Theo Đông Y tóc là ngọn của huyết, mà huyết thuộc âm, thuộc về máu.
Danh từ máu dùng trong Y Khoa Đông Phương không giống như quan niệm của Tây y, mặc dù được gọi là huyết dịch đỏ, nhưng tính chất và vai trò của nó không giống như máu.
Sự hoạt động của máu là di chuyển trong toàn thân, nuôi dưỡng, bảo dưỡng và tươi nhuận nhiều thành phần trong cơ thể. Nhiệm vụ chính của máu đi, không những qua mạch máu, mà còn qua những kinh lạc. Y Khoa Đông Phương không có phân định rõ ràng giữa mạch máu và kinh lạc.
Người Trung Hoa ít khi lưu tâm tới vị trí của những tạng phủ – mà nói bao tử khí “đi lên” hay máu “di chuyển.” Người ta cũng ít khi khẳng định rõ ràng đường di chuyển của máu trong cơ thể và nơi đến. Đường di chuyển này ít quan trọng đối với chức năng của chúng. Cái khuynh hướng chữa trị không phải là chống lại, hay dập tắt một cách quyết liệt như khi cháy, chúng ta dùng nước để dập tắt ngọn lửa mà Tây y thường áp dụng.
Theo y lý Y Khoa Đông Phương là quân bình lại âm dương, tùy theo, suy thì bổ, mà dư thì tả, giúp tạng phủ thụ bệnh trở lại bình thường. Lúc đó tất cả những vi khuẩn, vi trùng không còn khoảng trống để nương thân mà phải tự tiêu diệt và người bệnh bình phục. Quan niệm máu, huyết dịch chỉ là âm và khí là dương. Coi cơ thể là một ông thầy thuốc hay nhất và hoàn hảo nhất để đẩy lùi mọi bệnh tật. Người thầy thuốc Đông Y chỉ có nhiệm vụ giúp đỡ, những gì dư thừa thì lấy đi hay thiếu hụt thì thêm vào để cơ thể tự điều chỉnh và đẩy lui bệnh tật.
Thiếu máu là một trong những nguyên nhân chính gây ra bạc tóc trước tuổi
Nguồn gốc của máu do sự chuyển hóa của thức ăn. Sau khi bao tử nhận và tiêu hóa đồ ăn, tì (lá lách) phân tích và biến hóa thành chất bổ tinh khiết. Rồi tì khí chuyển hóa những chất này lên phổi. Trong khi chuyển hóa lên trên, cốc khí bắt đầu chuyển những chất cần thiết thành máu. Sự chuyển hóa hoàn hảo khi chất bổ tinh khiết tới phổi, nơi đây đồ ăn đã chuyển hóa phối hợp với thanh khí từ bên ngoài vào và cuối cùng tạo thành máu. Và máu được phân phối đi toàn cơ thể là nhờ vào tâm khí phối hợp với bể khí ở ngực.
Vậy nguyên nhân gây ra thiếu máu thường là do sự yếu kém của tì vị là hai tạng phủ chính trong việc kiên toàn tiêu hóa.
Theo ngũ hành tương sinh và tương khắc thì thận thủy và tì thổ khắc nhau. Một khi thận khí suy ảnh hưởng tới tì khí. Mà khí là cần thiết cho cơ thể, giữ cho nhiệt độ trong người điều hòa, một khi thận khí suy chúng ta cảm thấy chân tay hay bị lạnh, nhất là vào mùa lạnh như năm nay. Những người có khí suy thường dễ bị cảm, cảm thấy lạnh nhiều hơn và có thể ảnh hưởng tới tì khí, gây lười ăn, ăn khó tiêu. Nếu chúng ta không chữa trị, để lâu sẽ gây ra thiếu máu là nguyên nhân gây ra bạc đầu sớm.
Thiếu máu tì khí suy gây bạc đầu
Đau vùng thượng vị và hạ vị liên miên, ê ẩm vùng thượng vị, đau có khi lan rộng ra cả hai bên bụng dưới. Mùa Đông đau nhiều hơn mùa Hè, thường đau vào lúc đói, chườm ấm dễ chịu, thích ăn đồ nóng, ăn đồ lạnh vào thì dạ dày khó chịu.
Thường đầy bụng, đại tiện phân nhão hoặc lỏng bất thường, ợ hơi, chậm tiêu, biếng ăn, bụng trướng, miệng nhạt, người mệt mỏi, chân tay đôi khi bất lực, sợ lạnh, bạc đầu sớm, bệnh nhân nói tiếng thường nhỏ yếu, hụt hơi, sắc mặt vàng nhợt. Mạch trầm trì, vô lực. Rêu lưỡi mỏng, trắng lợt.
Phương pháp chữa: Kiện tì, hòa vị, nếu tì hư hàn thì ôn trung, kiện tì.
Bài thuốc Hương Sa Lục Quân Tử Thang
-Sâm hoa kỳ 12 grs
-Bạch truật 9 grs
-Phục linh 9 grs
-Cam thảo 6 grs
-Bán hạ chế 9 grs
-Mộc hương 6 grs
-Sinh khương 3 lát
-Sa nhân 6 grs
-Trần bì 6 grs
-Đại táo 3 trái
Chủ trị:
-Nhân sâm: Bổ tì và bao tử.
-Bạch truật: Tiêu thấp trong bao tử.
-Phục linh: Thông thủy tích trong bao tử.
-Cam thảo: Phối hợp và điều động các vị thuốc.
-Sa nhân, mộc hương, trần bì, sinh khương: Bổ tì vị khí, kiện toàn tiêu hóa, giúp ăn ngon.
-Bán hạ: Chữa nôn mửa do tì vị hư hàn gây ra.
Thiếu máu do thận và tì khí suy gây bạc đầu
Thường gặp ở người già đau bụng vùng hạ vị, phân còn sống, bụng đầy trướng, biếng ăn, chậm tiêu hóa, chân tay lạnh, thích nóng, đi tiểu nhiều lần, đau nhức, chân yếu bất lực. Mạch trầm, tế và nhược. Rêu lưỡi trắng và dày.
Phương pháp chữ trị: Ôn bổ tì và thân dương.
Bài thuốc Phụ Tử Lý Trung Thang
-Phụ tử chế 9 grs
-Đảng sâm 12 grs
-Bạch truật 12 grs
-Cam thảo 6 grs
-Can khương 9 grs
-Phá cố chỉ 12 grs
-Ngô thù du 6 grs
-Bạch đậu khấu 6 grs
-Ngũ vị tử 6 grs
Gia:
-Bạch biển đậu 9 grs
-Mộc hương 9 grs
-Sa nhân 6 grs
-Thần khúc 9 grs
-Sơn tra 12 grs
Chủ trị:
-Đảng sâm, bạch truật, can khương, phá cốt chỉ, ngô thù du, ngũ vị tử: Bổ tì khí, kiện toàn tiêu hóa và tán hàn.
-Phụ tử: Bổ thận dương và ôn trung tán hàn.
-Mộc hương, sa nhân, bạch biển đậu, thần khúc, sơn tra: Tản khí, ôn tì vị, tiêu thấp, tiêu thực, kiện toàn tiêu hóa, ngưng tiêu chảy.
-Cam thảo: Phối hợp các vị thuốc.
Nhất là trong Thế Chiến Thứ Hai, một số quân nhân tham dự trong các trận chiến tại Âu Châu trở về đầu bị bạc sớm vị sợ quá độ gây ra hại thận, làm thận bị suy yếu là nguyên nhân gây ra tóc bạc trước tuổi.
Tại Việt Nam sau Tháng Tư, 1975, rất nhiều người vì quá sợ, đầu tóc trở nên bạc phơ trong một thời gian ngắn cũng là do sự sợ làm thận khí suy.
Ngoài ra còn có trường hợp bẩm sinh do tiên khí của cha mẹ di truyền lại, trường hợp này không chữa được.
Một khi biết nguyên nhân bạc đầu vì thiếu máu, chúng ta có thể chữa trị làm cho cơ thể sinh ra máu rất dễ dàng trong vòng một vài tháng. (Bác Sĩ Đặng Trần Hào)