Công, Tố Nga
Thuở ấu thơ, anh em chúng tôi thỉnh thoảng được ăn món đặc biệt do chính tay bà ngoại chúng tôi làm. Ðây là món bánh ngọt ăn vào khoảng 2, 3 giờ chiều gọi là “bữa lỡ” mà bà thường làm cho Ðức Ông nhâm nhi với nước trà. Bà nội tôi là cháu nội Ðức Minh Mạng nên Ðức Ông là thân phụ của bà.
(Hình minh họa: Bùi Kim Ánh/Người Việt)
Ngày xưa mọi thứ bột làm bánh đều do tự tay mình làm ra không có bán trên thị trường không được như bây giờ, mọi thứ đều có sẵn. Món bánh tuy đơn giản nhưng bà tôi làm có vẻ cầu kỳ, đó là đức tính của các Mệ ngày xưa, tỉ mỉ và kỹ lưỡng.
Trước tiên vài lon nếp được ngâm ra vo xả sạch đổ vào cối đá xay nhuyễn với nước lạnh, sau đó bột để lóng bớt nước đem nhào kỹ cho tan với đường cát. Khoai lang bột vàng hấp chín, lột vỏ cắt hạt lựu lớn, mỡ gáy lạng bỏ da, luộc chín cắt hạt lựu. Tất cả bột đường, mỡ heo, khoai lang trộn đều thành một khối bột mềm, dẻo. Trên một cái trẹt tre, lót lên tấm lá chuối cắt sau vườn, khối bột dàn đều ra trên tấm lá rồi đem hấp. Bánh chín để nguội, cắt bỏ rìa xung quanh, cắt thành từng miếng vuông vức đặt vào chiếc dĩa có hình hoa vắn màu xanh đậm.
Thuở nhỏ chúng tôi ăn rất ngon món bánh đơn giản này, ăn bao nhiêu cũng thấy thòm thèm. Xứ Huế, dân nghèo, mùa Ðông giá rét, có được món ăn ngọt ngào của đường, bột, béo ngậy của mỡ heo, hòa với miếng khoai lang bùi bở thì không có gì bằng. Sau này mỗi lần đến ngày húy kỵ của bà Ngoại, má tôi cũng không quên làm một về bánh xôi khoai, trước là để tưởng nhớ đến người đã khuất, sau là ăn để nhớ đến hương vị của quê hương xứ dân nghèo. Sau này sống ở Mỹ tôi hay kể về món xôi khoai của bà Cố, các con cháu tôi đều háo hức, mong ước được nếm một lần, có lẽ chúng nghĩ rằng đây là món ăn phải ngon đặc biệt nên vua chúa mới dùng.
Khi chiếc bánh làm xong được bày thành những miếng vuông vức, các con cháu tôi chỉ nếm rồi lắc đầu. Ở xứ sở thức ăn thừa thãi, bột, đường với mỡ heo, khoai lang đưa đến sự mập phì và bệnh tật nên ai cũng tránh xa.
