WESTMINSTER, California (NV) – Thành phố Westminster sẽ tổ chức bỏ phiếu đặc biệt cùng thời gian với kỳ Bầu Cử Sơ Bộ Tiểu Bang, vào ngày Thứ Ba, ngày 5 Tháng Sáu, 2018. Mục đích là để cử tri chọn lựa nhiệm kỳ thị trưởng là 2 năm như cũ, hay là 4 năm theo đề nghị của Phó Thị Trưởng Tyler Diep.
Đề nghị này, tức mục 8.1 ghi trong nghị trình, được Hội Đồng Thành Phố Westminster chuẩn thuận với kết quả 3-2 trong phiên họp thường lệ tối Thứ Ba, 28 Tháng Hai. Ba phiếu thuận là của Thị Trưởng Tạ Đức Trí, Phó Thị Trưởng Tyler Diep, và Nghị Viên Kimberly Hồ. Hai phiếu chống là của hai nghị viên Sergio Contreras và Margie Rice.
Trước đó, Nghị Viên Margie Rice đề nghị bỏ phiếu bác bỏ mục 8.1 của nghị trình, nhưng thất bại với tỷ số 2-3, bà Rice và ông Contreras thuận; ba nghị viên gốc Việt chống.
Hồ sơ thành phố nghiên cứu dự luật đề nghị
Từ 6 giờ chiều, bất kể thời tiết lạnh, cư dân tham dự, đa số là người Việt, đến ngồi chật phòng họp, để đợi phát biểu ý kiến về mục số 8.1 của nghị trình, liên quan đề nghị của Phó Thị Trưởng Tyler Diep. Theo đó, ông đề nghị rằng thị trưởng và Hội Đồng Thành Phố thông qua bốn nghị quyết.
Thứ nhất là kêu gọi hội đồng tổ chức một cuộc bầu cử đặc biệt của thành phố vào ngày 5 Tháng Sáu, liên quan việc đổi nhiệm kỳ thị trưởng từ 2 năm sang 4 năm.
Thứ hai là kêu gọi Westminster ra văn bản yêu cầu Hội Đồng Giám Sát Orange County bao gộp cuộc bầu cử đặc biệt của Westminster sẽ tổ chức cùng ngày với kỳ Bầu Cử Sơ Bộ Tiểu Bang tức Thứ Ba, ngày 5 Tháng Sáu, 2018.
Thứ ba là yêu cầu hội đồng sắp xếp thứ tự ưu tiên cho việc viết lập luận “phe thuận” theo dự luật thay đổi nhiệm kỳ thị trưởng từ hai năm thành bốn năm; và chỉ thị luật sư thành phố Richard Jones soạn thảo bản phân tích không thiên vị về đề nghị này.
Thứ tư là yêu cầu hội đồng cũng nộp những lập luận “phe chống” dự luật mà thành phố đưa ra trong cuộc bầu cử đặc biệt.
Theo hồ sơ do ông Chet Simmons, phụ tá tổng quản trị thành phố soạn gởi cho thị trưởng và các nghị viên, các khía cạnh để cân nhắc đề nghị của vị phó thị trưởng, gồm bộ luật thành phố (City of Westminster Municipal Code), ảnh hưởng ngân sách đều được xét đến.
Theo hồ sơ này, luật hiện hành cho thấy vị thị trưởng có nhiệm kỳ là 2 năm trong khi các nghị viên có nhiệm kỳ là 4 năm. Chức thị trưởng được cư dân trực tiếp bầu xem ra tương đương với 1/5 của hội đồng thành phố. Trong khi quyết định của hội đồng đòi hỏi phải đạt đa số phiếu, thế thì vai trò lá phiếu bầu của thị trưởng cũng giống như các nghị viên trong hội đồng.
Cũng theo luật hiện hành, trong cùng một nhiệm kỳ bốn năm, vị thị trưởng phải lo tranh cử hai lần, trong khi các nghị viên chỉ phải tranh cử một lần.
Điều này tạo ra sự bất quân bình trong sinh hoạt chính trị. Đây là lý do Phó Thị Trưởng Tyler Diep, theo hồ sơ, đề nghị sửa đổi luật này để đối phó với vấn đề bất quân bình và đổi nhiệm kỳ thị trưởng là bốn năm.
Về ngân sách, cũng theo hồ sơ, nếu đề nghị trên được hội đồng thông qua, cuộc bầu cử của Westminster sẽ cùng được xảy ra với Orange County trong kỳ bầu cử ngày 5 Tháng Sáu năm nay. Văn phòng Ủy Ban Bầu Ghi Danh Bầu Cử Orange County (The County of orange Registrar of Voters) cho biết tốn phí cho mỗi cử tri vào khoảng $1.40-$1.80. Và như vậy sẽ phải cần khoảng $85,000 lấy từ quỹ dự trữ tổng quát (General Fund Reserve).
Đề nghị thay đổi nhiệm kỳ sẽ được in trên lá phiếu rằng: “Có cần một điều luật được thông qua để thay đổi kỳ hạn văn phòng thị trưởng từ nhiệm kỳ hai năm thành nhiệm kỳ bốn năm không?”
Cử tri sẽ tùy ý chọn khung YES hay NO, bên cạnh.
Phản ứng của người tham dự
Trước khi hội đồng bắt đầu thảo luận và bỏ phiếu, thư ký thành phố cho biết có 24 cư dân muốn phát biểu nên mục 8.1 được thị trưởng và hội đồng đưa ra bàn thảo trước. Mỗi người được phát biểu ba phút.
Những người chống, phần đông là người bản xứ, nhưng cũng có cả những người gốc Việt, cho rằng số tiền để chi cho bầu cử đặc biệt là phí phạm, và tại sao lại phải làm có vẻ hấp tấp. Ai cũng không giấu được vẻ giận dữ, nóng nảy. Một số chống cũng gởi thư cho thành phố, như ông Andrew Trần, bà Patricia Adams và Thượng Nghị Sĩ Janet Nguyễn.
Trong số 24 người ghi danh phát biểu, tiêu biểu phe chống phản đối tiêu $85,000 và không chấp nhận nhiệm kỳ thị trưởng 4 năm. Phe ủng hộ cho rằng cần thay đổi để có thể thực hiện những dự án có lợi cho cộng đồng.
Người chống
“Tôi chống vì việc này không đem lại lợi ích gì hết cho cư dân Westminster. Đây là mục đích tư lợi, gom góp quyền hành, giảm sự minh bạch và phục vụ dân chúng. Thật là thiếu tri thức khi tiêu $85,000 của tiền dân đóng thuế cho tư lợi. Một giải pháp mà Tyler Diep từng chống, nay ông dùng cho quyền lợi chính trị cá nhân,” cựu Nghị Viên Westminster Diana Carey phát biểu.
Bà Carey cũng đòi áp dụng giới hạn nhiệm kỳ dân cử, và thị trưởng luân phiên như các thành phố Fountain Valley, Seal Beach, v.v…
Về điểm này, ông Tyler Diep cho biết: “Tại sao khi hội đồng quyết định tăng lương cho nhân viên và cảnh sát đến bạc triệu đô, họ không nói gì, nay chỉ để sửa đổi cho công bằng, tránh sự bất quân bình, với chi phí ấy họ chê trách. Đó cũng vì thời điểm chính trị và muốn có lợi cho họ thôi.”
Một người bản xứ khác phát biểu chống và tỏ vẻ tức giận, thậm chí đòi “recall” bầu lại hội đồng thành phố.
Cô Roxanne Chow, cư dân Westminster, tham dự, tỏ vẻ phẫn nộ: “Westminster đâu phải lớn như Anaheim mà so sánh. Tại sao lại lấy đi quyền bầu chọn mỗi hai năm của chúng tôi. Nhiệm kỳ hai năm cho thị trưởng là có lý do, là cần minh bạch!”
Tiến Sĩ Phạm Kim Long, cựu ủy viên Sở Giáo Dục Orange County, chỉ tay vào ông Tyler Diep, giận dữ, nói: “Nếu nói tính $917 cho một thông điệp của ứng cử viên in trên lá phiếu thì với số chi $85,000, thành phố phải cần 90.5 kỳ bầu cử mới lấy lại được $85,000, tức 362 năm!”
Ông Phát Bùi, chủ tịch Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Nam California, nhắm thẳng vào ông Tyler Diep và nói: “Đề nghị đổi nhiệm kỳ là vô trách nhiệm và khiến cử tri quan tâm.”
Ông cũng cho rằng thay đổi nhiệm kỳ thị trưởng bốn năm là lấy đi quyền đi bầu mỗi hai năm của cử tri.
Cô Trinh Ôn, đại diện văn phòng Thượng Nghị Sĩ Janet Nguyễn, Địa Hạt 34, lên đọc thư phản đối và yêu cầu hội đồng hoãn lại, vì có vẻ hấp tấp, và hơn nữa cư dân cần được thông báo và hội ý.
Ông Tyler Diệp cũng xác nhận ông không hề có ý định tranh cử chức thị trưởng.
“Tôi làm là vì thấy sự bất quân bình và với kinh nghiệm phục vụ 12 năm tôi mới nhận thức được các thế lực chính trị lợi dụng kẽ hở của luật pháp cho phe phái của họ. Dù ai là thị trưởng cũng không là vấn đề với tôi.”
Về lý do đề nghị phải được thực hiện nhanh chóng, Luật sư thành phố Richard Jones giải thích: “Nếu dự luật đề nghị được thông qua vào ngày 5 Tháng Sáu thì bất cứ ai đắc cử thị trưởng vào Tháng Mười Một cũng sẽ có nhiệm kỳ là bốn năm. Nếu đợi trưng cầu dân ý vào kỳ Tổng Tuyển Cử Tháng Mười Một thì phải đợi đến 2020 mới có hiệu lực.”
Người ủng hộ
Trong khi có những người chống, một số khác ủng hộ.
Bà Hiền Trần, một nhà hoạt động cộng đồng, lại tỏ ra ủng hộ: “Chúng tôi ủng hộ nhiệm kỳ thị trưởng bốn năm. Hai năm thì không đủ thời gian để thực hiện. Ông Trí làm việc trong những năm qua rất được lòng mọi người, và làm được việc. Ông ấy không làm ăn với Tầu Cộng như ông Phát Bùi ở Garden Grove.”
Tiếng vỗ tay nổi lên cổ võ.
Ông Hà Tham, một cựu quân nhân, cũng đồng tình, phát biểu: “Bốn năm là cần thiết. Mỗi thành viên hội đồng là một phiếu, sao thị trưởng lại phải lo tranh cử mỗi hai năm? Không công bằng.”
Ông Minh Mã, một người tham dự, đưa bằng chứng qua màn ảnh chiếc điện thoại cầm tay của mình, ông nói: “Tôi ủng hộ nhiệm kỳ thị trưởng bốn năm.
Bằng chứng là thống kê năm 2006 của hội International City/County Management Association, cho thấy bốn năm là con số được nhiều thành phố trên nước Mỹ chọn nhiều nhất. Tới 45%, so với một năm 14%, và hai năm là 35%.
Dù hội đồng đã quyết định thông qua đề nghị chỉ là để bỏ câu hỏi lên lá phiếu cho cử tri toàn quyền quyết định, một số người vẫn nán lại bàn tán sau khi ra về.
Ông Phát Bùi nói: “Tôi tôn trọng lá phiếu của hội đồng, nhưng chúng tôi sẽ quyên tiền để lên đài nói lên quan điểm của chúng tôi.”
Nghị Viên Garden Grove Thu-Hà Nguyễn, tham dự, chia sẻ: “Cộng đồng mình chia rẽ quá rõ.”
—————-
Liên lạc tác giả: l[email protected]
