Hai chữ Traitor và Treason

Ký giả Peter Barker, phóng viên phụ trách tin tức Tòa Bạch Ốc cho tờ The New York Time, viết là, tối Thứ Hai, 16 Tháng Bảy, 2018, tổng thống từ Phần Lan về đúng vào lúc vài ngàn người đang biểu tình trước Bạch Cung với vô vàn biểu ngữ mang 2 chữ Traitor và Treason.

Ký giả này tra cứu và thấy là 2 chữ này đang trở thành quá thông dụng, chữ Traitor được sử dụng 800,000 lần và chữ Treason, 1.2 triệu lần, chỉ trong vòng 24 tiếng đồng hồ – từ tối Thứ Hai, 16 Tháng Bảy đến tối Thứ Ba, 17 Tháng Bảy, 2018.

Traitor là người phản quốc, và Treason là hành động phản quốc. Việc quần chúng dùng 2 chữ đó với tổng thống có quá đáng không? Câu trả lời có thể phải chờ vài tháng nữa mới biết được, vì ngôn ngữ của quần chúng là lá phiếu, họ sẽ công bố quan điểm vào cuộc bầu cử hôm Thứ Ba, ngày 6 Tháng Mười Một này.

Việc phân tách để xác định xem họ là những ai, thuộc thành phần nào trong xã hội, đảng phái nào trên chính trường có phần phức tạp, đòi hỏi nhiều thì giờ.

Tuy nhiên, ngoài việc quần chúng vô danh viết 2 chữ khó thương đó lên biểu ngữ để cầm tay, xuống đường hò hét – cũng vẫn 2 chữ đó – còn có việc nhiều nhân vật tên tuổi cũng sử dụng 2 chữ Traitor và Treason. Những người này không vô danh, mà cũng không giấu mặt, họ ra mặt, nhận trách nhiệm, và công khai nặng lời với tổng thống.

“HỌ” là những ai?

Trước nhất là ông cựu giám đốc CIA -tình báo liên bang – John O. Brennan. Ông này cho là với tội đề cao người Nga, chỉ trích người Mỹ, tổng thống Trump đáng bị truất phế. Ông viết Twitter chỉ trích tổng thống là “treasonous,” – phản quốc.

Brennan viết, “Nội dung cuộc họp báo của ông Trump tại Helsinki đã vượt quá mức trọng tội và khinh tội (‘high crimes & misdemeanors,’) để trở thành tội phản quốc. Ông còn nhận xét về lập luận của tổng thống là “Not only were Trump’s comments imbecilic, he is wholly in the pocket of Putin.” (Không những lời lẽ của Trump ngu đần, mà ông ta còn nằm gọn trong túi ông Putin nữa.)

Tổng thống không muốn nói đi, nói lại để chứng minh ông không phải là người quân tử dại, ông chỉ nhận cái lỗi nhẹ là lịu lưỡi, rồi vì nói lịu mà chạm vào tự ái của những người làm nghề tình báo; ông Brennan dùng chữ imbecilic quá nặng.

Từ điển giải thích chữ này là người hơi ‘rì tạc’ – a person affected with moderate mental retardation, hơi khùng khùng, và như vậy, tối thiểu ông Brennan cũng phạm lỗi dùng chữ không chính xác, vì tổng thống không hề ‘rì tạc.’

Nặng hơn nữa là lời mắng của vị nghị sĩ lão thành được nhiều người kính trọng John McCain; ông McCain nhận định: “trong lịch sử Hoa Kỳ chưa vị tổng thống nào tự hạ mình đến mức hèn hạ như vậy trước một bạo chúa.”

Lời quở trách quá nặng, nhưng cũng đúng, và người mắng tổng thống lại có một quá trình không hạ mình trước gông cùm, bạo lực của Việt Cộng trong nhiều năm bị chúng cầm tù.

Nghị sĩ Mitch McConnell – lãnh tụ khối đa số cộng hòa tại thượng viện – người thường bị tổng thống rầy rà nhiều nhất- lại tỏ ra lễ độ nhất trong lời chỉ trích tổng thống; ông chỉ nói, “có nhiều bằng chứng không thể chối cãi v/v Nga mưu toan khuynh đảo cuộc bầu cử 2016.”

(McConnell says there is “indisputable evidence” Russia tried to affect the 2016 presidential election.)

Một trong những đồng minh của tổng thống, nguyên chủ tịch hạ viện Newt Gingrich, cũng chê là tổng thống phạm vào lỗi lầm quan trọng nhất trong cuộc đời chính trị của ông ta, trong cuộc ông tìm gặp Putin.

Tình trạng “chúng khổng đồng từ” đó không làm tổng thống nao núng; ông họp báo và đính chánh là ông líu lưỡi (misspoken) như kiểu người Việt chúng ta hay líu lưỡi khi gặp những câu trẹo họng, không suông, như câu buổi trưa ăn bưởi chua hay câu nồi đồng nấu ốc nồi đất nấu ếch.

Câu tổng thống nói lịu là câu ‘I don’t see any reason why I wouldn’t, or why it wouldn’t be Russia’ instead of ‘why it would.’”

Dịch: tôi không thấy lý do nào để nói là không phải là người Nga, trong lúc tôi định nói là phải là người Nga. Ông lịu chữ would ra chữ would not.

Để đoạn này rõ nghĩa hơn, có lẽ chúng ta cần trích một đoạn dài hơn, như sau:

To recap, Trump said a lot of things at the Helsinki press conference – including calling America “foolish” and bringing up Hillary Clinton’s emails – but one comment about whether he believes Russian leader Vladimir Putin over U.S. intel on Russian meddling in the 2016 presidential election caused an uproar. “My people came to me, [Director of National Intelligence] Dan Coates came to me and some others, they said they think it’s Russia. I have President Putin, he just said it’s not Russia,” he said. “I will say this: I don’t see any reason why it would be.”

DỊCH: Tóm lại, Trump đã nói rất nhiều điều tại cuộc họp báo Helsinki – bao gồm cả việc gọi người Mỹ là “ngu ngốc” và khui lại chuyện email của Hillary Clinton – nhưng câu ông trả lời câu hỏi – liệu ông có tin rằng nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 hay không, đã gây tiếng ồn ào phản đối. Trump nói: “Người của tôi đến hỏi tôi, [Giám đốc tình báo quốc gia] Dan Coates đến hỏi tôi và một số người khác cũng hỏi, họ nói rằng họ nghĩ đó là Nga. Tôi hỏi Tổng Thống Putin, ông ta nói không phải là Nga. Tôi phải nói là: Tôi không thấy lý do nào để nói là người Nga làm việc đó.”

Dù tổng thống có thuyết phục được là ông misspeak, thì câu ông sửa lại cũng không đi đôi với thái độ và ngôn ngữ của ông trong suốt cuộc họp báo. Ông không sai lầm trong ngôn từ, mà sai lầm ngay từ trong quan điểm, trong tư tưởng. Ông tìm cách vượt qua cuộc xung đột Nga-Mỹ, vì tưởng là khắc phục được khác biệt đó đủ để giúp ông tạo ra một thế liên minh đủ mạnh để khống chế toàn cầu.

Ông thất bại trong nỗ lực nối kết 2 chế độ và 2 nền văn hóa không chỉ khác nhau thôi, mà còn khắc kỵ nhau nữa. Tôi thiết nghĩ tổng thống không nên đi xa hơn trên con đường nguy hiểm đó, nếu ông không muốn gặp thêm nhiều khó khăn khác nữa.

Tổng thống cần ý thức là mỗi lời nói của ông đều được ghi âm, mỗi cử chỉ của ông đều được thu hình, ông không có cách nào phủ nhận hay diễn dịch khác được; mọi nỗ lực chống chế của ông cũng chỉ giới hạn vào địa hạt damage control (giảm thiểu tổn thất) – cháy nhà lượm đinh mà thôi.

Chỉ giữ cho 2 chữ Traitor và Treason không bị lập đi, lập lại, không bị chứng minh là đúng cũng đủ chứng minh tổng thống là người có bản lãnh lắm rồi. (Nguyễn Đạt Thịnh)