Du Tử Lê
(Tiếp theo kỳ trước)
Chịu ảnh hưởng khí hậu nhiệt đới, Việt Nam thường có nhiều mưa. Phải chăng, vì thế mà mưa luôn là những người bạn gần cận, thân thiết nhất với rất nhiều thi sĩ, nhạc sĩ. Cũng vậy, với Nguyễn Trung Cang.
Họ Nguyễn không chỉ có một ca khúc “Yêu Nhau Ngày Mưa” mà, mưa còn ở với ca từ của ông qua nhiều ca khúc khác. Tôi muốn nói, tùy tâm-cảnh mà “Mưa, người bạn gần cận, thân thiết” của Nguyễn Trung Cang đã có cho riêng nó những dung nhan buồn/vui, tương hợp.
Nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang (thứ 4 từ trái sang) và ban nhạc Phượng Hoàng. (Hình dongnhacxua.com)
Như trong ca khúc Bâng Khuâng Chiều Nội Trú thì, chân-dung-mưa của Nguyễn Trung Cang là:
“Mưa đầu mùa hạt nhỏ long lanh
Mưa quấn quýt giọt dài giọt vắn
Mưa hỡi mưa ơi có bao giờ nhớ nắng
Sao ta buồn lại nhớ thương nhau
……
“Mưa tình đầu nghe rất mong manh
Mưa tí tách thì thầm trên gói
Em có nghe mưa tưởng chăng lời anh nói
Rất nồng nàn ngọt tiếng: Yêu Em”
(“Bâng khuâng chiều nội trú”) (Nguồn DongNhacXua.com)
Về nguồn gốc ca khúc vừa kể, tác giả Hương Giang, trong một bài viết trên báo Người Ðưa Tin thuật rằng:
“… Ðây là ca khúc ám ảnh nhất trong gia tài sáng tác của Nguyễn Trung Cang. Ca khúc được phổ nhạc từ bài thơ của nữ sinh trường Tư Pháp thành phố Sài Gòn mà bạn trai cô gái chính là người bạn thân của Nguyễn Trung Cang. Mối quan hệ ‘bắc cầu’ ấy đã cho ra đời một Bâng Khuâng Chiều Nội Trú ấm áp đến nao lòng. Bài hát này được phổ biến ở hải ngoại từ trước rồi mới dội lại trong nước nên nhiều người vẫn tưởng đây là một ca khúc ra đời trước năm 1975 ở miền Nam, chứ không biết rằng nó ra đời vào năm 1981.
“Nhưng ở thời điểm ấy, những bài như Bâng Khuâng Chiều Nội Trú không thể có chỗ trên sân khấu ca nhạc do tính (dễ bị quy là) tiểu tư sản của nó. Vì vậy, mãi về sau, khi Nguyễn Trung Cang mất thì ca khúc này mới được phổ biến và trở nên nổi tiếng qua giọng hát Tuấn Ngọc. Hai bài thơ: Bâng Khuâng Chiều Nội Trú và Mưa của tác giả nữ ngoại đạo đã thổi hồn cho một Bâng Khuâng Chiều Nội Trú xuất thần của Nguyễn Trung Cang (…)
“Người viết ra hai bài thơ Bâng Khuâng Chiều Nội Trú (được NS Nguyễn Trung Cang lấy làm cảm hứng soạn ra phần đầu bài hát này) và Mưa (được đưa vào đoạn B trong cấu trúc A-B của bài Bâng Khuâng Chiều Nội Trú là chị Hoài Mỹ, một ‘thi sĩ nghiệp dư’ như cách gọi đùa của bạn bè chị. Nhiều năm trôi qua từ ngày bài thơ và bài hát ấy ra đời và chị gần như quên bẵng câu chuyện chiều mưa ký túc xá ấy thì đến một ngày, khi ấy Hoài Mỹ đang làm việc ở Long Xuyên (An Giang) chị nghe được bài hát này trong quán cà phê, qua giọng hát Tuấn Ngọc và chị mới nhớ lại là sau khi 2 bài thơ ra đời, anh Phương Thái (khi đó là người yêu sau này là ông xã của chị) đã đưa cho nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang xem, và nhạc sĩ đã thích thú phổ nhạc hai bài thơ này và Hoài Mỹ còn nhớ là chị đã được xem bản thảo gốc với chính nét bút của Nguyễn Trung Cang (…). Dù rằng, lời thơ ban đầu khác khá xa với bài hát sau này…” (Nguồn Wikipedia-Mở)
Tuy nhiên, sự nghiệp âm nhạc mang tên Nguyễn Trung Cang không giới hạn trong nhan sắc của những đời mưa Việt Nam.
Lần theo dặm trường ca khúc của họ Nguyễn, người ta thấy cõi-giới âm nhạc của ông mở ra, đi tới rất nhiều chân trời. Có những chân trời lạ hoắc. Có những chân trời chưa một nhạc sĩ nào, dù… “già” bao nhiêu, bước tới. Khai phá. Những chân trời mới mẻ, xa lạ tới mức có người nói, họ Nguyễn để lại cho đời sau nhiều ca khúc khó hiểu!
Tôi nghĩ, có thể vì vùng “thẩm âm” quá rộng của Nguyễn: Từ tình yêu đôi lứa tới xã hội, thời thế, nhân quần, khiến không ít người khác lại cho rằng: Ông là nhạc sĩ hiện thân của bất mãn thân phận, nổi loạn trong ca từ với những khoảng tối ám của tâm thức lạc lõng, hiện sinh đọa đầy…
Tôi e rằng, chính vì thiên tư âm nhạc, với những cảm nghiệm tư riêng, phản ảnh nhân sinh quan của Nguyễn Trung Cang, đã tạo nên những mảng tối – – Khiến nhiều người không thấy rõ mặt bên kia của những con chữ mang tên ông.
Chân trời… lạ hoắc, chân trời chưa một nhạc sĩ nào, dù… “già” mấy bước tới kia, là tính tự-trào. Chủ tâm lố bịch hóa chính mình, của họ Nguyễn. Tôi muốn nhắc tới ca khúc “Mặt trời đen” – – Một ca khúc đáng kể của Nguyễn Trung Cang; nhưng không được đồng nghiệp, giới thưởng ngoạn đón nhận, đúng mức. Nó là bị lãng quên một cách đáng tiếc!
Với tôi, ca khúc “Mặt Trời Ðen” là một điểm son lớn, trong sự nghiệp âm nhạc của tài hoa Nguyễn Trung Cang.
Nhìn lại tập quán quay lưng, từ chối viết về đời thường của những nhạc sĩ, chủ trương nâng niu, vuốt ve những cảm xúc lãng mạn tha thiết (không thật); đắm ngất thở than chia lìa sướt mướt (trong tình yêu) – – Tựa như đó là vai trò, là nhiệm vụ cao quý nhất của ca khúc… Thì, “Mặt Trời Ðen” của Nguyễn Trung Cang, là một quả cầu lửa khổng lồ làm tan chảy những chiếc mặt nạ lập lòe xanh, đỏ, nhá nhem phù phiếm…
Với tôi, quả cầu lửa “Mặt Trời Ðen” còn lớn lao hơn nữa, khi Nguyễn Trung Cang tự nhạo báng chính ông, bằng những từ ngữ, hình ảnh bỗ bã, gần như chưa từng xuất hiện trong dòng chảy nhạc Việt gần một thế kỷ!
Theo tôi, đó là hành vi tự bạo hành hay tự mổ xẻ, phơi bày, treo cổ chính mình!!! Với một nhạc sĩ không tự tin, thiếu suy nghiệm về thân phận con người bèo bọt trong cuồng nộ và xú uế dương gian…, sẽ không dễ gì viết được!!!
Ngay phần khúc thứ nhất của “Mặt Trời Ðen,” Nguyễn Trung Cang đã giới thiệu cá nhân ông, cuộc đời ông như “chó hoang lang thang về… đêm”:
“Mặt trời đen, quá đen, đen như đời ta
Ðời hằng mong thoát đi, đi khung trời xa
Cuộc đời như chó hoang lang thang về đêm.
Cuộc tình không mấy khi nghe câu dịu êm.”
(Kỳ sau tiếp)