiến nhân dân về dự thảo luật, sau đó lập báo cáo trình chính phủ trước ngày 10 Tháng Ba, 2023, chuẩn bị để sửa luật đất đai vào Tháng Mười, 2023.
Chuyện này không mới, cứ 10 thì nhà cầm quyền cộng sản lại sửa luật đất đai một lần. Nhưng như người trong nước thường nói “sửa thì cứ sửa, sai thì cứ sai” và cái vòng luẩn quẩn “sửa-sai-sửa…” cứ lặp đi lặp lại đến nhàm chán.
Trong khi đó, mâu thuẫn giữa chính quyền và người dân trong lĩnh vực đất đai cứ ngày càng quyết liệt, dẫn tới nhiều vụ tù tội và đổ máu như vụ Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lãng, Hải Phòng, vụ Đặng Ngọc Viết ở thành phố Thái Bình, và đỉnh cao của sự tàn bạo là vụ Đồng Tâm ở ngoại thành Hà Nội … Chỉ cần vào Google tìm thông tin “tranh chấp đất đai ở Việt Nam” đã có ngay 14.9 triệu kết quả trong vòng 15 giây.
Hằng ngày, trước các cơ quan công quyền, thậm chí ở cửa nhà các quan lớn ở Hà Nội và Sài Gòn, không ngớt cảnh hàng trăm người dân tụ tập đưa đơn kiến nghị, treo khẩu hiệu đòi đất… Trong xã hội hình thành một lớp người đặc biệt, gọi là “dân oan” – là những người bị tước đoạt đất đai nhà cửa, phải sống lây lất nơi vườn hoa, hè phố, đội đơn đi khiếu nại ròng rã hàng chục năm trời. Thảm cảnh của người dân Thủ Thiêm, vườn rau Lộc Hưng ở Sài Gòn không ai không biết.
Thực tế đó chứng tỏ, sửa đổi luật đất đai để trả lại sự công bằng là một công việc cấp thiết của việc quản trị quốc gia. Nhưng luật đã nhiều lần sửa đổi mà tình hình không được cải thiện, dân oan ngày càng đông đảo và số phận của họ càng bi thảm. Thế là thế nào?
Nguồn gốc một chính sách phản động
Cốt lõi của vấn đề nằm ở đường lối của đảng Cộng Sản: “Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do nhà nước đại diện chủ sở hữu thống nhất quản lý.” Đường lối này đã tước bỏ quyền sở hữu đất đai của người dân đối với tài sản mà họ tích cóp được hoặc thừa kế được từ tổ tiên ông bà.
Chế độ công hữu đất đai đã được đảng Cộng Sản Việt Nam đưa vào luật, bắt đầu từ bản Hiến Pháp năm 1980 và đạo luật đất đai đầu tiên ban hành năm 1987, đến các đạo luật đất đai sửa đổi năm 1993, 2003 và 2013 và chắc chắn sẽ được khẳng định lại trong đạo luật đất đai sửa đổi lần này, năm 2023.
Với tư cách là đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai, nhà nước cộng sản được toàn quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt đất đai, không cho phép tồn tại bất cứ hình thức sở hữu nào khác ngoài hình thức sở hữu toàn dân về đất đai do nhà nước là người đại diện. Người dân không có quyền sở hữu mà chỉ được sử dụng đất trong một thời gian nhất định, và quyền sử dụng đó có thể bị nhà nước “thu hồi” bất cứ lúc nào, vì bất cứ lý do gì mà không được bồi thường hoặc bồi thường với giá rẻ mạt so với giá trị thị trường của diện tích đất bị thu hồi.
Chính chủ trương này là cội nguồn gây xung đột giữa người dân, các tổ chức tôn giáo-xã hội với nhà cầm quyền cộng sản, dẫn tới những thảm cảnh của “dân oan.” Đây cũng là mầm mống phát sinh và nuôi dưỡng đại nạn tham nhũng do quan chức của đảng câu kết với giới kinh doanh cá mập cướp đất của dân một cách tùy tiện mà các vụ án gần đây như vụ tập đoàn Vạn Thịnh Phát, tập đoàn FLC, Tân Hoàng Minh đã chứng tỏ.
Về mặt kinh tế, việc nông dân không có quyền sở hữu ruộng đất mà chỉ có quyền sử dụng cũng là rào cản lớn nhất khiến nông nghiệp Việt Nam không “cất cánh” được dù được thiên nhiên ưu đãi. Người nông dân hoặc phải cam phận nghèo khó ở quê nhà hoặc bỏ ruộng vườn lên thành phố làm công nhân trong các xưởng mồ hôi của ngoại quốc. Không ai dốc sức đầu tư tiền bạc công sức vào một tài sản mình không được quyền sở hữu.
Người cộng sản biết những chuyện này không? Biết rất sớm và rất rõ. Trước khi cướp được chính quyền hồi Tháng Tám, 1945, đảng CSVN đã lợi dụng tâm lý thèm khát ruộng đất của nông dân Việt Nam để lôi kéo họ đi theo “cách mạng.” Đảng Cộng Sản biết rõ, người nông dân sẵn sàng đi theo đảng để thực hiện ước mơ làm chủ ruộng vườn thay vì cúi mặt làm thuê cho địa chủ và bị bóc lột thậm tệ như được miêu tả trong các tiểu thuyết của Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng. Trong cuốn “Vấn đề dân cày,” xuất bản năm 1939, Qua Ninh và Vân Đình – tức Trường Chinh và Võ Nguyên Giáp – đã lên án gay gắt tình trạng bất công về ruộng đất, thảm cảnh của người nông dân đồng bằng sông Hồng, hứa hẹn quyền sở hữu ruộng đất cho dân cày sau cách mạng, như ở Liên Xô thời đó. Lý luận đó đã quyến rũ không ít người, kể cả trí thức, đi theo lá cờ búa liềm của đảng CSVN.
Thế nhưng, sau khi chiếm được một nửa đất nước, chính sách quan trọng nhất của đảng CSVN là tước bỏ quyền tư hữu ruộng đất của nông dân, bắt buộc mọi người phải vào hợp tác xã – nơi “mọi người làm việc bằng ba/để cho chủ nhiệm xây nhà xây sân!” Sự kiệt quệ, thiếu đói triền miên của miền Bắc suốt mấy chục năm trước năm 1975 có phần do chính sách sai lầm về công hữu ruộng đất.
Tại sao không thể từ bỏ?
Một chính sách sai lầm và phản động như vậy tại sao cứ tồn tại dai dẳng và gây bao đau thương oan khuất trong xã hội? Ai cũng thấy, để chấm dứt thảm cảnh của dân oan, lập lại công bằng xã hội, điều cần thiết duy nhất phải là hủy bỏ chủ trương công hữu đất đai, tôn trọng quyền sở hữu của người dân đối với đất đai, nhà cửa và mọi tài sản tư nhân khác. Nếu không làm được điều này thì mọi kế hoạch sửa luật đều chỉ là trò lừa bịp.
Đảng CSVN kiên trì bám giữ chủ trương “đất đai thuộc sở hữu toàn dân” vì theo học thuyết của Marx, chế độ công hữu đất đai – cũng như mọi thứ “tư liệu [phương tiện] sản xuất” khác – là nguyên lý nền tảng của chủ nghĩa cộng sản: Bãi bỏ quyền tư hữu. Bỏ công hữu ruộng đất, “biến thành tư bản bóc lột” là chuyện mà đảng CSVN cố tránh cho dù hiện nay ở Việt Nam chủ nghĩa cộng sản chỉ còn là cái vỏ bề ngoài che đậy một thể chế độc tài toàn trị cộng sinh trên một nền kinh tế tư bản hoang dã.
Hơn thế nữa, việc nắm quyền sở hữu đất và tùy tiện ban phát cho bè cánh là môi trường để các quan chức tham nhũng, vơ vét lợi ích quốc gia. “Đốt lò,” “chống tham nhũng” mà không giải quyết tận gốc rễ vấn đề quyền sở hữu đất thì cũng chỉ là trò mị dân che đậy các cuộc thanh trừng phe phái. Còn nếu trả quyền tư hữu cho dân, chặt đứt mối quan hệ cộng sinh giữa quan chức đảng với giới doanh thương cá mập thì đảng CSVN có nguy cơ bị sụp đổ từ bên trong do các đảng viên không còn trục lợi được từ quyền lực của tấm thẻ đảng.
Lần này, theo tường thuật của báo chí trong nước, kế hoạch sửa đổi luật đất đai sẽ nhằm vào các vấn đề như căn cứ định giá đất và bồi thường, cơ chế đấu giá quyền sử dụng đất, sự tương thích của luật đất đai với những luật khác v.v… Toàn là những chuyện “râu ria,” chỉ nhắm khai thác được nhiều nhất, dễ nhất nguồn lợi từ đất đai mà chẳng quan tâm tới nỗi bức xúc của xã hội. Nếu sửa luật đất đai chỉ để “nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các quan điểm, chủ trương của đảng về quản lý và sử dụng đất đai” như phát biểu của ông Trần Hồng Hà, bộ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi Trường, thì người dân không có hy vọng gì về một sự thay đổi. [đ.d.]