Trúc Phương/Người Việt
Lần đầu tiên trong lịch sử, Iran đã dám vuốt râu hùm khi tấn công vào lãnh thổ Israel. Giữa đêm Thứ Bảy 13 Tháng Tư 2024, báo động không kích vang lên khắp Israel.
Trong vòng chưa đầy 24 giờ, Tehran phóng tổng cộng hơn 300 máy bay không người lái và hỏa tiễn vào các cơ sở quân sự Israel. Ít nhất chín quốc gia liên can việc leo thang quân sự, khi hỏa tiễn được bắn từ Iran, Iraq, Syria và Yemen; và bị Israel, Mỹ, Anh và Jordan bắn hạ.
Lửa cháy rực bầu trời Trung Đông. Toàn bộ khu vực nhốn nháo. Mùi thuốc súng khét lẹt bay đến tận Tòa Bạch Ốc.
Trong nhiều năm, Cộng Hòa Hồi giáo Iran luôn tìm cách chống lại Israel bằng cách tạo ra cái mà các chiến lược gia Israel gọi là “vòng lửa” (ring of fire). Họ thực hiện điều này bằng cách cung cấp vũ khí và tài trợ cho “trục kháng chiến,” gồm Hezbollah, Hamas, Thánh Chiến Hồi Giáo Palestine, và các chiến binh Bờ Tây.
Trong “ring of fire,” có cả Syria, lực lượng Houthi của Yemen và các tổ chức bán quân sự ở Iraq. Để đáp trả liên minh đa mặt trận này, Israel có “chiêu” riêng của họ: Thực hiện các hoạt động bí mật trên đất Iran, nhắm vào các cơ sở hạt nhân và ám sát khoa học gia hạt nhân Iran; đồng thời tìm cách chặn đứng việc chuyển giao vũ khí của Iran, đặc biệt những vũ khí được điều động tới Lebanon và Syria.
Tuy nhiên, hai bên luôn thận trọng không để việc ăn miếng trả miếng biến thành chiến dịch quân sự mở rộng vượt quá tầm kiểm soát. Nhưng sự cân bằng mong manh đó bắt đầu thay đổi sau ngày 7 Tháng Mười 2023, khi Hamas tấn công Israel. Teheran bắt đầu huy động lực lượng “ring of fire” tăng cường tấn công các cơ sở của Israel lẫn Mỹ.
Đáp lại, Israel dập các nhóm được Iran hậu thuẫn ở Lebanon và Syria, sau đó chĩa súng hẳn vào lính Iran.
Từ đầu Tháng Mười Hai 2023 đến cuối Tháng Ba 2024, Israel khử gần chục chỉ huy và cố vấn trong Lực Lượng Vệ Binh Cách Mạng Hồi giáo Iran (IRGC) và lực lượng Quds. Đỉnh điểm là cuộc không kích vào lãnh sự quán Iran ở Damascus vào ngày 1 Tháng Tư 2024, giết chết Tướng Mohammad Reza Zahedi, người chịu trách nhiệm điều phối các hoạt động của lực lượng Quds, cùng cấp phó của ông và một số thành viên IRGC.
Bối cảnh mới này đã dẫn đến việc Iran thay đổi cách tiếp cận của họ đối với Israel và Mỹ. Chính sách “kiên nhẫn chiến lược,” một cách tiếp cận dài hạn đòi hỏi củng cố các nhóm ủy nhiệm mà không cần dùng đến các biện pháp trả đũa, coi như phá sản.
Teheran giờ đây phản ứng theo cách “muốn rắn đến đâu thì chơi đến đó!”
“Kỷ nguyên của sự kiên nhẫn chiến lược đã kết thúc,” một quan chức cấp cao Iran viết trên X (Twitter) ngày 14 Tháng Tư.
“Phương trình đã thay đổi. Chúng tôi đã quyết định tạo ra một phương trình mới. Nếu từ bây giờ chế độ Do Thái tấn công lợi ích, tài sản, nhân cách và công dân của chúng tôi ở bất cứ đâu và vào bất kỳ thời điểm nào, chúng tôi sẽ trả đũa,” Tư lệnh IRGC Hossein Salami nói trên Đài truyền hình nhà nước Iran.
Vấn đề là Cộng Hòa Hồi Giáo Iran sẵn sàng chơi lỳ đến mức độ nào và họ đang cân nhắc điều gì. Mỹ là thế lực đáng sợ nhất.
Về lý thuyết, Washington gần như chắc chắn bảo vệ Israel và có thể trực tiếp tham gia cuộc chiến. Tehran phải cân nhắc giữa rủi ro và lợi ích, giữa được và mất, khi không chỉ vuốt râu cọp Iran mà còn đụng đến móng diều hâu Mỹ.
Tuy nhiên, các đồng minh phương Tây của Israel đang kêu gọi Nhà Nước Do Thái kiềm chế, giảm leo thang. Trong cuộc nói chuyện điện thoại với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Tổng Thống Joe Biden dọa rằng Mỹ sẽ không dính vào bất kỳ hoạt động quân sự nào nhằm vào Iran.
Biden thậm chí vuốt ve Netanyahu, nói rằng ông thủ tướng Israel nên coi màn tấn công của Iran là một thất bại đáng xấu hổ, vì phần lớn chiến dịch tấn công không thành công, rằng Israel đã chứng tỏ “khả năng vượt trội trong phòng thủ và đánh bại cuộc tấn công chưa từng có”.
Lần này, liệu Israel có ngoan ngoãn nghe lời Mỹ? Thời điểm hiện tại, Israel vẫn tỏ ra cứng đầu như vẫn từng.
Ngày 15 Tháng Tư 2024, Trung tướng Herzi Halevi, Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), nói rằng cuộc tấn công của Iran “sẽ bị đáp trả,” trong khi phát ngôn viên IDF, Daniel Hagari, cho biết IDF sẽ làm “tất cả những gì cần thiết” để bảo vệ Israel và “sẽ làm điều đó vào thời điểm chúng tôi chọn.”
Trong nội bộ chính phủ Israel, những người theo đường lối cứng rắn cũng nói rằng đây là lúc phải mạnh tay. Bộ Trưởng Tài Chính Bezalel Smotrich kêu gọi một phản ứng “gây tiếng vang khắp Trung Đông” và Bộ Trưởng An Ninh Quốc Gia Itamar Ben Gvir nói rằng Israel cần phải thể hiện sự “phát điên” bằng súng đạn cụ thể.
Những lời dọa dẫm ở khu vực đang vang đến Washington. Với lịch sử dây mơ rễ má với Israel, Mỹ không thể ngồi yên tọa sơn quan hổ đấu. Tờ The Washington Post ngày 16 Tháng Tư 2024 cho biết, nhóm cố vấn Biden đang muốn trừng phạt kinh tế Teheran nhưng một số người cho rằng động thái này vô hình trung chọc giận Trung Quốc và còn khiến giá dầu tăng vọt.
Cần biết, nhiều năm nay, các công ty Trung Quốc đã mua số lượng lớn dầu thô xuất khẩu của Iran, giúp mang lại huyết mạch tài chính khi nước này vẫn bị phương Tây cắt đứt và cô lập. Trong năm qua, Mỹ áp đặt một số lệnh trừng phạt nhằm vào một số liên kết thương mại trong hoạt động buôn bán dầu mỏ giữa Trung Quốc và Iran. Một số ý kiến cho rằng chính sách này có thể tiến xa hơn bằng cách áp đặt các hạn chế lên những nhà máy lọc dầu và ngân hàng Trung Quốc.
Nếu trừng phạt các ngân hàng Trung Quốc (liên quan việc mua dầu Iran), thị trường toàn cầu có thể mất đến 1.5 triệu thùng dầu mỗi ngày, khiến giá dầu tăng vọt, có khả năng dẫn đến việc giá xăng ở Mỹ tăng cao trước thềm cuộc bầu cử tổng thống. Bob McNally, chủ tịch hãng tư vấn Rapidan Energy Group, nhận định rằng điều đó sẽ đẩy giá dầu lên trên $100/thùng; và đây sẽ là cơn ác mộng chính trị đối với chính quyền Biden.
Từ sau Đệ Nhị Thế Chiến đến nay, chưa bao giờ Trung Đông loạn cào cào mà Washington yên ổn. Khổ thân ông Biden, chính xác hơn là cho bất kỳ tổng thống Mỹ nào. Lần này, Biden đang đối mặt áp lực từ Capitol Hill về việc phải hành động gì đó “cho đáng mặt đàn anh.”
Họ thậm chí gửi một thông điệp cụ thể cho Biden. Ngày 15 Tháng Tư, Hạ viện đã thông qua luật ngăn chặn việc Iran bán dầu cho Trung Quốc!