Mỹ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí với Việt Nam

“Tôi xin thông báo là Hoa Kỳ gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận bán vũ khí cho Việt Nam, một lệnh cấm vận mà vẫn có hiệu lực từ khoảng 50 năm nay, ” ông Obama nói tại cuộc họp báo. “Tất cả các đối tác quốc phòng của chúng ta, các vụ bán vũ khí này vẫn phải hội đủ tiêu chuẩn chặt chẽ bao gồm những vấn đề về nhân quyền.”

Tổng Thống Barack Obama và Chủ Tịch Nước Việt Nam, Trần Đại Quang, tại cuộc họp báo. (Hình: Đỗ Dzũng/Người Việt)

Nhà lãnh đạo Hoa Kỳ nói tiếp: “Sự thay đổi này bảo đảm Việt Nam tiếp cận được các phương tiện mà quốc gia này có thể tự vệ, và xóa bỏ một vết tích kéo dài của Chiến Tranh Lạnh. Điều này cũng đánh dấu sự cam kết của Hoa Kỳ trong quan hệ toàn diện với Việt Nam, bao gồm thắt chặt hợp tác quốc phòng với Việt Nam và khu vực trong lâu dài.”

Trước đó, ông Trần Đại Quang cũng xác nhận tin này với báo giới.

Ông nói: “Việt Nam đánh giá cao quyết định của Hoa Kỳ, dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương đối với Việt Nam. Việc này cho thấy quan hệ giữa hai nước đã được bình thường hóa hoàn toàn.”

Ông Obama cũng xác định, chuyện dỡ bỏ cấm vận này không phải vì Trung Quốc mà vì “đây là một khoảng trống trong quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, và nó cần phải được lấp lại.”

Đánh giá về quan hệ Việt-Mỹ nhân dịp này, ông Obama nói: “Trong thế kỷ qua, hai quốc gia chúng ta không hợp tác, có mâu thuẫn, chia rẽ, nhưng nhờ một thời gian hòa giải, trong hơn hai thập niên bình thường hóa quan hệ, chúng ta đã có được một giai đoạn mới, ngay cả gần gũi nhau hơn. Tôi đã thấy rất nhiều người ra chào đón tôi trên đường đến đây.”

Về các vấn đề khác, ông Obama nói: “Như tôi từng đề cập trước đây, một trong những ưu tiên trong chính sách ngoại giao của tôi là Hoa Kỳ tiếp tục đóng vai trò chính và lâu dài trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương để bảo đảm sự thịnh vượng và an ninh. Chúng tôi tin rằng người dân khu vực này muốn giàu có và an ninh, trong đó bao gồm hợp tác toàn diện với Việt Nam.”

“Hãy thử so sánh tình hình trước đây và tình hình hiện nay, quan hệ giữa hai quốc gia chúng ta thật phi thường,” ông Obama nói tiếp.

Ông nói thêm là trong hai thập niên qua, giao thương giữa Hoa Kỳ và Việt Nam tăng gần 100 lần, tạo ra cơ hội việc làm cho cả hai quốc gia. 

“Kể từ khi tôi làm tổng thống, xuất cảng của Mỹ sang Việt Nam tăng gần 150%. Hoa Kỳ bây giờ là thị trường xuất cảng lớn nhất của Việt Nam. Các công ty Mỹ là các công ty hàng đầu tại Việt Nam,” ông nói tiếp.

Ông cho biết thêm: “Chúng tôi cấp hàng ngàn học bổng Fullbright cho sinh viên Việt Nam. Khắp Việt Nam, có 13,000 người tham gia chương trình Sáng Kiến Lãnh Đạo Trẻ Đông Nam Á (YSEALI). Việt Nam là một trong 10 quốc gia có sinh viên du học nhiều nhất tại Hoa Kỳ. Riêng trong năm nay, Hoa Kỳ đón gần 19,000 sinh viên Việt Nam sang du học, nhiều nhất từ trước tới nay. Năm ngoái, Việt Nam đón nhận gần nửa triệu khách du lịch người Mỹ. Và tôi chắc chắn sẽ còn nhiều người nữa đến Việt Nam.”

Về phía chính quyền, ông Obama nói rằng hai chính phủ đã hợp tác chặt chẽ hơn bao giờ hết. Theo ông, một phần trong chương trình nghị sự tại các hội nghị thượng đỉnh ASEAN và Đông Á là Hoa Kỳ cam kết hợp tác với các quốc gia để bảo đảm an ninh và thịnh vượng.

Về quân sự, ông Obama nhắc lại chuyện Việt Nam đã để cho một số tàu chiến của Mỹ vào hải cảng của mình, và hợp tác trong lãnh vực an ninh hàng hải.

Về kinh tế, nhà lãnh đạo Hoa Kỳ cũng nói rằng hai nước hợp tác chặt chẽ để đạt được Hiệp Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), không những để đẩy mạnh giao thương, mà kéo hai quốc gia gần nhau hơn, để cùng đẩy mạnh hợp tác trong khu vực.

“Chúng ta làm nhiều hơn để đối đầu với thách thức toàn cầu, ngăn chặn chủ nghĩa khủng bố, bảo đảm an ninh toàn cầu, ngăn chặn các căn bệnh truyền nhiễm. Với chuyến viếng thăm này, Hoa Kỳ và Việt Nam đồng ý nâng quan hệ song phương một cách đặc biệt trên mọi lãnh vực,” ông Obama tuyên bố.

Ông cũng cho biết, lần đầu tiên, lực lượng Peace Corps được phép hoạt động chính thức tại Việt Nam để dạy tiếng Anh và huấn luyện giáo viên dạy tiếng Anh, để “đưa người dân hai nước gần gũi nhau hơn trong những thập niên tới.”

Trước đó, tại Phủ Chủ Tịch cách Trung Tâm Hội Nghị Quốc Tế chỉ vài trăm mét, bà Nguyễn Thị Phương Thảo, chủ tịch kiêm tổng giám đốc Vietjet Air, cùng với ông Ray Conner, tổng giám đốc Boeing, ký kết hợp đồng, mà theo đó, Boeing sẽ bán cho Vietjet Air 100 máy bay Boeing 737 MAX 200, trị giá $11.3 tỷ, trước sự chứng kiến của ông Barack Obama và ông Trần Đại Quang.

Cũng tại buổi họp báo, ông Quang cho biết thêm: “Hai bên đã đạt được một số kết quả và thỏa thuận quan trọng về kinh tế, thương mại, y tế, nhân đạo, giáo dục đào tạo, thực thi pháp luật và tư pháp, và quan hệ giữa hai người dân, vân vân.”

“Hai bên đồng ý sẽ ưu tiên cao hơn việc giải quyết hậu quả chiến tranh và cam kết tiếp tục hợp tác tích cực trong vấn đề này,” ông Quang nói. “Hoa Kỳ sẽ hợp tác với Việt Nam tẩy độc dioxin tại sân bay Biên Hòa sau khi hai nước kết thúc thành công dự án tẩy độc ở sân bay Đà Nẵng.”

Về hợp tác song phương, ông Trần Đại Quang cho biết: “Tổng thống và tôi cũng đã trao đổi về phương hướng trong thời gian tới và các biện pháp khác nhằm đưa hợp tác đi vào chiều sâu, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng lòng tin và ưu tiên trong các phát triển, bao gồm kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, và ứng phó với biến đổi khí hậu.”

Ông Quang cũng cho biết hai bên khẳng định sớm thông qua TPP, và tiếp tục hợp tác trong các diễn đàn khu vực và quốc tế.

“Phía Hoa Kỳ hỗ trợ Việt Nam tổ chức thành công hội nghị cấp cao APEC 2017, tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc,” ông Quang nói tiếp.

Ông cho biết thêm ông và ông Obama có trao đổi về những vấn đề liên quan đến Biển Đông thời gian gần đây, khẳng định tiếp tục giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong.

“Chúng tôi tin tưởng rằng sự phát triển quan hệ bền vững Việt Nam và Hoa Kỳ không chỉ đem lại lợi ích cho mỗi nước, mà còn góp phần tăng cường quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ, đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác, và phát triển ở Châu Á-Thái Bình Dương và trên thế giới,” ông Quang kết thúc.

Trong phần đặt câu hỏi sau cuộc họp báo, một phóng viên hãng thông tấn Reuters đặt câu hỏi tại sao Hoa Kỳ lại bỏ cấm vận vũ khí, và vấn đề nhân quyền trong chuyện này ra sao, cũng như chuyện Việt Nam xem xét cho tàu chiến Mỹ vào Cam Ranh thường xuyên hơn.

“Đây là một tiến trình dài đối với Việt Nam, và qua nhiều cuộc thảo luận khó khăn kéo dài cả chục năm, trong đó có sự tham gia của Thượng Nghị Sĩ Tom Carper và Thượng Nghị Sĩ John McCain, dẫn đến những gì chúng ta đạt được ngày hôm nay. Với những gì hai bên đạt được trong lãnh vực kinh tế, chúng ta không nên để khoảng trống này hiện hữu,” ông Obama giải thích.

Ông nói thêm: “Về nhân quyền trong chuyện bán vũ khí, chúng ta sẽ tính từng trường hợp một. Và chúng ta sẽ không bán nếu không thấy có các tiến bộ về nhân quyền. Tuy nhiên, đây là thời điểm hai bên đã đạt được sự tin tưởng lẫn nhau.”

Ông nói tiếp: “Hai bên vẫn có khác biệt trong quan điểm nhân quyền, hai bên sẽ điều chỉnh, nhưng vấn đề này không ảnh hưởng đến quyết định của chúng ta.”

Về chuyện gia tăng sự hiện diện của chiến hạm Mỹ tại quân cảng Cam Ranh, ông Obama nói: “Chúng ta yêu cầu gia tăng là để đối phó với thiên tai dễ dàng hơn, và tàu Mỹ chỉ đi vào khi có lời mời của phía Việt Nam.”

Phóng viên của Bloomberg hỏi về chuyện Quốc Hội Mỹ có vẻ vẫn chưa mặn mà lắm với chuyện thông qua TPP.

Ông Obama trả lời: “Mỗi khi đưa ra một quyết định về thương mại, luôn luôn có người không hài lòng. Nhưng đây là điều đúng và phải làm, vì nó tốt cho Việt Nam, cho Hoa Kỳ, và cho toàn thế giới, và những quốc gia này là thị trường rất lớn đối với Hoa Kỳ. Mức thuế của chúng ta thấp hơn so với của họ. Khi có TPP, có tới 18,000 loại thuế bị hủy bỏ, và TPP là một thỏa thuận tốt. Nó không những gia tăng bảo đảm quyền lợi của người lao động mà còn góp phần bảo vệ môi trường.”

“Tôi tin chắc TPP sẽ được Quốc Hội Hoa Kỳ thông qua, mặc dù có một số ồn ào mang tính chính trị, và có một số khó khăn nhỏ, nhưng chúng ta sẽ vượt qua được,” ông Obama nói.

Ông Trần Đại Quang tiếp lời: “TPP là liên kết thương mại quan trọng, giúp thúc đẩy kinh tế Việt Nam và khu vực. Việt Nam ký TPP cũng là thể hiện bước hội nhập. Chúng tôi đang chuẩn bị phê chuẩn và chúng tôi cam kết thực hiện.”